Luật Tín ngưỡng, tôn giáo đã được các đại biểu Quốc hội thảo luận, đóng góp ý kiến tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII và tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách diễn ra ngày 8-9 vừa qua.
Dự án Luật Tín ngưỡng, tôn giáo gồm 9 chương, 69 điều, quy định về trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân; nguyên tắc tổ chức hoạt động tín ngưỡng; đăng ký hoạt động tín ngưỡng; điều kiện đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung; trình tự, thủ tục, thẩm quyền cấp đăng ký hoạt động tôn giáo; điều kiện thành lập trường đào tạo tôn giáo; trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước đối với trường đào tạo tôn giáo; hoạt động tôn giáo; hoạt động tôn giáo có yếu tố nước ngoài; tài sản của cơ sở tín ngưỡng, tôn giáo; quản lý Nhà nước và xử lý vi phạm trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo…
Báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nêu rõ: Về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người, có nhiều đại biểu cho rằng những nội dung quy định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người và sự tôn trọng, bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của Nhà nước trong dự thảo Luật còn chưa tương xứng và thiếu cụ thể.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo Luật đã khẳng định và cụ thể hóa nội hàm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người, trong đó có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của cá nhân, tổ chức và người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam; nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức trong thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Chương II (Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo). Đồng thời, bổ sung quy định về trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người tại Chương I (Những quy định chung).
Nhiều đại biểu cũng đề nghị bổ sung những quy định cụ thể hơn nhằm thể hiện sự phong phú của lĩnh vực tín ngưỡng và bảo đảm hoạt động tín ngưỡng đáp ứng nhu cầu tinh thần của nhân dân, phù hợp với truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Về vấn đề này, Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng cho rằng, các loại hình tín ngưỡng ở nước ta rất đa dạng và phức tạp, hình thành và tồn tại dựa trên cơ sở lý luận chưa chặt chẽ, thiếu tính hệ thống mà việc luật hóa là khó khả thi. Do vậy, đề nghị dự thảo Luật chỉ quy định những nội dung đã ổn định, rõ ràng liên quan đến quyền tự do tín ngưỡng; ban quản lý, người đại diện và tài sản của cơ sở tín ngưỡng; hoạt động tín ngưỡng tại cơ sở tín ngưỡng và lễ hội tín ngưỡng, để bảo đảm tính khả thi khi thực hiện.
Về hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo có yếu tố nước ngoài, một số đại biểu đề nghị bổ sung các quy định về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo và quy định cụ thể hơn về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người nước ngoài cư trú tại Việt Nam phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế hiện nay.
Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo Luật đã dành một mục với 7 điều luật quy định về hoạt động tôn giáo có yếu tố nước ngoài và thiết kế một điều về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người nước ngoài trong Chương Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Theo đó, người nước ngoài về cơ bản có quyền sinh hoạt, hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo như công dân Việt Nam, kể cả việc theo học tại cơ sở đào tạo tôn giáo Việt Nam hay được tổ chức tôn giáo Việt Nam phong chức, phong phẩm, bổ nhiệm, bầu cử, suy cử.
Tại phần thảo luận, nhiều ý kiến tập trung vào việc quản lý của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo. Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, việc quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo hiện nay còn phân tán và đề nghị quy định ngay trong Luật cơ quan có chức năng quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở Trung ương để bảo đảm sự thống nhất và thuận lợi trong quản lý về lĩnh vực này.
Hiện nay, theo phân công của Chính phủ, Bộ Nội vụ thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về tôn giáo; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện việc quản lý lễ hội tín ngưỡng; chưa có cơ quan nào quản lý Nhà nước về tín ngưỡng. Tuy nhiên, việc giao chức năng quản lý Nhà nước về tôn giáo cho Bộ Nội vụ cũng chưa thật sự phù hợp, vì mới chỉ dựa trên sự tiếp cận theo góc độ quản lý tổ chức mà chưa chú trọng việc bảo đảm cho hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo như là hoạt động văn hóa, tinh thần. Do đó, quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo trong thực tiễn còn phân tán, thiếu đồng bộ và chưa hiệu quả. Vì vậy, nhiều ý kiến đề nghị phải có một cơ quan Nhà nước phù hợp chịu trách nhiệm trước Chính phủ quản lý Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo nhằm bảo đảm sự thống nhất và thuận lợi trong quản lý về lĩnh vực này.
Về hoạt động xã hội, từ thiện, nhân đạo của tổ chức tôn giáo, Phó chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Giàng A Chu cho rằng, cần khuyến khích hoạt động này song phải có quy định chặt chẽ. Đối với những hoạt động nhân đạo, từ thiện quy mô lớn của các tổ chức tôn giáo thì nhất thiết phải xin phép, đăng ký với chính quyền và không gắn việc tuyên truyền, phát triển đạo vào các hoạt động giáo dục, bảo trợ xã hội, từ thiện nhân đạo của các tổ chức tín ngưỡng, tôn giáo.
THẢO NGUYỄN