Trong khi đó, tại thời điểm trên, đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền cũng dẫn đầu cuộc bầu cử quốc hội với 48,61% số phiếu.

Theo The Guardian, ngày 24-6 đã có 87% cử tri Thổ Nhĩ Kỳ đi bỏ phiếu bầu tổng thống và quốc hội nước này trong cuộc bầu cử sớm, vốn được đánh giá là góp phần định hình tương lai của nền chính trị đất nước Trung Đông.

Thay vì diễn ra vào ngày 3-11-2019 như lịch trình bầu cử 5 năm một lần, đây là cuộc bầu cử mang tính bước ngoặt, nhằm cụ thể hóa những thay đổi căn bản trong Hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, được thông qua trong cuộc trưng cầu dân ý hôm 16-4-2017, theo đó chuyển từ chế độ chính trị nghị viện sang chế độ tổng thống. Điều này đồng nghĩa với việc người chiến thắng trong cuộc bầu cử sẽ có những quyền hạn rất lớn theo hiến pháp sửa đổi, bao gồm quyền bổ nhiệm các phó tổng thống, bộ trưởng trong nội các, các thành viên của tòa án hiến pháp, hội đồng thẩm phán và công tố viên, điều hành toàn bộ quốc gia bằng các sắc lệnh song song với những luật do nghị viện soạn thảo và ban hành...

leftcenterrightdel
Lá phiếu bầu cử tổng thống và quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ tại một điểm bỏ phiếu ở Istanbul. Ảnh: Reuters.

Theo Reuters, trong cuộc bầu cử lần này, Tổng thống đương nhiệm Recep Tayyip Erdogan phải cạnh tranh với 5 ứng cử viên khác, bao gồm: Muharrem Ince-đại diện cho đảng CHP; Meral Aksener-cựu Bộ trưởng Nội vụ, đại diện đảng Tốt đẹp (Iyi), một đảng trung hữu mới ra đời; Selahattin Demirtas-người của đảng Dân chủ nhân dân (HDP) ủng hộ người Kurd; Temel Karamollaoglu-đại diện đảng Saadet (SP) theo đường lối Hồi giáo-dân chủ và ứng cử viên đảng Yêu nước (VP), theo đường lối dân tộc chủ nghĩa Dogu Perincek.

Trước đó, 4 chính đảng ở Thổ Nhĩ Kỳ đã kêu gọi cử tri bỏ phiếu cho ứng cử viên đối lập, gây khó khăn cho Tổng thống Erdogan tại vòng 1. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng đánh giá, trong số 6 ứng cử viên tranh cử tổng thống, ông Erdogan tỏ rõ ưu thế vượt trội khi đã chi phối đời sống chính trị của Thổ Nhĩ Kỳ hơn 15 năm qua, trên cương vị Thủ tướng từ năm 2003 rồi Tổng thống từ năm 2014. Đồng thời, lãnh đạo đảng AKP này cũng nhận được sự ủng hộ của đảng Phong trào dân tộc (MHP)-đại diện của phe cánh hữu theo đường lối dân tộc chủ nghĩa cực đoan.

Về phần quốc hội, cuộc bầu cử sẽ lựa chọn 600 nghị sĩ, tăng 50 nghị sĩ so với trước thời điểm sửa đổi hiến pháp. Đây là cuộc cạnh tranh giữa hai khối chính trị lớn tại Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay, bao gồm liên minh giữa AKP-MHP và liên minh giữa CHP, Iyi và SP. Kết quả thăm dò trước bầu cử cho thấy cả hai liên minh đều đang ở thế tương đối cân bằng, có khả năng giành được từ 40 đến 45% phiếu bầu. 

Cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra trong bối cảnh bản hiến pháp mới của nước này vừa được thông qua hơn một năm. Những dấu hiệu suy thoái và bất ổn kinh tế đang tác động tới tâm lý cử tri Thổ Nhĩ Kỳ, khi lạm phát ở mức gần 11% vào tháng 4-2018, đồng nội tệ lira mất giá mạnh so với đồng USD, thâm hụt tài khoản vãng lai lên tới 53,3 tỷ USD trong 12 tháng qua... Sự suy yếu của đảng MHP khiến tương quan lực lượng chính trị trong nước có sự thay đổi theo chiều hướng không có lợi cho ông Erdogan.

Tuy nhiên, chiến dịch "Nhành ô-liu" với danh nghĩa xóa bỏ mối đe dọa ở biên giới, điều động quân đội tiến vào khu vực Afrin ở phía bắc Syria và giành thắng lợi quân sự đã làm phấn chấn tinh thần của người dân. Tâm lý dân tộc chủ nghĩa ở Thổ Nhĩ Kỳ xuất hiện làn sóng mới dâng cao, tỷ lệ ủng hộ ông Erdogan và AKP cũng gia tăng trở lại. Đây cũng là lý do ông Erdogan và đảng AKP quyết định nắm lấy cơ hội ấn định một cuộc bầu cử sớm, trước khi hiệu ứng này mất đi do lực lượng vũ trang Thổ Nhĩ Kỳ không thể tiến sâu hơn trong chiến dịch chống lại các chiến binh người Kurd thuộc các Đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG) ở Afrin./.

HÙNG HÀ