Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh cho biết: Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn xác định KH&CN có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trên cơ sở bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cơ chế, chính sách về KH&CN đã được tập trung hoàn thiện với nhiều quy định tiến bộ và đổi mới để đưa KH&CN không chỉ gắn mà thực sự đồng hành và thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực và địa phương.
Theo Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, để khoa học thực sự trở thành động lực và nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội thì cần phải khắc phục những khó khăn, vướng mắc, tạo sự đồng bộ về thể chế giữa pháp luật về KH&CN với pháp luật liên quan; cần có các giải pháp mạnh mẽ hơn để thu hút đội ngũ cán bộ KH&CN đầu ngành, nhà khoa học tài năng và nhà khoa học nước ngoài cùng hợp tác, hỗ trợ giải bài toán cụ thể của Việt Nam; cần có những giải pháp để tăng cường đầu tư cho KH&CN không chỉ từ Nhà nước mà còn từ xã hội, đặc biệt là từ doanh nghiệp; nâng cao nhu cầu công nghệ tự thân của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ; tăng cường liên kết viện, trường và doanh nghiệp, đưa doanh nghiệp thực sự trở thành trung tâm của hệ thống ĐMST quốc gia, nơi biến các kết quả nghiên cứu từ viện, trường thành sản phẩm, hàng hóa.
    |
 |
|
Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh phát biểu khai mạc hội nghị. |
Bà Lucy Cameron, Tư vấn nghiên cứu cao cấp của Tổ chức Nghiên cứu khoa học và công nghiệp Liên bang Australia (CSIRO) cho biết, Việt Nam có vị thế phù hợp để thúc đẩy kinh tế số, chuyển đổi số sẽ đem lại khoảng 1,1% tăng trưởng GDP mỗi năm cho Việt Nam đến năm 2045. Bà cũng nhận định, tăng trưởng của Việt Nam khá nhanh và toàn diện, chỉ sau Trung Quốc và có nền tảng phù hợp để chuyển đối số. Tuy nhiên, Việt Nam đang gặp thách thức về biến đổi khí hậu, sự chậm lại của năng suất lao động, nguồn lực cần thiết.
Để trở thành “con hổ châu Á” đạt được mức thu nhập cao, theo bà Lucy Cameron, Việt Nam cần tăng trưởng cao về xuất khẩu và chuyển đổi cơ cấu; tăng trưởng nhanh và toàn diện; bắt kịp về công nghệ và ứng dụng KH&CN và nâng cao năng suất; hệ thống chính sách ổn định và đáng tin cậy; đầu tư cao cho y tế - giáo dục; quản lý tốt kinh tế vĩ mô - tỷ lệ nợ nước ngoài, lạm phát ở mức thấp, các chỉ số vĩ mô khác cũng ở mức ổn định.
|
|
 |
|
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu tại hội nghị. |
Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao Bộ Khoa học và Công nghệ, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam và Liên minh Đổi mới sáng tạo phát triển quốc tế lần đầu tiên tổ chức hội nghị tại Việt Nam về chủ đề rất quan trọng “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - Một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam”. Thủ tướng ghi nhận kết quả hợp tác giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia và Ngân hàng Thế giới đã nghiên cứu công phu, xây dựng các báo cáo chất lượng về tương lai kinh tế số của Việt Nam và đặc biệt là báo cáo khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2035, đưa đánh giá và những khuyến nghị, giải pháp, chính sách cụ thể rất hữu ích cho Việt Nam trong tiến trình hoạch định chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm tới và xa hơn nữa.
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đặt câu hỏi: “Trên hành tinh này có thứ tài nguyên nào khi càng khai thác sẽ càng nảy nở?”. Đó chính là chất xám, là sự sáng tạo; đồng thời Thủ tướng dẫn khẩu hiệu của một tập đoàn kinh tế Hàn Quốc "tài nguyên là luôn có hạn, còn sự sáng tạo của con người là vô hạn".
|
|
 |
|
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị. |
Thủ tướng khẳng định, tài nguyên tự nhiên có giới hạn và nhân loại đang đứng trước sự khan hiếm tài nguyên nghiêm trọng. Nếu trông chờ vào thứ tài nguyên hữu hạn đó thì tăng trưởng sẽ sớm cạn kiệt, tăng trưởng sẽ đạt trạng thái dừng. Mô hình tăng trưởng nội sinh (được trao giải Nobel Kinh tế năm 2018) cho thấy, công nghệ là yếu tố nội sinh quan trọng của tăng trưởng; là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để đột phá vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình.
Thủ tướng nhấn mạnh, sáng tạo phải từ con người và vì con người. Con người phải là trung tâm của sáng tạo. Người Việt Nam có đầy đủ tố chất bẩm sinh cho sự sáng tạo, nếu có đủ những dưỡng chất tốt sẽ tạo ra những con người xuất sắc cho đất nước và tâm huyết đóng góp vì sự phồn thịnh của đất nước. Theo Báo cáo Chỉ số Hiệu quả ĐMST, Việt Nam đã thành công trong việc tiếp cận với kiến thức KH&CN của thế giới và hòa nhập vào các chuỗi giá trị toàn cầu, tạo điều kiện cho việc trao đổi tri thức hiệu quả. Một số tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam đã rất quan tâm đầu tư cho KH,CN & ĐMST đã đạt được kết quả tương xứng.
Tuy nhiên, Thủ tướng đánh giá, phát triển KH,CN & ĐMST của Việt Nam còn nhiều hạn chế, bất cập mà chúng ta phải chủ động khắc phục. Trước hết là, nhận thức của các cấp, các ngành và các địa phương về vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo còn chưa đầy đủ, toàn diện. Hành lang pháp lý và cơ chế chính sách còn thiếu đồng bộ, chưa tạo động lực cho phát triển KH&CN. Năng lực KH,CN & ĐMST của chúng ta còn hạn chế và hệ thống ĐMST quốc gia còn non trẻ, manh mún. Các trường đại học thiên về đào tạo hơn nghiên cứu; nếu có nghiên cứu thì tính ứng dụng không cao; rất thiếu sự kết nối giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và khu vực kinh doanh. Chúng ta cũng chưa thực sự có những chính sách tốt, cơ chế tốt, hoặc những bài toán hay, đúng tầm để kích thích sáng tạo và sự cống hiến của đông đảo các nhà khoa học và chuyên gia.
Thủ tướng yêu cầu Bộ KH&CN trở thành đầu mối phối hợp các bộ, ngành, tổ chức liên quan tham mưu cho Chính phủ các vấn đề lớn gồm: Đề xuất chính sách khuyến khích và thúc đẩy ĐMST trong khu vực doanh nghiệp. Đồng thời cần coi doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống ĐMST, phát triển mạnh hoạt động khởi nghiệp sáng tạo, đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp. Phát huy vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu trong việc tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo. Cần nhất là gắn liền các hoạt động nghiên cứu ứng dụng với nhu cầu doanh nghiệp, nhu cầu của nền kinh tế. Thúc đẩy liên kết các mạng lưới ĐMST trong và ngoài nước. Xây dựng năng lực quản trị nhà nước đối với hệ thống ĐMST và hoàn thiện thể chế cho các hoạt động ĐMST. Tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào công nghệ mới, công nghệ cao để hình thành các ngành nghề mới và các sản phẩm mới, giá trị gia tăng cao, nhất là lĩnh vực mà Việt Nam có thế mạnh như nông nghiệp, công nghiệp chế biến chế tạo, công nghệ thông tin, dịch vụ... Thủ tướng cho rằng, cần xây dựng khuôn khổ cho việc đo lường và đánh giá hiệu quả của nền kinh tế số, các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ sở có hoạt động KH&CN.
Thủ tướng đề nghị ngành thống kê cần nghiên cứu phương thức đo lường và thống kê hiệu quả hoạt động KHCN và hoạt động ĐMST theo các chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, nghiên cứu thành lập ngân hàng dữ liệu quốc gia về KH,CN & ĐMST. Bên cạnh đó, Việt Nam cần xây dựng chính sách nhằm thu hút nhân tài. Việc áp dụng mô hình đối tác công - tư (PPP) sẽ khuyến khích doanh nghiệp tham gia nhiều hơn vào các hoạt động ĐMST.
Thủ tướng yêu cầu Bộ KH&CN sớm hoàn thiện Chỉ thị thúc đẩy, hấp thụ phát triển KH,CN và hoạt động ĐMST, bao gồm quỹ phát triển KHCN của doanh nghiệp và đệ trình các chính sách cụ thể. “Bộ KH&CN cần phát huy vai trò điều phối, nâng cao hiệu quả công tác giữa các bộ, ngành và giữa các cấp trong phát triển và ứng dụng kết quả KH&CN vào phát triển kinh tế - xã hội”, Thủ tướng nói.
Thủ tướng mong các bộ, ban, ngành tổ chức, doanh nghiệp sẽ bắt tay hành động cụ thể, thúc đẩy sáng kiến cải tiến, ĐMST, đồng thời, đầu tư và sử dụng hiệu quả KH,CN & ĐMST. Tại hội nghị, nhiều chuyên gia đến từ các quốc gia, tổ chức hàng đầu quốc tế về ĐMST đã tham vấn cho định hướng phát triển kinh tế, xã hội trong xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030 của Việt Nam.
Hội nghị “Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo – Một trụ cột cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam” là điểm nhấn của Tuần lễ Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia của Việt Nam diễn ra từ ngày 13 đến ngày 17-5, nhằm tôn vinh sự đóng góp của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cho kinh tế Việt Nam. Đây là diễn đàn để các bộ, ngành, địa phương, các nhà hoạch định chính sách, các nhà khoa học, doanh nghiệp nhận được sự tham vấn của các chuyên gia đến từ các quốc gia, tổ chức hàng đầu quốc tế về đổi mới sáng tạo cho định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, trong đó, với nền kinh tế số trong tương lai được xác định là một trụ cột mới. Những kinh nghiệm và ý kiến tham vấn của các chuyên gia sẽ đóng góp hữu ích cho quá trình xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế, xã hội 10 năm 2021-2030 của Việt Nam.
Tin, ảnh: VĂN PHONG - LA DUY