Nhiều NLĐ thắc mắc quy định mới có làm giảm lương hưu không. Ông Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, không phải ai nghỉ hưu trước năm 2018 cũng có lợi so với người nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi, bởi lương hưu phụ thuộc nhiều yếu tố như tỷ lệ hưởng, tiền lương đóng BHXH bình quân, thời điểm hưởng lương hưu, thời gian hưởng lương hưu.
Chị Nguyễn Thị Thảo (53 tuổi, đang làm việc tại một công ty nhà nước ở quận Hà Đông, Hà Nội) cho hay, tính đến cuối năm 2017, chị đã làm việc và đóng BHXH được 20 năm. Tuy nhiên, so với điều kiện được hưởng hưu trí, chị còn thiếu 2 tuổi theo quy định. “Năm 2018 áp dụng luật mới rồi, cuối năm 2017 tôi muốn nghỉ hưu sớm”, chị Thảo cho biết. Điều chị Thảo băn khoăn là chưa rõ nghỉ sớm có lợi hay nghỉ hưu đúng tuổi có lợi. Cũng muốn nghỉ hưu sớm, anh Trần Văn Thành (59 tuổi, công chức một sở tại TP Hà Nội) cho biết, anh đã có 33 năm công tác và muốn nghỉ hưu sớm vì nghĩ rằng sẽ được hưởng lương hưu nhiều hơn.
Ông Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, theo quy định mới, muốn hưởng lương hưu tối đa 75%, NLĐ phải đóng BHXH thêm 5 năm nữa so với hiện nay. Mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi theo quy định thì bị trừ 2%. Nguyên tắc của BHXH đang hướng đến mục tiêu “đóng-hưởng”, “đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít”. Công thức tính lương hưu phải bảo đảm nguyên tắc “đóng-hưởng”.
Vấn đề đặt ra là, để từng bước cải tiến lộ trình bảo đảm nguyên tắc đóng-hưởng vào Quỹ BHXH, khắc phục tình trạng mất cân bằng của quỹ, trên nguyên tắc đóng hưởng-đóng cao hưởng cao và đóng thấp hưởng thấp, Nhà nước không thể luôn phải bù ngân sách để chi trả cho Quỹ BHXH. Nhà nước chỉ bảo hộ khi có biến cố xảy ra để bảo đảm an sinh xã hội cho toàn dân.
Từ 1-1-2018, những người về hưu nếu đủ điều kiện nam 60 tuổi có 30 năm đóng BHXH và nữ 55 tuổi có 25 năm đóng BHXH thì lương hưu của cả nam và nữ đều giảm một tỷ lệ nhỏ do nam phải đạt 31 năm công tác thì mới được 75%, còn với nữ thì trước năm 2018 sau 15 năm được hưởng 45%, sau đó cứ mỗi năm tham gia BHXH được cộng thêm 3%, nhưng bắt đầu từ 2018 chỉ còn 2%.
Tuy nhiên, theo ông Bùi Sỹ Lợi, bù lại, mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH tăng lên liên tục trong nhiều năm qua. Khu vực Nhà nước sau 22 năm (từ năm 1995 đến 2017) đã điều chỉnh lương tối thiểu chung (lương cơ sở) 15 lần, tăng 10,83 lần (từ 120.000 đồng lên 1.300.000 đồng); khu vực ngoài Nhà nước, sau 10 năm (giai đoạn 2008-2017) đã điều chỉnh tiền lương tối thiểu theo 4 vùng 10 lần. Cụ thể, vùng 4 tăng 4 lần (từ 650.000 lên 2.580.00 đồng), vùng 1 tăng 4,7 lần (từ 800.000 lên 3.750.000 đồng). Đây là cơ sở để bù đắp mức lương hưu do giảm trừ tỷ lệ từ năm 2018. Điều này sẽ tiếp tục được điều chỉnh từng bước theo lộ trình. Đến năm 2025, NLĐ bắt đầu tham gia BHXH, thì đến năm 2045-sau 20 năm, NLĐ cả ở khu vực công lẫn khu vực tư, đủ tuổi nghỉ hưu thì tiền lương hưu sẽ tính bình quân cả quá trình. Như vậy, thể hiện sự công bằng, minh bạch và chính sách BHXH luôn luôn đi theo nguyên tắc đóng-hưởng.
Trước thông tin NLĐ phải tăng thời gian tham gia BHXH thêm 5 năm nữa, Phó tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, không phải tất cả NLĐ đều phải đóng thêm 5 năm nữa mới được hưởng 75% lương. Đơn cử, nếu NLĐ tốt nghiệp đại học năm 22 tuổi, vì lý do nào đó vài năm sau mới ổn định việc làm và 25 tuổi bắt đầu tham gia BHXH, khi nghỉ hưu, nếu là nữ 55 tuổi vừa vặn có thời gian đóng BHXH 30 năm, còn nam là 60 tuổi cũng vừa đủ 35 năm đóng BHXH. Do đó NLĐ đều đạt mức hưởng lương hưu 75%. Đặc biệt, với lao động phổ thông đi làm từ 18 tuổi thì thời gian đóng BHXH còn kéo dài hơn cho đến tuổi nghỉ hưu. Như vậy, việc đóng thêm chỉ xảy ra với một số NLĐ vì lý do nào đó đi làm muộn, tham gia BHXH khi đã cao tuổi. Với những người tham gia vào thị trường lao động muộn thì NLĐ sẽ phải tiếp tục đóng thêm để bảo đảm công bằng, theo nguyên tắc đóng-hưởng nhằm nhận được lương hưu ở mức tối đa 75%.
Theo đại diện BHXH Việt Nam, hiện tại với lao động nữ, 15 năm đóng BHXH được hưởng 45% lương và mỗi năm đóng BHXH thêm được cộng 3%. Nhưng sau 1-1-2018, mỗi năm đóng thêm chỉ được cộng 2%. Với lao động nam, trước 1-1-2018 chỉ cần đóng BHXH 15 năm đã được hưởng 45% lương. Nhưng nghỉ hưu vào năm 2018 cần đóng BHXH 16 năm mới được 45% lương. Tương tự, nghỉ năm 2019 là 17 năm đóng, năm 2020 là 18 năm đóng, năm 2021 là 19 năm đóng và từ năm 2022 trở đi là 20 năm đóng BHXH.
NLĐ muốn nghỉ hưu sớm, ngoài điều kiện quy định về độ tuổi, số năm đóng BHXH còn phải giám định sức khỏe. Việc ra Hội đồng giám định y khoa để kiểm tra có suy giảm sức lao động hay không đều có quy trình, quy định cụ thể. Không phải NLĐ cứ muốn là có thể về hưu sớm trước tuổi. Hiện nay, cơ quan BHXH đang thống kê số lượng người nghỉ hưu trước tuổi của thời điểm kết thúc quý 1-2017 so với những năm trước. Tuy chưa có con số chính thức nhưng sơ bộ thì chưa có đột biến. Ông Phạm Lương Sơn cũng đề nghị NLĐ cần cân nhắc kỹ, bởi không phải ai nghỉ hưu sớm cũng có lợi, do mỗi năm người lao động nghỉ hưu sớm sẽ bị trừ 2% lương hưu.
THU HƯƠNG