Có nên giảm số lượng Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, huyện, giảm số lượng Phó trưởng ban chuyên trách cấp tỉnh hay không là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội tranh luận sôi nổi. Đa số ý kiến đề nghị nên giữ như luật hiện hành, bởi vì chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó có số lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách, số lượng Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân, số lượng các Phó ban chuyên trách của Hội đồng nhân dân. 

Trong tờ trình, Chính phủ xin ý kiến Quốc hội về việc giảm số lượng Phó chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện và giảm số lượng Phó trưởng Ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh do quá trình xây dựng dự án Luật còn có ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị giảm số lượng Phó chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, Phó trưởng Ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh từ 2 người xuống còn 1 người. Loại ý kiến thứ hai đề nghị giữ nguyên số lượng 2 Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện, không quá 2 Phó trưởng ban chuyên trách của HĐND cấp tỉnh như quy định của Luật Tổ chức  chính quyền địa phương hiện hành. Chính phủ thống nhất với phương án 1. 

Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Đoàn Bình Phước) thống nhất với phương án có 1 Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh hay Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, thành. Về Phó ban Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và cấp huyện, đề nghị giảm còn 1 và Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp huyện cũng đề nghị giảm còn 1.

Theo đại biểu, về bản chất, so về nhân lực áp dụng theo Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 và luật 2005 là giống nhau. Qua quá trình áp dụng đã phát huy tốt nhiệm vụ, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân. Do đó, việc giảm đi một chức danh Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, thành cần phải được cân nhắc thận trọng.

Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Đoàn Bình Phước) phát biểu ý kiến. Ảnh: Quốc hội.

Đại biểu cho rằng, phương án của Chính phủ là giảm "cao bằng" tất cả các địa phương, kể cả TP Hồ Chí Minh, TP Hà Nội và các chức danh Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân huyện, quận cũng giảm "cào bằng" là không hợp lý, chưa có tính thuyết phục cao. Theo đại biểu, lý giải của ban soạn thảo trong tờ trình của Chính phủ nhằm bảo đảm thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết số 18 là chưa thực sự hợp lý, bởi lẽ, chúng ta phải đảm bảo đạt được 2 mục tiêu song song là bộ máy giảm, không tăng biên chế nhưng vẫn bảo đảm chất lượng, hiệu quả hoạt động.

“Nếu không xét điều kiện thực tiễn của từng địa phương, đơn vị mà chỉ giảm cơ học thì không hiệu quả, dẫn đến việc chúng ta phải sửa luật thường xuyên”, đại biểu nhấn mạnh.

Từ đó, đại biểu nhấn mạnh, trong thực tiễn các cơ quan dân cử có xu hướng cần tăng đại biểu chuyên trách để nâng cao chất lượng hoạt động, đồng thời yêu cầu của cử tri đối với đại biểu và cơ quan dân cử ngày càng cao, đòi hỏi chúng ta phải giữ số lượng chuyên trách như hiện hành là 2 Phó chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp tỉnh để tăng cường khả năng điều hành công việc thực hiện tốt công tác giám sát, thẩm tra báo cáo, nghị quyết trình tại kỳ họp; xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân và chuẩn bị tốt các nội dung tiến hành các kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố có chất lượng....

Đồng quan điểm, đại biểu Trương Anh Tuấn (Đoàn Nam Định) đề nghị, cần xem xét kỹ vấn đề này cho sát tình hình và yêu cầu của thực tiễn hiện nay và đề nghị giữ nguyên số lượng Phó chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện và số lượng Phó trưởng ban chuyên trách cấp tỉnh như luật hiện hành hiện nay.

Đại biểu nhắc lại, năm 2015, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân, Quốc hội đã quyết định tăng cường nhân lực, tăng cường vị thế cho Hội đồng nhân dân. Vì vậy, chức danh Ủy viên Thường trực Hội đồng nhân dân được nâng lên là Phó chủ tịch, vì thế Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, huyện có 2 Phó chủ tịch, Phó trưởng ban Hội đồng nhân dân được tăng lên không quá 2 người.

“Với sự tăng cường đó, qua theo dõi tôi nhận thấy hoạt động của Hội đồng nhân dân đã có nhiều chuyển biến tốt, các kỳ họp được chuẩn bị tốt hơn từ công tác thẩm tra đến chuẩn bị tài liệu, đến chất vấn và trả lời chất vấn. Công tác giám sát được triển khai thường xuyên và đáp ứng tốt hơn nguyện vọng của cử tri; nay cũng với mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân sao ta lại làm ngược lại”, đại biểu nói.

Theo đại biểu, để khắc phục tình trạng ở một số nơi địa phương, đơn vị là “trên nóng dưới lạnh, trên dải thảm, dưới dải đinh, hay nhờn luật...”, thì rất cần phải tăng cường hoạt động của Hội đồng nhân dân, đặc biệt là tăng cường nhân lực cả về  chất lượng cũng như là số lượng cho Hội đồng nhân dân và trong điều kiện không thể tăng thêm thì giữ nguyên số lượng chuyên trách của Hội đồng nhân dân là cần thiết. 

“Nếu làm đúng chức năng, nhiệm vụ để đáp ứng mong mỏi của cử tri thì gánh nặng công việc trên vai mỗi đại biểu nhân dân không nhẹ nhàng và nó càng nặng hơn đối với đại biểu chuyên trách. Vì thế, thay vì giảm bớt đi Phó chủ tịch, Phó trưởng ban của Hội đồng nhân dân, tôi nghĩ điều nào cần thiết hơn là chú ý lựa chọn người có tâm, có tầm, xứng đáng với vị trị đó. Quan trọng hơn là việc tin tưởng, tạo điều kiện giao việc để cho họ có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình”, đại biểu nhấn mạnh.

Từ thực tiễn địa phương, đại biểu Vương Văn Sáng (Lào Cai) nhấn mạnh, khác với Quốc hội, đại biểu Quốc hội chuyên trách được quy định tối thiểu trên 35% tổng số đại biểu, đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách được quy định bởi các chức danh theo luật hiện hành, cấp tỉnh thường dưới 11 người, cấp huyện dưới 5 người, cấp xã 1 người.

Nhấn mạnh “với số lượng như vậy, hoạt động của các cơ quan Hội đồng nhân dân các cấp hết sức khó khăn”, đại biểu kiến nghị thay vì quy định các vị trí lãnh đạo chuyên trách bằng quy định số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách cho từng cấp Hội đồng nhân dân, Phó chủ tịch, Phó trưởng ban có thể giảm nhưng đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách cần tăng hơn luật hiện hành.

PHƯƠNG HẰNG