Hội nghị AMOM-10 được tổ chức trước thềm Hội nghị Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 17 (ACDFM-17) do Việt Nam chủ trì đăng cai, dự kiến diễn ra vào ngày 24-9. Hội nghị AMOM đã được luân phiên tổ chức 9 lần giữa quân đội các nước ASEAN và đây là lần đầu tiên Việt Nam đảm nhận vai trò nước chủ nhà đăng cai hội nghị này.
10 năm trước đây, khi Việt Nam là chủ nhà của Hội nghị không chính thức Tư lệnh lực lượng quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 7 (ACDFIM-7), các nước đã thống nhất tổ chức thêm Hội nghị Cục trưởng Tác chiến quân đội các nước ASEAN không chính thức (AMOIM) từ năm 2011. Bắt đầu từ năm 2019, AMOIM cũng như ACDFIM trở thành các hội nghị chính thức (AMOM, ACDFM), sau khi đạt được sự nhất trí tại ACDFIM-15 ở Singapore năm 2018. Sự ra đời của AMOM nhằm đáp ứng nhu cầu hợp tác thực chất giữa quân đội các nước ASEAN để ứng phó với các thách thức an ninh cả truyền thống và phi truyền thống đang tác động bất lợi, đe dọa tới hòa bình và ổn định ở khu vực.
Việc thành lập AMOM đã ghi dấu ấn của Việt Nam trong vai trò chủ nhà lần đầu tiên đăng cai Hội nghị ACDFIM, cho thấy một ASEAN đoàn kết và đồng thuận dưới vai trò chủ trì của Việt Nam. Sáng kiến hợp tác này có thể nói là một thành công của hội nghị với vai trò đóng góp tích cực của chủ nhà Việt Nam.
Có thể khẳng định, những đóng góp của Hội nghị AMOM sau này đã đánh dấu một cấp độ hợp tác mới của quân đội các nước ASEAN, thực chất, thiết thực và hiệu quả hơn. Hội nghị AMOM đảm trách nhiệm vụ then chốt trong việc định hình và xây dựng kế hoạch hợp tác tổng thể giữa quân đội các nước ASEAN. Sau khi ra đời, Hội nghị AMOM đã đề xuất, trình Hội nghị ACDFM phê duyệt và triển khai hàng loạt kế hoạch hợp tác phong phú, hiệu quả, có ý nghĩa thiết thực trong việc tăng cường hợp tác thực chất giữa quân đội các nước ASEAN. Mối quan hệ này góp phần củng cố năng lực của quân đội mỗi nước thành viên, thúc đẩy hợp tác nội khối, xây dựng lòng tin, bảo đảm hòa bình, ổn định và phát triển tại mỗi nước và khu vực.
Khi chưa có AMOM, chỉ với cơ chế Hội nghị những người đứng đầu tình báo quân đội các nước ASEAN (AMIM) thành lập trước đó vào năm 2001, cùng thời điểm ra đời cơ chế hợp tác ACDFIM, các hoạt động hợp tác quân sự giữa quân đội các nước ASEAN chưa được triển khai nhiều. Nhưng kể từ năm 2010, sau khi AMOM ra đời cho đến nay, đã có 7 nhóm chuyên gia ADMM+ được thành lập, góp phần thúc đẩy hợp tác thực chất giữa quân đội các nước ASEAN và các nước đối tác. Đây là bằng chứng cho thấy hiệu quả của cơ chế hợp tác quân sự này giữa quân đội các nước ASEAN.
Hội nghị AMOM, cùng với Hội nghị AMIM, là hai hội nghị chuyên ngành, có nhiệm vụ chuẩn bị văn kiện, tài liệu phục vụ Hội nghị ACDFM. Cùng với các cơ chế hợp tác quân sự khác bao gồm: Hội nghị Tư lệnh Lục quân ASEAN, Hội nghị Tư lệnh Hải quân ASEAN, Hội nghị Tư lệnh Không quân ASEAN..., AMOM, AMIM đã góp phần đưa các lĩnh vực hợp tác quân sự của quân đội các nước ASEAN vào khuôn khổ, ngày càng được chú trọng phát triển về chất lượng.
AMOM còn là diễn đàn để các nước trong khu vực chia sẻ quan điểm về tình hình thế giới và khu vực cùng quan tâm, thảo luận các biện pháp ứng phó với những thách thức mà ASEAN phải đương đầu; đánh giá kết quả hợp tác thực chất giữa quân đội các nước ASEAN nói chung và giữa lực lượng tác chiến của quân đội các nước ASEAN nói riêng... Theo thông lệ, AMOM sẽ xây dựng kế hoạch hợp tác hai năm giữa quân đội các nước ASEAN, báo cáo lên Hội nghị ACDFM xem xét, phê duyệt để triển khai thực hiện. Vì vậy, AMOM còn có vai trò như một kênh tham mưu cho lãnh đạo trong việc lập các kế hoạch, chương trình hợp tác chung của quân đội các nước ASEAN.
Các kế hoạch hoạt động quân sự do AMOM lập ra cho quân đội các nước ASEAN sẽ dựa trên cơ sở đánh giá diễn biến tình hình an ninh cùng những thách thức đang nổi lên có tác động trực tiếp tới khu vực. Việt Nam đăng cai AMOM-10 trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, cùng với đó là sự gia tăng căng thẳng tại các điểm nóng ở khu vực, các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng đa dạng và phức tạp... càng đặt ra những đòi hỏi cấp thiết hơn tại diễn đàn lần này nhằm góp phần tạo ra sự chủ động, linh hoạt ứng phó với thách thức chung của quân đội các nước ASEAN. Đây là dịp để Việt Nam và các nước bàn thảo các cách thức nhằm tăng cường trao đổi kinh nghiệm, biện pháp ứng phó thách thức, cũng như phối hợp trong công tác lập kế hoạch, từ đó tăng cường hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan tác chiến của quân đội các nước ASEAN.
Vai trò tích cực của Việt Nam cùng sự ủng hộ của các nước ASEAN góp phần mang lại kết quả thực chất cho Hội nghị AMOM-10, qua đó, đóng góp đáng kể vào thành công của Hội nghị ACDFM-17 sắp tới.
HẠNH NGUYÊN