QĐND Online – Đã có một buổi họp thảo luận ở tổ về Luật Tố tụng hành chính, nhưng đến buổi thảo luận sáng nay vẫn ghi nhận nhiều ý kiến trái ngược nhau về một  số nội dụng. Tuy nhiên mục đích của những ý kiến này đều cùng một hướng là để Luật Tố tụng hành chính đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, giải quyết được những thiếu sót của pháp luật hiện nay trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân…

Người dân chưa thực sự tin tưởng việc giải quyết của tòa án

Thực tế thời gian qua cho thấy vẫn còn nhiều bất cập trong việc giải quyết của toà án, dẫn đến việc giải quyết của tòa chưa tốt. Đây là vấn đề được xã hội đặc biệt quan tâm, nhiều đại biểu đã đóng góp ý kiến để cải thiện tình trạng này. Đại biểu Trần Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) chỉ rõ: mặc dù pháp luật hiện hành đã quy định tương đối thông thoáng về điều kiện khởi kiện vụ án hành chính nhưng người dân vẫn không mặn mà với việc khởi kiện ra tòa. Bằng chứng cụ thể là đối lập với quang cảnh tấp nập tại các phòng tiếp công dân, lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo quá tải cho việc giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính; cả năm 2009, lượng án hành chính được tòa án các cấp đưa ra xét xử chỉ có khoảng 1.300 vụ trên tổng số 265.000 vụ án các loại. Nguyên nhân chính là do người dân chưa thực sự tin tưởng việc giải quyết của tòa án, việc thi hành án hành chính chưa được quy định cụ thể nên người dân thường lựa chọn con đường khiếu nại thay vì khởi kiện tại tòa án.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Độ (đoàn An Giang) phát biểu ý kiến. Ảnh: VPQH.

Đại biểu Trần Văn Độ (đoàn An Giang) băn khoăn: trong những năm qua, chất lượng xét xử các khiếu kiện hành chính không cao, tỷ lệ án bị hủy, bị sửa khá cao. Một trong những nguyên nhân là do nhiều thẩm phán chưa độc lập trong xét xử, còn e ngại khi thu thập chứng cứ chứng minh phán quyết và quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền vốn là cấp trên của mình. Có tình trạng thẩm phán ngại được phân công xét xử các vụ án hành chính. Thực tiễn cũng có trường hợp thẩm phán chịu những phiền hà khi ra phán quyết bất lợi cho người có thẩm quyền trong bộ máy hành chính địa phương; thậm chí có một số trường hợp cơ quan hành chính lợi dụng địa vị tố tụng của người bị khởi kiện để tác động không đúng đắn đến tòa án. Để khắc phục tình trạng này, đảm bảo cho tòa án xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, tôi đề nghị quy định cho phép người khởi kiện chọn tòa án xét xử khiếu kiện của mình không cùng lãnh thổ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ra quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện như các quy định tại Điều 26, Điều 27.

Đai biểu Ngô Minh Hồng (đoàn TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh: “Tôi có dịp trình bày trước Quốc hội về việc chúng ta phải thẳng thắn với nhau, đồng chí Chánh án tòa án là cấp ủy viên, còn bản thân Phó chủ tịch ủy ban thường là Phó Bí thư, cho nên rất khó trong việc giải quyết để cho người thẩm phán, Chánh án giải quyết những vụ việc bị đơn chính là uỷ ban nhân dân, là Chủ tịch, Phó Chủ tịch ủy ban nhân dân”.

“Quyền công dân phải được đề cao và bảo vệ”

Trong buổi thảo luận, vẫn còn nhiều đại biểu băn khoăn về cơ chế xử lý đối với các quyết định của tòa hành chính đã có hiệu lực pháp luật mà phát hiện có sai lầm nghiêm trọng nhưng đã hết thời hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, hoặc trường hợp đã có quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Tòa án nhân dân tối cao, nhưng phát hiện ra sai lầm nghiêm trọng.

Đại biểu Vũ Hồng Anh (đoàn Hà Nội) cho rằng: Mục tiêu cao cả của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa mà chúng ta xây dựng là bảo đảm công bằng xã hội, bảo đảm các quyền tự do dân chủ công dân, trong đó quyền công dân phải được đề cao và bảo vệ. Trên tinh thần đó, trách nhiệm của Nhà nước nói chung, của các cơ quan Tư pháp nói riêng là không để xảy ra tình trạng oan sai, xâm phạm đến quyền tự do, danh dự, nhân phẩm của công dân. Do vậy, trong trường hợp phát hiện sai lầm trong quyết định bản án của Tòa án gây ảnh hưởng đến quyền công dân thì bất luận ở tình trạng nào, bản án quyết định đó cũng cần phải được xem xét lại. “Tôi đề nghị trao thẩm quyền xem xét vụ án cho Chủ tịch nước là không hợp lý. Thủ tục xem xét các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của tòa án mà phát hiện có sai lầm nghiêm trọng cần phải được quy định ngay trong dự thảo luật này, hoàn toàn thuộc thẩm quyền của Quốc hội và cũng không trái với quy định của Hiến pháp hiện hành. Vì vậy tôi đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung vào dự án luật thủ tục, xem xét lại bản án, quyết định của tòa án hành chính đã có hiệu lực pháp luật mà phát hiện có sai lầm nghiêm trọng” đại biểu Hồng Anh nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, đại biểu Trần Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) đồng tình: “về cơ chế xử lý đối với bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật mà phát hiện sai lầm nghiêm trọng nhưng đã hết thời hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc trường hợp đã có quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, những phát hiện có sai lầm nghiêm trọng. Để đảm bảo quyền lợi cho các bên đương sự, tôi đề nghị cần có cơ chế xem xét lại đối với những bản án, quyết định như trên. Tuy nhiên, cần có quy định rất chặt chẽ để cơ chế này không bị lợi dụng. Nếu được chấp nhận đây sẽ là tiền đề cho việc xem xét, sửa đổi, bổ sung trong Luật tố tụng dân sự và Tố tụng hình sự”.

Đại biểu Đỗ Hữu Lâm (đoàn Long An) khẳng định: Tòa án có sai lầm dù là ở cấp xét xử cao nhất, cũng phải thực hiện đúng tinh thần thấy sai thì phải sửa. Tòa án phải tự mình xem xét lại các quy định mà sửa chữa cho phù hợp. Vì vậy, tôi đề nghị phải có quy định về cơ chế giải quyết để khắc phục những hậu quả trong trường hợp phát hiện bản án quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật, có sai lầm nghiêm trọng nhưng hết thời hiệu kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc có quyết định của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, nhưng phát hiện ra những sai lầm nghiêm trọng ngay trong đề án của luật này. Tuy nhiên, cần phải quy định thật chặt chẽ vì cơ chế này nhằm bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức vì đây là lỗi thuộc cơ quan và người tiến hành tố tụng.

Xuân Dũng