QĐND Online – Trong buổi sáng 3-11, các đại biểu Quốc hội làm việc tại Hội trường cũng đã nghe Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự và thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật này.

Luật này quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định dân sự, hình phạt tiền, tịch thu tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, xử lý vật chứng, tài sản, án phí và quyết định dân sự trong bản án, quyết định hình sự, phần tài sản trong bản án, quyết định hành chính của Toà án, quyết định của Tòa án giải quyết phá sản, quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh có liên quan đến tài sản của bên phải thi hành án của Hội đồng xử lý vụ việc cạnh tranh và phán quyết, quyết định của Trọng tài thương mại; hệ thống tổ chức thi hành án dân sự và Chấp hành viên; quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động thi hành án dân sự.

Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thi hành án dân sự. Ảnh: Phạm Kiên – TTXVN.

Qua thảo luận, nhiều ý kiến tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung như dự thảo Luật; có ý kiến đề nghị chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều để giải quyết những vướng mắc trong Luật hiện hành; có ý kiến đề nghị ban hành Luật thi hành án dân sự mới (Luật THADS) thay thế Luật hiện hành. Ngoài ra, việc sửa đổi, bổ sung Luật cần bảo đảm đúng Nghị quyết số 45/2013/QH13 của Quốc hội, cụ thể hóa Hiến pháp 2013 và định hướng cải cách tư pháp. Theo đó, chỉ nên tập trung giải quyết những vấn đề cấp thiết, vướng mắc nhất hiện nay nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự, đề cao trách nhiệm của cơ quan THADS, Tòa án và các cơ quan liên quan, mà chưa cần thiết phải sửa đổi toàn diện hoặc ban hành Luật THADS mới.

Một số ý kiến tán thành với Điều 18 dự thảo Luật về tiêu chuẩn bổ nhiệm Chấp hành viên; có ý kiến đề nghị bỏ quy định về các trường hợp đặc biệt quy định tại khoản 7 Điều 18, theo đó, việc bổ nhiệm Chấp hành viên đều phải qua thi tuyển; có ý kiến đề nghị bổ sung đối tượng đang là “Thẩm tra viên” cũng thuộc diện được bổ nhiệm Chấp hành viên không qua thi tuyển. Về ý kiến này, UBTVQH cho rằng, để tiêu chuẩn hóa đội ngũ Chấp hành viên, cần bảo đảm yêu cầu chung của việc bổ nhiệm chức danh này là thông qua thi tuyển. Quy định tại Điều 18 về các trường hợp bổ nhiệm Chấp hành viên không qua thi tuyển đã có sự cân nhắc kỹ và nhằm giải quyết vướng mắc trong thực tiễn thời gian qua, vì vậy, UBTVQH đề nghị cho giữ quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm Chấp hành viên như dự thảo Luật đã gửi xin ý kiến. 

Về quyền yêu cầu thi hành án (các Điều: 7, 30, 31), đại biểu Quốc hội có hai loại ý kiến: Đề nghị giữ 2 cơ chế như quy định của Luật hiện hành là cơ quan THADS chủ động ra quyết định thi hành án và ra quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu của đương sự, nhằm tôn trọng quyền tự định đoạt của các bên đương sự (được quy định tại Điều 5 Bộ luật Tố tụng dân sự và Điều 6 của Luật THADS), tạo điều kiện để họ lựa chọn về thời gian, phương thức thi hành án. Đồng thời, làm cơ sở pháp lý cho việc từng bước thực hiện xã hội hóa công tác thi hành án dân sự theo Nghị quyết số 36/2012/QH13 của Quốc hội về tiếp tục thí điểm chế định Thừa phát lại. Có ý kiến lại cho rằng, để bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định của Tòa án và cụ thể hóa quy định tại Điều 106 Hiến pháp, thì cơ quan có thẩm quyền phải chủ động ra quyết định thi hành án mà không quy định đương sự phải có đơn yêu cầu thi hành án. Trường hợp người được thi hành án từ bỏ quyền lợi hoặc các đương sự thỏa thuận được việc thi hành án thì họ làm đơn đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, ra quyết định chấm dứt việc thi hành án.

Đại biểu Phạm Xuân Thường (đoàn Thái Bình) đề nghị Quốc hội giao lại công tác thi hành án dân sự cho Tòa án nhân dân. Theo đại biểu Phạm Xuân Thường, tại Kỳ họp thứ 7, Chính phủ đưa nội dung chuyển Tòa án nhân dân ra quyết định thi hành án, chứng tỏ Chính phủ biết rõ tách trách nhiệm của Tòa án trong việc thi hành án, công tác thi hành án đạt hiệu quả rất thấp. Bởi vì, xét xử và thi hành án vốn là hai việc không thống nhất của quá trình tố tụng, công tác thi hành án được khởi động ngay khi thụ lý và diễn ra trong suốt quá trình thi hành án và kết thúc thi hành án. Do vậy, trách nhiệm của Tòa án tức là cách thức tố tụng thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa Tòa án và Cơ quan thi hành án dân sự.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình Phạm Xuân Thường phát biểu ý kiến. Ảnh: Phạm Kiên - TTXVN.

Đại biểu đưa ra lý do là vì công tác thi hành án dân sự do Tòa án thực hiện nên kết hợp hài hòa, gắn trách nhiệm của Tòa án với công tác thi hành án dân sự. Công việc của hai cơ quan nay theo một cơ quan nên đơn giản hơn rất nhiều và các vụ án sẽ được giải quyết nhanh gọn hơn. Bên cạnh đó, công tác thi hành án sẽ được bổ sung một đội quân tinh nhuệ khoảng 7.000 - 8.000 người, đó là các Chánh án, Phó chánh án, Thẩm phán, Thư ký… mà Nhà nước không phải tăng biên chế, không phải chi phí ngân sách; ngược lại, Tòa án nhân dân cũng được bổ sung một nguồn nhân lực chất lượng cao và không phải lo đào tạo, bồi dưỡng. Việc làm này không những không tăng biên chế mà còn có thể cắt giảm bớt nhân sự không phù hợp.

Đại biểu Bạch Thị Hương Thủy (đoàn Hòa Bình) thì đề nghị ban soạn thảo cân nhắc lại quy định đương sự phải có đơn yêu cầu thi hành án. Theo đại biểu, khi bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan phải nghiêm chỉnh chấp hành, trong trường hợp người phải thi hành án không chấp hành thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền sử dụng quyền lực buộc thi hành. Đại biểu Hương Thủy phân tích rằng, ở các khu vực miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa... nhận thức của người dân còn hạn chế, đi lại khó khăn, nếu không được tư vấn sẽ không biết quy định phải làm đơn yêu cầu thi hành án. Do đó, đại biểu đề nghị không cần quy định có đơn yêu cầu thi hành án, nếu người được thi hành án từ chối hoặc chỉ yêu cầu một phần, hoặc đã tự thỏa thuận thì mới phải làm đơn gửi cơ quan chức năng…

UBTVQH cho rằng, theo ý kiến của nhiều vị đại biểu Quốc hội và Chính phủ thì việc giữ quy định về hai cơ chế ra quyết định thi hành án (chủ động và theo đơn yêu cầu) như Luật hiện hành là phù hợp với tính chất, nguyên tắc tự định đoạt, tự thỏa thuận trong giải quyết các loại việc dân sự, tạo điều kiện, khuyến khích các bên giải quyết việc thi hành án, nhất là đối với trường hợp các đương sự là doanh nghiệp, tổ chức tín dụng... Đồng thời, bảo đảm cơ sở để thực hiện chủ trương từng bước xã hội hóa công tác thi hành án dân sự. Ngoài ra, nếu bỏ quy định về đơn yêu cầu thi hành án thì phải mở rộng phạm vi sửa đổi, bổ sung (gồm các điều, khoản có liên quan trong Luật THADS và sửa đổi cả Luật trọng tài thương mại và Luật cạnh tranh), sẽ không phù hợp với yêu cầu đặt ra trong lần sửa đổi này.

Vì vậy, UBTVQH đề nghị giữ quy định ra quyết định thi hành án như hiện hành nhưng mở rộng hơn loại việc cơ quan THADS phải chủ động ra quyết định thi hành án (Điều 36); đồng thời, để nâng cao trách nhiệm của cơ quan THADS, dự thảo Luật bỏ quy định về “trả lại đơn yêu cầu thi hành án” (Điều 51 Luật hiện hành), trường hợp người phải thi hành án chưa có điều kiện thi hành án thì cơ quan THADS vẫn có trách nhiệm theo dõi và tiến hành xác minh, tổ chức việc thi hành án khi có thông tin về người phải thi hành án có điều kiện thi hành án (Điều 44 và Điều 44a)...

PHÚC THẮNG