Vấn đề này gây ra nhiều hệ lụy kinh tế-xã hội và mất trật tự an ninh. Làm thế nào để ngăn chặn tình trạng này, tạo điều kiện cho mọi người dân, tổ chức tham gia một cách bình đẳng, minh bạch; bảo đảm tối đa quyền lợi của Nhà nước?

Đầu năm 2020, Công an tỉnh Thái Bình bắt giữ băng nhóm tội phạm do vợ chồng Nguyễn Xuân Đường, Nguyễn Thị Dương (trú tại phường Kỳ Bá, TP Thái Bình) cầm đầu. Thông tin điều tra bước đầu cho thấy, dưới danh nghĩa Công ty TNHH MTV Đường Dương nhóm đối tượng này có những hành vi đe dọa, quấy rối nhằm cản trở người tham gia đấu giá, thao túng một số buổi đấu giá đất ở tỉnh Thái Bình để trục lợi. Một số buổi đấu giá đất có Công ty TNHH MTV Đường Dương tham gia mà dư luận rất quan tâm và hoài nghi về tính khách quan, minh bạch như: Đầu năm 2019, tại huyện Đông Hưng (Thái Bình), trong buổi đấu giá đất ở xã Lô Giang có 25 lô đất được bán ra, nhóm của Nguyễn Xuân Đường đã đấu giá trúng tới 20 lô. Tháng 4-2019, cũng tại xã Lô Giang, đối tượng này tiếp tục đấu trúng 7 lô đất khác. Trước đó, năm 2018, Nguyễn Xuân Đường trúng 24 lô đất tại xã Đông Phương. Đáng nói, có những lô mà nhóm đối tượng này trúng với giá chỉ cao hơn giá khởi điểm 10.000 đồng…

Việc các nhóm lợi ích trục lợi tại các phiên đấu giá đất không phải là câu chuyện mới. Đây là vấn đề nhức nhối xảy ra ở nhiều địa phương. Thủ đoạn thường được các đối tượng sử dụng là lựa chọn những lô đất đang chuẩn bị đấu giá có vị trí đắc địa, khả năng sinh lời cao để tiếp cận dàn xếp, thông đồng, dìm giá hoặc đe dọa, hành hung người tham gia đấu giá hòng buộc những người này phải bỏ cuộc; thậm chí, gây khó khăn cho cả tổ chức đấu giá để hạn chế người tham gia. Tiếp đó, chúng cài người trong nhóm lợi ích của mình để tham gia đấu giá theo hình thức “quân xanh, quân đỏ”. Điều đáng nói, có nơi đã xuất hiện tình trạng cán bộ trong tổ chức đấu giá móc ngoặc với các nhóm lợi ích để trục lợi. Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do việc định giá khởi điểm đất công đưa ra đấu giá quá chênh lệch, thấp hơn giá thị trường nhiều lần. Đây chính là cơ hội, điều kiện thuận lợi để các nhóm lợi ích thực hiện các chiêu trò nhằm trục lợi khoản chênh lệch đó.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, Tiến sĩ, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng: “Để ngăn chặn tình trạng này, các cơ quan chức năng cần thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ khâu thẩm định giá, phê duyệt giá khởi điểm đất đưa ra đấu giá sao cho thật sát với thị trường. Nếu làm được điều này sẽ góp phần quan trọng trong việc ngăn chặn thông đồng, dìm giá, nhất là hạn chế sự can thiệp của các nhóm lợi ích khống chế, đe dọa người có nhu cầu mua tài sản để trục lợi”.

Đồng quan điểm về vấn đề trên, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa, Công ty Luật TNHH LSX cho biết thêm: “Cần phải công khai và minh bạch thông tin đấu giá, tạo điều kiện tối đa cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cũng được tham gia đấu giá. Đồng thời, có thể xem xét giải pháp hạn chế việc sang nhượng các lô đất trúng đấu giá trong vòng một thời gian, có thể vài tháng hoặc vài năm để ngăn chặn tình trạng mua đi bán lại”.

Luật Đấu giá tài sản quy định 4 hình thức đấu giá gồm: Đấu giá trực tiếp bằng lời nói tại cuộc đấu giá; đấu giá bằng bỏ phiếu trực tiếp tại cuộc đấu giá; đấu giá bằng bỏ phiếu gián tiếp; đấu giá trực tuyến. Trong đó, phương thức đấu giá trực tuyến có hiệu lực từ ngày 1-7-2017 được các chuyên gia cho là đáp ứng yêu cầu phát triển hoạt động hành nghề đấu giá trong tình hình mới, tiếp cận với xu thế phát triển của thế giới cũng như hạn chế thông đồng, dìm giá, sự thao túng của các nhóm lợi ích. Hình thức đấu giá này được kỳ vọng sẽ giúp hoạt động đấu giá tài sản minh bạch, cạnh tranh hơn, hạn chế nhiều bất cập của phương thức đấu giá truyền thống. Tuy nhiên, việc triển khai hình thức đấu giá trực tuyến hiện nay còn một số khó khăn vướng mắc. Đến nay, cả nước mới chỉ có duy nhất Công ty Đấu giá hợp danh số 5-quốc gia được Sở Tư pháp TP Hà Nội công nhận đủ điều kiện thực hiện đấu giá trực tuyến vào ngày 18-5 vừa qua.

Theo đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp), Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội: Để bảo đảm khách quan thì hình thức đấu giá trực tuyến cần được quan tâm và đầu tư. Hình thức này tuy có đòi hỏi một số điều kiện về công nghệ nhưng sẽ là xu thế cần thực hiện. Tuy nhiên, vấn đề cốt lõi không phải là hình thức đấu giá mà là chủ tài sản, tổ chức đấu giá có triển khai cuộc đấu giá một cách công khai, minh bạch hay không”.

Từ những bất cập trên, các cơ quan chức năng cần có cơ chế, chính sách, sự hỗ trợ hợp lý để ngày càng có thêm nhiều tổ chức đấu giá tài sản đủ điều kiện thực hiện hình thức đấu giá trực tuyến. Bên cạnh đó, cần tăng cường nắm tình hình, bảo đảm an ninh trật tự tại các buổi đấu giá; kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động đấu giá đất, đấu thầu dự án. Có như vậy, chúng ta mới có thể hạn chế những bất cập trong công tác đấu giá nói chung và sự thao túng của các nhóm lợi ích trong đấu giá đất nói riêng.

VĂN THI