QĐND - Tại lễ phát động thi đua cao điểm chào mừng kỷ niệm 40 năm Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên phủ trên không” của Lữ đoàn 297 (Quân khu 2), tôi gặp ông Nguyễn Công Tuấn, nguyên Đại đội trưởng Đại đội 5 pháo phòng không 100mm, Trung đoàn 256, người đã phất cờ lệnh bắn máy bay B-52. Ông kể cho chúng tôi nghe về trận chiến đấu bắn rơi B-52 mà ông không thể nào quên.

Từ miền quê lúa Thái Bình, tròn 18 tuổi, ông vào quân ngũ với quyết tâm ra trận để góp sức mình giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Qua 14 năm tham gia chiến đấu bảo vệ bầu trời thành phố Nam Định, Hải Phòng, Bắc Giang và Hà Nội, Nguyễn Công Tuấn lần lượt đảm nhiệm các cương vị: Chiến sĩ, trung đội trưởng, đại đội trưởng. Tháng 9-1972, Trung đoàn 256, Quân khu Việt Bắc được lệnh cấp tốc nhận 18 khẩu pháo 100mm đã qua sử dụng nhiều năm về biên chế thành ba đại đội hỏa lực, sẵn sàng đối phó với máy bay B-52 Mỹ. Quân chủng Phòng không-Không quân tăng cường một số cán bộ cùng 200 chiến sĩ mới của huyện Chợ Đồn, Bắc Kạn Nguyễn Công Tuấn được cấp trên chọn là một trong ba đại đội trưởng pháo 100mm sẵn sàng đánh B-52 bảo vệ bầu trời Thái Nguyên-Việt Bắc.

Ông Nguyễn Công Tuấn (ngoài cùng bên trái) kể chuyện bắn máy bay B-52 bằng pháo 100mm với chiến sĩ Lữ đoàn 297 (Quân khu 2).

Đại đội của Nguyễn Công Tuấn được giao nhiệm vụ huấn luyện chiến sĩ mới vừa được tăng cường để làm chủ vũ khí trang bị. Không quản ngày đêm, Đại đội trưởng Tuấn đem tất cả những kỹ năng, kinh nghiệm tích lũy qua nhiều năm, cùng các cán bộ huấn luyện chiến sĩ thành những pháo thủ giỏi. Cùng với Chính trị viên Nguyễn Văn Bình, Đại đội phó Trần Công..., Đại đội 5 hội tụ đủ yếu tố đánh được B-52 và được công nhận đã "xóa" mục tiêu B-52 trong hai đêm 24 và 26-12-1972.

Ông Tuấn nhớ lại: Tháng 11-1972, khi cấp trên thông báo B-52 sẽ đánh vào thành phố Thái Nguyên và khu gang thép. Mặc dù thế giới khi đó chưa ở đâu hạ được “pháo đài bay” B-52 bằng pháo 100mm, nhưng ông cùng đồng đội đã khám phá, tìm tòi, thấy được những điểm yếu của B-52, như hướng bay không thay đổi, tốc độ bay chậm; nếu biết cách sẽ cắt được ngòi ba điểm nổ khác nhau ở những quả pháo 100mm mà không quân Mỹ vẫn chủ quan coi thường. Căn cứ vào tài liệu mật báo và kinh nghiệm trong chiến đấu, ông Tuấn và đồng đội đã tìm ra cách đánh B-52 khiến địch phải bất ngờ, đó là cách đánh bằng phần tử tính sẵn, có sáng tạo. Ông cho biết: Pháo 100mm có tầm xa 21km và tầm cao 14km, trong khi đó B-52 thường bay ở độ cao từ 8 đến 12km. Khi B-52 còn cách trận địa 20km thì đại đội bắt đầu nã pháo theo cách bắn nhanh, bắn cấp tập, bắn dựng màn đạn, cắt ngòi ba điểm nổ khác nhau ở độ cao 8km, 10km và 12km. Ông Tuấn khẳng định: Với sáu khẩu pháo 100mm của đại đội đánh theo cách này thì chiếc B-52 nào vào tầm ngắm khó mà thoát được.

Đại đội trưởng Tuấn động viên anh em luyện tập và luôn trong tư thế sẵn sàng chiến đấu. Đúng như dự đoán, từ 20 giờ ngày 24-12-1972 đến khoảng 0 giờ 5 phút ngày 25-12-1972, Đại đội pháo do ông chỉ huy đã hạ gục một chiếc B-52 (theo tin báo về từ Quân khu 1). Cũng bằng những khẩu pháo 100mm này, rạng sáng 26-12-1972, đại đội do ông trực tiếp chỉ huy tiếp tục hạ thêm chiếc máy bay B-52 thứ hai. Ngay sau trận đánh này, trung đoàn và đại đội do ông chỉ huy được thưởng Huân chương Quân công hạng ba. Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng gửi tặng lẵng hoa. Riêng đại đội trưởng Nguyễn Công Tuấn được cấp trên phong quân hàm từ chuẩn úy lên thiếu úy ngay tại trận địa.

Bài và ảnh: XUÂN PHÚ