Chiến thắng Xuân 1975 - Những nhìn nhận từ đối phương

Tại Mỹ và các nước phương Tây, nhiều báo đã tường thuật diễn biến chiến sự, ca ngợi chiến thắng của dân tộc Việt Nam và đưa ra những bình luận về kết cục bi thảm của Mỹ cùng chính quyền Sài Gòn. Tờ Tin Mỹ và Thế giới in một tiêu đề lớn chạy suốt 8 cột trên trang nhất và hàng loạt tin, ảnh về chiến thắng của các lực lượng cách mạng vừa giải phóng thành phố Sài Gòn. Thời báo Los Angeles viết: "Người Mỹ ra đi, người Việt Nam (ngụy quân, ngụy quyền) đầu hàng, nước Việt Nam đã được trả lại cho người Việt Nam". Tờ Tin điện New York cho rằng: "Việc Mỹ dính líu vào cuộc chiến tranh ở Việt Nam là một sự hy sinh vô ích về sinh mạng và tiền của người Mỹ và là một chương bi thảm trong lịch sử Mỹ". Còn tờ Mặt trời Baltimore phẫn nộ: "Chúng ta bị thương tổn và cảm thấy nhục, nhưng có lẽ chúng ta cũng đã chín chắn hơn lên một chút qua sự kiện chiến sự Sài Gòn - Gia Định".

Một thiếu nữ cầm bông hoa "Hãy đưa lính Mỹ về nước" trong phong trào biểu tình diễn ra bên ngoài Lầu Năm Góc phản đối chiến tranh của Mỹ tại Việt Nam, năm 1967.

Phóng viên hãng UPI đã mô tả Quân Giải phóng: "Quân đội cộng sản tươi cười, vui vẻ cưỡi xe tăng vào Phủ Tổng thống ở Sài Gòn hôm nay và hô lớn với những người đứng bên đường, các nhà báo đang theo dõi. Họ thật sự không để ý đến sự có mặt của các nhà báo đang ghi lại sự đầu hàng lịch sử của chính quyền Sài Gòn trước những người cộng sản".

Cùng chung niềm vui với cả dân tộc Việt Nam, hãng tin Pháp AFP bình luận: "Không còn nghi ngờ gì nữa. Chiến sự Sài Gòn - Gia Định kết thúc. Sự kiện này ảnh hưởng to lớn đến khu vực và trên thế giới trong tương lai". 

Ý kiến của các chuyên gia, học giả

Bên cạnh những bài báo, tạp chí, những bình luận của các tướng lĩnh Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa ngay sau khi chiến sự kết thúc, nhiều nhà nghiên cứu về quân sự, nhà sử học đã đi sâu tìm hiểu về cuộc chiến tranh ở miền Nam Việt Nam với mục đích tìm ra nguyên nhân thất bại của Mỹ. Sau nhiều năm nghiên cứu, nhà sử học Mỹ C.Hơ-rinh đã khẳng định: "Người Mỹ phải hiểu rằng, họ sẽ không thể định đoạt những giải pháp cho các vấn đề thế giới và tất cả các mục tiêu mong muốn".

Ngay cả cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Mắc Na-ma-ra, sau gần 30 năm im lặng đã phải tự dằn vặt: "Những người cộng sự của tôi trong chính quyền Ken-nơ-đi và Giôn-xơn là một nhóm người đặc biệt... Tại sao nhóm người đó - những người giỏi nhất và thông minh nhất ấy... lại mắc sai lầm về Việt Nam?... Chúng tôi mắc nợ các thế hệ tương lai trong việc giải thích tại sao lại sai lầm như vậy?".

Tờ Người bảo vệ của Anh số ra ngày 1-5-1975 đưa tin về sự sụp đổ của chính quyền Sài Gòn.

A-lanh Oat-xme, với tư cách là phóng viên đặc biệt của Báo Nhân đạo (Đảng Cộng sản Pháp), đã có mặt tại Việt Nam trong những ngày cuối của cuộc chiến. Ông thuật lại những điều mắt thấy tai nghe về sự kiện giải phóng Sài Gòn và đưa ra hàng loạt câu hỏi vì sao chế độ Sài Gòn sụp đổ và vì sao đế quốc Mỹ lại thua đau đến như vậy. Khi trở về Pháp, trong cuốn "Những gì tôi thấy ở Việt Nam", ông đã tuyên bố rằng: Chiến tranh Việt Nam được sự chú ý của dư luận toàn thế giới, đặc biệt là đã tác động sâu sắc đến tâm khảm người Mỹ". Ông khẳng định: "Sự sụp đổ cuối cùng của miền Nam đến quá nhanh, không ai có thể hình dung được".

Đồng thuận với ý kiến của A-lanh Oat-xme, nhà sử học Ních Câu-thon sau nhiều năm nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam, khẳng khái đưa ra nhận xét: "Phía Mỹ không bị tổn thương về mặt thể xác thì sự hủy hoại về mặt tâm lý phải gánh chịu không thể tính toán hết. Việt Nam là một cuộc chiến tranh đầu tiên mà Mỹ thất bại trong việc giành chiến thắng và đã đẩy đất nước Mỹ đến những phân rẽ cay đắng". Đồng thời, để tỏ lòng khâm phục sâu sắc đối với đất nước và con người Việt Nam, ông khẳng định rằng: "Nước Mỹ buộc phải chấp nhận một điều rằng dù với tất cả sức mạnh và sự ưu việt về kỹ thuật của mình, họ vẫn không thể đánh bại một đối thủ tuy nhỏ bé nhưng đầy quyết tâm".

Một thất bại đau đớn

Thất bại của Mỹ tại Việt Nam đã quá rõ, thế nhưng tại Nhà Trắng và Lầu Năm Góc vẫn có một số nhân vật chóp bu cố tình bao biện rằng, Mỹ không thua trên chiến trường miền Nam Việt Nam; rằng kết cục như vậy là do nội bộ chính quyền Việt Nam Cộng hòa mâu thuẫn sâu sắc, quân đội Việt Nam Cộng hòa yếu kém về mọi mặt. Tuy có nhiều ý kiến trái chiều như vậy, song, dưới con mắt của nhà sử học Mỹ Xtan-li Các-nâu được ghi lại trong cuốn "Việt Nam - Một thiên lịch sử" lại lập luận rằng: Sự sụp đổ của chế độ Sài Gòn là điều hiển nhiên, kết thúc một chương đáng ghi nhớ trong lịch sử đấu tranh của nhân dân Việt Nam và cũng là kết quả tất yếu của một chuỗi sai lầm của Mỹ.

Đồng thuận với nhận định này, một số nhà thạo tin phương Tây thẳng thắn: Đó chính là sự yếu kém về hệ thống tổ chức và điều hành của chế độ Việt Nam Cộng hòa. Trong khối tài liệu mật Lầu Năm Góc, khi báo cáo về tình hình binh lính miền Nam Việt Nam trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến, đã viết: Người lính Việt Nam Cộng hòa đến thời điểm này đã thay đổi nhận thức, thái độ chính trị rõ ràng và sớm nhận ra những gì mà Mỹ và quân đội Việt Nam Cộng hòa thường rao giảng về nghĩa vụ thiêng liêng đi bảo vệ "thế giới tự do" và sự thực là họ chiến đấu vì một cuộc chiến tranh phi chính nghĩa, phi đạo lý mà ngay cả nhân dân Mỹ cũng phản đối quyết liệt. Trong cuốn hồi ký của Mắc Na-ma-ra "Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam", cũng khẳng định rằng: Tổ chức lực lượng chiến đấu tại miền Nam Việt Nam yếu kém nên thất bại đến quá nhanh.

Còn trong cuốn "Việt Nam - Lương tâm thời đại" cũng khẳng định thêm về việc điều hành của Việt Nam Cộng hòa kém hiệu lực, chi phối các hoạt động quân sự với hành động ngoại giao đan xen, phối hợp giữa Mỹ với quân lực Việt Nam Cộng hòa từ ngày 26-4-1975 càng trở nên tồi tệ. Bên cạnh việc chỉ trích quân đội Sài Gòn, tác giả ca ngợi: "Quân đội Bắc Việt vẫn không ngừng bước. Họ đã hy sinh xương máu và bây giờ quyết định phải giành lấy chiến thắng" và "Hà Nội chưa hình dung sự sụp đổ này diễn ra nhanh đến thế".

Còn tướng Mỹ V.Oét-mô-len thú nhận: Ngày 30-4-1975 là một ngày đau đớn đối với chúng ta. Nhưng không có gì đáng ngạc nhiên khi thấy chính quyền Sài Gòn dần dần tan rã. Nhưng cũng phải nói rằng, quá trình sụp đổ đó đã diễn ra nhanh hơn thực tế.

Cuối cùng, nhà bình luận chính trị nổi tiếng Oan-tơ Líp-man của Mỹ cay đắng thốt lên: "Lương tâm người Mỹ đã nổi giận... Cuộc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam, cuộc chiến tranh không được lòng người nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, nay đã đến hồi kết".

TRƯƠNG MAI HƯƠNG