QĐND - Trung tuần tháng 10-1945, Nguyễn Văn Khuông, một thanh niên Việt kiều đang hoạt động trong tổ chức Việt kiều yêu nước ở Sầm Nưa (tỉnh Hủa Phăn, Lào), được phân công đạp xe về Mộc Châu (Sơn La), để liên hệ và dẫn đường cho Việt Minh sang Sầm Nưa truy kích quân Pháp đang rút chạy. Sáng 19-10-1945, Nguyễn Văn Khuông theo đơn vị Việt Minh (tiền thân của Trung đoàn 52 Tây Tiến) trở về giải phóng quê hương, giành chính quyền ở Sầm Nưa.   

Ông Nguyễn Văn Khuông trao tặng Bảo tàng tỉnh Hòa Bình chiếc nồi đồng của gia đình.

Đoàn quân đã được bà con Việt kiều trên đất bạn thân mật tiếp đón. Biết bộ đội phải hành quân qua sông, suối, bị đói, rét nên nhiều gia đình Việt kiều đã góp quần áo, chăn màn, lương thực và thuốc men để ủng hộ bộ đội. Mỗi nhà, tùy theo điều kiện, người ủng hộ rau quả, dụng cụ nấu ăn, người góp tiền mua lương thực, chị em phụ nữ thì thay nhau đến nấu cơm phục vụ Việt Minh. Hồi đó, gia đình ông Khuông có chiếc nồi đồng là dụng cụ chuyên làm nghề bún, bánh đa và bánh cuốn đã mang tới để nấu cơm cho bộ đội. Mẹ, vợ và các chị, em trong gia đình ông Khuông cũng thay nhau đến nấu ăn phục vụ đoàn quân Việt Minh.

Tháng 6-1946, khi giặc Pháp chuẩn bị trở lại tái chiếm Sầm Nưa, cấp trên có lệnh sơ tán lực lượng cách mạng của bạn và bà con Việt kiều về vùng tự do ở Sơn La, Hòa Bình, Thanh Hóa. Chiếc nồi đồng của gia đình lại được mang ra để nấu cơm phục vụ đoàn sơ tán, rồi theo gia đình ông Khuông trở về quê (Ý Yên, Nam Định). Ông Khuông kể: “Vì chiếc nồi đã trở thành kỷ vật quý của gia đình, nên trước lúc lâm chung, cha tôi dặn: Các con phải nhớ gìn giữ chiếc nồi đồng, bởi nó là dụng cụ từng nuôi sống gia đình ta, từng nấu cơm phục vụ bộ đội và theo các con rời Sầm Nưa trong những năm chiến tranh”.

Tháng 7-2012, khi cùng các CCB Trung đoàn Tây Tiến trở lại Hòa Bình, cụ ông Nguyễn Văn Khuông, 91 tuổi  đã quyết định tặng lại Bảo tàng tỉnh Hòa Bình chiếc nồi đồng-kỷ vật từng được gia đình ông gìn giữ hơn 60 năm và là minh chứng cho mối tình gắn bó quân-dân trên đất bạn.

Bài và ảnh: BÙI VŨ MINH