Nhớ mãi chiến sĩ Teizt người Đức đã hy sinh ở biên ải tỉnh Lạng Sơn

Các cựu chiến binh tiểu đoàn Lũng Vài năm xưa nhớ mãi những kỷ niệm đẹp về một chiến sĩ người Đức có tên là Teizt trong đơn vị đã cách nay hơn nửa thế kỷ. Không ai biết quê quán của “chiến sĩ Việt Nam mới” Teizt, nhưng ai cũng nhớ hình ảnh của anh trong chiến đấu trên chiến trường Việt Bắc những năm tháng đầu ác liệt của cuộc chiến chống Pháp.

…Khoảng nửa đầu năm 1947, một nhóm lính lê dương vốn là người Hy Lạp, Áo, Đức… trong quân đội Pháp đóng ở Nam Định và các vùng lân cận, chán ghét cuộc chiến tranh phi nghĩa tàn bạo của thực dân Pháp đối với nhân dân Việt Nam, đã bí mật tìm bắt liên lạc rồi “đào ngũ” mang theo vũ khí sang hàng ngũ kháng chiến của Việt Minh. Số anh em này trong đó có Teizt được Bộ tư lệnh Chiến khu 3 gửi lên chiến khu Việt Bắc. Teizt trở thành “chiến sĩ da trắng”-”Chiến sĩ Việt Nam mới” của bộ đội Cụ Hồ, được lấy họ “Hồ Chí” của Bác Hồ và có tên Việt Nam là Hồ Chí Cường. Hồ Chí Cường được điều về tiểu đoàn 48 là đơn vị độc lập đang hoạt động chiến đấu đánh địch và xây dựng lực lượng du kích ở các làng xã ven đường 4A thuộc Lạng Sơn. Lúc này hậu cứ của tiểu đoàn 48 còn ở Bình Gia-Lạng Sơn. Teizt người Âu da trắng, lại cao lớn nên đi đâu cũng dễ nhận ra, bà con ta thường gọi đơn vị của Teizt là “bộ đội người Tây”. Anh được điều về bổ sung cho phân đội hỏa lực, lúc này gọi là “trợ chiến”, tức phân đội bom mìn, ba-dô-ca, lúc đó do anh Phạm Thiệu chỉ huy…

Qua mấy ngày phục kích chờ đợi, hôm ấy khi đoàn 7 xe của địch lọt vào trận địa, Teizt là chiến sĩ rất bình tĩnh, luôn mang theo khẩu thom-sơn bên mình, đã nổ súng yểm trợ kịp thời cho tổ ba-dô-ca ngay viên đạn đầuđã bắn trúng xe chỉ huy, diệt toàn bộ địch trên xe, trong đó có một quan ba, một quan hai Pháp, tạo điều kiện cho đơn vị chặn đầu, khóa đuôi xông lên… Đơn vị tiếp tục đánh trả các đoàn tiếp viện của địch, giành thắng lợi lớn: diệt 88 tên địch (có 6 sĩ quan), làm bị thương 54 tên, 7 xe cơ giới, 1 súng 20 ly, 1 trọng liên 12,7 ly, 1 súng cối, 1 máy VTĐ,... Thắng lợi của trận đánh đã thực hiện tốt nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược là cắt đứt đường vận chuyển để cô lập các cứ điểm của địch trên tuyến phòng thủ Việt Bắc. Vì vậy sau trận này địch ở khu vực Lạng Sơn rất hoang mang, hiện tượng đầu hàng, đào ngũ xuất hiện, trong đó có 3 lính người Đức cùng một số ngụy binh ở thị xã mang súng ra hàng…

Sau chiến dịch Thu-Đông 1947, Bộ tổng tư lệnh chủ trương lập một trung đoàn chủ lực mạnh trực thuộc Bộ, nên trung đoàn 140 được tăng cường và trung đoàn 147 ra đời, các tiểu đoàn cũng mang phiên hiệu mới: 39, 42, 45 và một số đơn vị trực thuộc. Tiểu đoàn 39 thời gian này do đồng chí Thái Dũng (tức Nguyễn Hữu Thái) người Tày ở thị xã Cao Bằng chỉ huy. Tiểu đoàn 223 và 239 hợp nhất thành tiểu đoàn mới này (có lúc gọi là 29) là đơn vị độc lập của Bộ. Còn tiểu đoàn 48 sau khi một số bộ phận sáp nhập với tiểu đoàn 39, các bộ phận phiên chế tổ chức lại. Tiểu đoàn 29 mới có tên gọi Lũng Vài là vì tiểu đoàn 223 từng giành thắng lớn trong trận phục kích ở Lũng Vài, được Bác Hồ và Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp gửi thư khen, tặng danh hiệu này. Phân đội trợ chiến của Teizt thường được gọi là đơn vị bộc phá-bom mìn-ba-dô-ca. Tiểu đoàn 29 là đơn vị độc lập của Bộ tổng hoạt động ở khu vực Thái Nguyên, nay tăng cường cho mặt trận đường 4 trong chiến dịch Cao-Bắc-Lạng; phối hợp với trung đoàn 28 Lạng Sơn và 74 Bắc Cạn.

Sau khi về vùng Đồng Me, Phủ Liễn, Tam Dương huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật và phân đội nhỏ tập đánh công kiên, đơn vị của Teizt lên đường tham gia chiến dịch Đông Bắc. Ngày 8-10-1948 là ngày mở màn chiến dịch Đông Bắc, quân ta mở đợt tấn công vào một loạt đồn địch. Teizt có mặt trong mũi đột kích do Nguyễn Quốc Trị chỉ huy. Trong trận tấn công căn cứ An Châu, Teizt đã cùng anh em dùng thang, bên dưới buộc lót tấm phên đan bằng nứa vượt qua hàng rào dây thép gai vào chiến đấu rất dũng cảm ngay trong khu đồn địch. Địch dùng đạn lửa bắn cháy các thang phên nứa, dùng hỏa lực mạnh bắn chặn, trận chiến đấu diễn ra rất ác liệt và kéo dài…

Sau hơn nửa tháng chiến đấu, các đồn Đồng Dương, Đồng Khuy đều bị diệt, riêng đồn An Châu ta chỉ diệt được 2/3 cứ điểm rồi phải rút lui. Nhưng chiến dịch này ta diệt hơn 150 địch, trong đó có tên quan tư Pháp Vi-try, hơn 200 ngụy ra hàng; ta phá hủy 2 xe bọc sắt, 3 súng 12,7 ly, thu gần 60 súng, trong đó có 6 trung liên… Teizt là một chiến sĩ chiến đấu rất dũng cảm, được anh em rất quý mến, khi buộc phải rút khỏi đồn An Châu chỉ lo anh bị lạc đường… Khi đơn vị tham gia đánh đồn Đồng Khuy, Teizt là người đi cùng tiểu đội Nguyễn Quốc Trị. (Năm 1952, Nguyễn Quốc Trị là 1 trong 4 người được tuyên dương anh hùng đầu tiên của quân đội ta) trong mũi nhọn tấn công, đã diệt gọn lô cốt chính của cứ điểm, góp phần giành thắng lợi nhanh chóng diệt hoàn toàn quân địch ở đồn này…

Cuối năm ấy, vào đêm 28-11, đơn vị của Teizt nhận lệnh hành quân gấp về bao vây tấn công tiêu diệt căn cứ phỉ ở làng Phạ Khả, gần đồn Chi Ma, khu Chi Lăng. Chiến sĩ người Đức Teizt chiến đấu rất mưu trí, dũng cảm, nhưng trong đêm tối đã bị trúng đạn ngã xuống bên cạnh tiểu đội phó Đặng Tịnh quê ở miền Trung. Đơn vị đã an táng thi hài hai anh ngay trên cánh đồng phía tây nam của làng Phạ Khả gần biên ải thuộc huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn…

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, không ai biết quê quán, địa chỉ gia đình của Teizt ở Đức để báo tin. Các cựu chiến binh tiểu đoàn Lũng Vài-một đơn vị tiền thân của đại đoàn Quân Tiên Phong, luôn nhớ tới “Chiến sĩ Việt Nam mới” Teizt-Hồ Chí Cường là một đồng đội thân yêu đã hy sinh vì sự nghiệp kháng chiến của Việt Nam, đang yên nghỉ trong lòng đất mẹ Việt Nam-quê hương thứ hai-như anh thường nói-ở vùng biên ải Lạng Sơn, mãi mãi xứng danh là một “Anh bộ đội Cụ Hồ”!

ĐẮC PHAN