QĐND Online – Chiều 28-5, Quốc hội thảo luận ở tổ về Đề án tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội và Dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội năm 2013. Các đại biểu đều ủng hộ việc phải đổi mới để nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Tuy nhiên, đổi mới như thế nào, cần được nghiên cứu kỹ, có biện pháp cụ thể, thiết thực, chứ không thể chung chung, theo lối cũ…

Khắc phục bất cập trong xây dựng pháp luật

Trong buổi thảo luận, các đại biểu đánh giá cao việc tích cực đổi mới hoạt động trong thời gian vừa qua, đặc biệt là từ kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XIII. Việc đổi mới này đã đem lại những kết quả tích cực, giúp cho các hoạt động, nhiệm vụ trọng tâm của Quốc hội thực hiện hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đi vào cụ thể các hoạt động chính của Quốc hội, phân tích điểm được, chưa được, nhiều đại biểu cho rằng, cần có biện pháp thiết thực hơn.

Về công tác xây dựng pháp luật, việc chuẩn bị của cơ quan soạn thảo vẫn còn chậm, đặc biệt là việc cung cấp văn bản, tài liệu cho các đại biểu Quốc hội. Đại biểu Trương Thị Ánh (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: tuy đã có đổi mới, nhưng tới kỳ họp này, việc cung cấp tài liệu, văn bản cho các đại biểu Quốc hội vẫn còn chậm. Thậm chí có dự thảo luật đến sát phiên thảo luận mới nhận được báo cáo giải trình, tiếp thu chỉnh lý và dự thảo luật mới nhất. Như vậy, sẽ khiến đại biểu khó nghiên cứu thấu đáo, dẫn đến giảm chất lượng thảo luận. Đây là vấn đề cần sớm giải quyết.

Đại biểu Bùi Sỹ Lợi phát biểu ý kiến

Đại biểu Bùi Sỹ Lợi (đoàn Thanh Hóa) kiến nghị, nên có quy định về tham vấn công chúng và điều tra xã hội học trong quá trình xây dựng luật. Vì có làm được việc này mới bảo đảm luật được xây dựng sát với thực tế, giải quyết được những yêu cầu bức thiết của cuộc sống cũng như định hướng cho lâu dài. Trong xay dựng luật, có một vấn đề, đó là do công tác xây dựng luật chưa nghiên cứu thật đầy đủ các mặt, nên khi thực thi, thường phát sinh vấn đề “chính sách không đi liền với ngân sách”. Có chính sách đưa ra đã không thực hiện được do không có ngân sách.

Đồng tình với ý kiến này, đại biểu Nguyễn Văn Hiếu (đoàn Thanh Hóa) chỉ ra: muốn đổi mới hoạt động xây dựng pháp luật trước tiên cần nhận thức được những hạn chế, tồn tại. Theo đại biểu Hiếu, có 3 tồn tại lớn, đó là việc xác định chương trình xây dựng luật chưa đầy đủ các căn cứ khoa học, nên xác lập chương trình còn phụ thuộc ý muốn chủ quan của một người hoặc cơ quan tham mưu. Luật không có tính khả thi, thiếu cơ chế, điều kiện thực hiện trong thực tế. Đơn cử như việc thực hiện quy định tử hình bằng thuốc độc đã có hiệu lực từ lâu mà đến nay, nhiều địa phương không thể thực hiện được, do thiếu kinh phí xây dựng các trung tâm tử hình. Có nơi xây dựng xong rồi, nhưng lại không có thuốc độc để thi hành án tử hình… Tiếp đó là việc kiểm tra thực hiện luật, pháp lệnh còn chưa thực sự tốt. Từ những tồn tại này  đại biểu Hiếu kiến nghị cần nâng cao tính chuyên nghiệp trong xây dựng luật. Trong 500 đại biểu Quốc hội, nhiều người không am hiểu luật và ngành mà luật điều chỉnh do vậy để cả 500 người ngồi nghe sẽ lãng phí. Để khắc phục việc này, cần tăng cường hội thảo, lấy ý kiến chuyên gia. Không nên đem tất cả các luật đưa ra thảo luận như hiện nay. Với mỗi luật, các cơ quan chuyên trách sẽ nghiên cứu, thảo luận cụ thể, có kết quả rồi mới đưa tài liệu, kết quả đó cho Quốc hội để xem xét xem còn vấn đề gì chưa đồng ý. Nếu không có nội dung nào vướng mắc, có thể thông qua luật ngay mà không cần tiếp tục thảo luận nữa.

Một số đại biểu cũng đồng tình với kiến nghị, không nên với luật nào cũng phải qua hai kỳ họp mới thông qua. Nhất là với những luật sửa đổi, thay đổi một số ít điều, nếu chuẩn bị tốt, thảo luận không có vấn đề gì thì có thể thông qua ngay trong một kỳ họp. Làm được như vậy sẽ vừa nhanh đưa luật vào cuộc sống vừa tiết kiệm thời gian của Quốc hội.

Xác định cụ thể đối tượng bỏ phiếu tín nhiệm

Nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng tình việc bỏ phiếu tín nhiệm với những chức danh Quốc hội bầu và phê chuẩn. Tuy nhiên, nhiều đại biểu chỉ ra, nếu thực hiện đúng như quy định của đề án, phạm vi bỏ phiếu này sẽ rất lớn.

Đai biểu Lê Nam (đoàn Thanh Hóa)  cho rằng, cần xác định cụ thể đối tượng bỏ phiếu, không nên quy định như hiện tại. Có thể chỉ bỏ phiếu với các thành viên Chính phủ hoặc cũng có thể mở ra với các Chủ nhiệm các ủy ban của Quốc hội. Mặt khác, cần quy định cụ thể hơn việc xử lý sau khi có kết quả bỏ phiếu tín nhiệm. Vì nếu có những trường hợp số phiếu quá thấp sẽ xử lý ra sao? Trong đề án chưa thể hiện rõ. Đại biểu Bùi Sỹ Lợi kiến nghị, cần quy định rõ việc giải quyết kết quả bỏ phiếu để thấy việc bỏ phiếu tín nhiệm này để làm gì? Nếu không quy định cụ thể, khi tiến hành, nếu phát sinh nhiều tình huống lại lúng túng trong xử lý dẫn đến những tác động thiếu tích cực.

Nâng cao hiệu quả giám sát là vấn đề đã được đề cập đến nhiều trong những năm gần đây. Tuy nhiên, theo nhiều đại biểu Quốc hội, hoạt động này đến nay vẫn chưa thực sự hiệu quả như kỳ vọng. Đây là do việc giám sát của các đoàn vẫn chưa thực sự sâu sắc. Cùng với đó là chưa có cơ chế cụ thể để giám sát có hiệu quả. Đại biểu Huỳnh Văn Tiếp (đoàn Cần Thơ) cho biết, có những vụ việc gửi kiến nghị, kết luận đến các cơ quan chức năng, nhưng rất chậm được trả lời, giải quyết, thậm chí không giải quyết. Đại biểu Tiếp đã dẫn chứng một vụ việc tại Cần Thơ, mặc dù được giám sát, đốc thúc, nhưng phải mất 3 năm mới giải quyết xong. Vấn đề này ngoài đặt ra nhu cầu nâng cao năng lực giám sát của đại biểu Quốc hội còn đòi hỏi có cơ chế cụ thể trong công tác giám sát.

Bài và ảnh: Xuân Dũng