Cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn

QĐND Online - Sớm ban hành Luật Viên chức là yêu cầu bức thiết hiện nay, tuy nhiên, đây là một luật khó và khá phức tạp.  Mặc dù được đánh giá là có khâu chuẩn bị và soạn thảo công phu, Dự thảo luật vẫn còn nhiều điểm cần quy định rõ và cụ thể hơn mới đáp ứng được yêu cầu thực tế…

Tính kỹ với quy định kinh doanh và làm việc ngoài giờ

Dự thảo luật cho phép viên chức tham gia hoạt động kinh doanh và làm việc ngoài giờ. Đây là quy định phù hợp vì trong điều kiện hiện nay, việc thực hiện các hoạt động nghề nghiệp ngoài giờ là quyền của viên chức, giúp viên chức sử dụng một cách tối đa năng lực chuyên môn, mang lại lợi ích cho bản thân và xã hội. Quy định này cũng phù hợp với quy định tại khoản 3 Điều 30 của Bộ luật lao động, đó là: “Người lao động có thể giao kết một hoặc nhiều hợp đồng lao động với một hoặc nhiều người sử dụng lao động, nhưng phải bảo đảm thực hiện đầy đủ các hợp đồng đã giao kết”. Việc hạn chế viên chức trong một số ngành nghề, lĩnh vực nhất định tham gia các hoạt động kinh doanh, hoạt động nghề nghiệp bên ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đã được quy định trong một số luật chuyên ngành như Luật khám bệnh, chữa bệnh, Luật phòng, chống tham nhũng...

Đại biểu Bùi Thị Lệ Phi (đoàn Cần Thơ) phát biểu ý kiến

Tuy nhiên, quy định này cũng sẽ dễ dẫn đến những bất cập trong thực tiễn quản lý, sử dụng viên chức, nhất là tình trạng viên chức vì thực hiện các hoạt động nghề nghiệp ngoài giờ, làm giảm chất lượng cung cấp các dịch vụ công. Đại biểu Bùi Thị Lệ Phi (đoàn Cần Thơ) băn khoăn: nếu chúng ta quy định không chặt chẽ sẽ dẫn đến tình trạng viên chức làm việc một cách lấy lệ rồi xin đi làm thêm. Tình trạng thày cô “chạy sô” trong thời gian qua là một ví dụ. Việc này sẽ ảnh hưởng không tốt đến chất lượng làm việc của viên chức. Do vậy, dự thảo Luật cần có cơ chế đánh giá, quản lý viên chức một cách hiệu quả, bảo đảm để viên chức phải hoàn thành nhiệm vụ được giao cả về thời gian và chất lượng công việc cũng như có biện pháp xử lý đối với các viên chức không hoàn thành nhiệm vụ.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (đoàn Hà Nội) lo lắng: với việc quy định như dự thảo, viên chức sẽ có nhiều điều kiện hơn trong phát huy năng lực của mình. Cùng đó, thu nhập và những điều kiện khác sẽ nâng lên và như vậy, chắc chắn sẽ có thu nhập cao hơn so với công chức. Tình trạng này sẽ dễ dẫn đến việc công chức chuyển sang viên chức và thực tế hiện nay đã có hiện tượng này. Đây là sự “chảy máu chất xám” trong quản lý Nhà nước. Do vậy, cần có những quy định cụ thể, tính kỹ những lợi ích cũng như khó khăn đặt ra.

Có hay không kéo dài thời gian làm việc với viên chức?

 Thực tế thời gian vừa qua cho thấy, việc cho nghỉ hưu những cán bộ có năng lực, trình độ, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục và y tế là một sự lãng phí nguồn nhân lực cho đất nước. Để khắc phục tình trạng này, Dự thảo Luật quy định viên chức đã đến tuổi nghỉ hưu có thể được kéo dài thời gian làm việc.

Đại biểu Vũ Phương Anh (đoàn Quảng Nam) phân tích: chúng ta mất rất nhiều tiền của để có một tiến sỹ, phó giáo sư, giáo sư. Đây là những người có thực tế, được đào tạo cơ bản. Mà thường khi trả qua một thời gian dài đào tạo, tự nghiên cứu mới có một cán bộ có trình độ, lúc đó, họ cũng đã cao tuổi. Vậy mà chúng ta chỉ mới sử dụng được ít thời gian đã cho nghỉ hưu thì thật là lãng phí. Đa phần những cán bộ giỏi này sau khi ra khỏi cơ quan Nhà nước đều làm việc cho tư nhân với lương rất cao. Thực tế này đòi hỏi chúng ta cần kéo dài thời gian và có chế độ ưu tiên thoả đáng với những viên chức này.

Nghiêm túc thảo luận ở tổ về Luật Viên chức

Tuy nhiên, cũng đồng ý với việc tiếp tục sử dụng những lao động đã đến tuổi nghỉ hưu, đại biểu Trần Tiến Dũng (đoàn Hà Tĩnh) lại có quan điểm khác: không nên đặt vấn đề kéo dài thời gian làm việc đối với viên chức trong Luật này. Bởi vì, về nguyên tắc, khi đến tuổi nghỉ hưu và đã bảo đảm các điều kiện theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội thì mọi viên chức đều có quyền nghỉ hưu và hưởng chế độ hưu trí theo quy định của Bộ luật lao động, Luật bảo hiểm xã hội. Trường hợp cần tận dụng sự đóng góp của viên chức có kinh nghiệm công tác lâu năm, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cao và viên chức có sức khỏe, có nguyện vọng thì sau khi đã giải quyết chế độ hưu trí, đơn vị sự nghiệp có thể thỏa thuận ký hợp đồng lao động có xác định thời hạn hoặc hợp đồng vụ, việc với đối tượng này. Như vậy, vừa bảo đảm quyền lợi của viên chức, vừa bảo đảm sự linh hoạt, chủ động trong quản lý, sử dụng viên chức và phù hợp với quy định của pháp luật về lao động, pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Giao quá nhiều quyền cho người đứng đầu

Nghiên cứu Dự thảo Luật, nhiều đại biểu phản ánh, xu thế tăng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho đơn vị sự nghiệp công lập nói chung và cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập nói riêng là đúng, cần được ủng hộ. Tuy nhiên, việc giao quá nhiều quyền cho người đứng đầu, trong khi lại thiếu cơ chế kiểm tra, kiểm soát cũng như những điều kiện khác, có thể dẫn đến sự độc đoán, lạm quyền hoặc thậm chí là cố ý làm trái để trục lợi. Mặt khác, việc giao thẩm quyền tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức cho đơn vị sự nghiệp đã hoàn toàn phù hợp với tất cả các loại hình đơn vị sự nghiệp hay chưa? Có cần phải phân loại các loại hình hay không? Chẳng hạn đối với các cơ sở giáo dục đào tạo, bệnh viện công có thể có những cơ chế quản lý khác so với cơ sở nghiên cứu khoa học, báo chí ... Việc tiến hành phân cấp quá mạnh, giao quá nhiều quyền cho các đơn vị sự nghiệp công lập như trong dự thảo Luật đã phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn, trình độ quản lý của nhiều đơn vị hay không? Đây là vấn đề cần được cân nhắc, nghiên cứu thận trọng để có giải pháp hợp lý.

Đại biểu Vũ Phương Anh cho rằng, việc quy định quyền người đứng đầu cao như vậy, dễ dấn đến tiêu cực. Cụ thể trong việc tuyển dụng dễ dẫn đến tình trạng cửa quyền, người thực tài chưa chắc được tuyển dụng...

Nhiều đại biểu đồng tình nên từng bước phân cấp, giao quyền tự chủ cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp trong việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức và cần có cơ chế kiểm tra, giám sát hữu hiệu việc thực hiện nhằm bảo đảm dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch của quá trình ra quyết định. Đồng thời, có cơ chế chịu trách nhiệm của người đứng đầu tương xứng với thẩm quyền được giao.

Sáng 16-6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Luật Khoáng sản (sửa đổi)

Xuân Dũng