Trên mặt trận nông nghiệp, tư tưởng chỉ đạo của Bác trong "Thư gửi nông dân thi đua canh tác": Ruộng rẫy là chiến trường/ Cuốc cày là vũ khí/ Nhà nông là chiến sĩ/ Hậu phương thi đua với tiền phương được bà con cụ thể hóa thành hành động: Người ra trận đổ máu hồng/ Ta ra cánh đồng ta đổ mồ hôi/ Qua nương, xuống ruộng, lên đồi/ Ta cày ta cấy, ta cười ta ca/ Rằng Hồ Chủ tịch dạy ta/ Tăng gia sản xuất cũng là đánh Tây... Những câu vè khích lệ tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm vang lên ở mọi nơi: Một yêu em gắng tăng gia/ Hai yêu em có đàn gà đầy sân/... Chín yêu em chẳng rong chơi/ Mười yêu cần kiệm đời đời ấm no. Đáng chú ý, bài thơ "Giọt mồ hôi" của nhà thơ Thanh Tịnh ngợi ca thành quả lao động, với câu kết: ... Mồ hôi xuống, cây mọc lên/ Ăn no đánh thắng, dân yên nước giàu...
Cổ vũ cho thi đua diệt giặc dốt, đồng bào đặt ra những câu ca thúc giục, nhắc nhở: "Dốt thì dại, dại thì hèn"(lời Bác Hồ)/ Cùng nhau diệt dốt, ta liền thi đua/... Anh về bảo với thầy u/ Rằng em không lấy chồng mù chữ đâu!; Giặc gây chiến, chúng ta cùng kháng chiến/ Toàn dân, toàn diện, quyết thực hiện thi đua/ Từ nam chí nữ, trai trẻ, già nua/ Phải tham gia Bình dân học vụ, kẻo kém thua, bạn cười...
Tiêu biểu trong cổ vũ diệt giặc ngoại xâm phải kể đến những vần thơ của Tố Hữu: Nào voi (súng đại bác) nào Vệ (Vệ quốc quân)/ Ta quyết một lòng/ Voi hăng voi nhé/ Trận này lập công! ("Voi"); Nào anh bên trai/ Nào em bên nữ/ Ta thi nhau thử/ Ai nào hơn ai/ Anh tài thì em cũng tài/ Đường dài ta xẻ, sức dai ngại gì/... Ớ anh ớ chị nhanh tay/ Nhanh tay ta cuốc, chôn thây quân thù! ("Phá đường"); hay những lời ca lạc quan của người dân tải lương, tiếp vận phục vụ bộ đội đánh trận: Trời mưa ướt áo ướt quần/ Nhưng không ướt được tinh thần thi đua; Đèo cao thì mặc đèo cao/ Ta lên đến đỉnh ta cao hơn đèo...
Khó có thể kể hết việc đẩy mạnh thi đua bằng thơ ca. Những vần điệu mộc mạc, nôm na, nhưng rất kịp thời đẩy mạnh kháng chiến kiến quốc, cũng như tham gia tạo nền tảng tinh thần cho các phong trào thi đua ở những thời kỳ cách mạng sau này.
Ngày Xuân, đón Tết, hầu hết những người trên tuổi trung niên đều nhớ những bài thơ chúc Tết của Bác Hồ, nhất là vào thời khắc Giao thừa. Giữa bộn bề việc nước, trong âm hưởng Tết-Xuân, những vần thơ chúc Tết của Người luôn đậm chất thi đua, tuy vui vẻ nhẹ nhàng nhưng rất hào sảng, đầy sức mạnh, như hiệu lệnh tiến công, cổ vũ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thi đua ái quốc.
Xin được mượn lời thơ chúc Tết Xuân Kỷ Dậu (1969) của Bác Hồ-nhà thơ đỉnh cao về cổ vũ thi đua cách mạng, vì những lời thơ của Người luôn có sức lay động, giục giã mọi công dân nước Việt, để kết thúc bài viết này:
Năm qua thắng lợi vẻ vang,
Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to.
Vì độc lập, vì tự do,
Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào.
Tiến lên! Chiến sĩ, đồng bào,
Bắc-Nam sum họp, Xuân nào vui hơn!
PHẠM XƯỞNG