Những chặng đường phát triển của ngành Quân y

Cùng với sự lớn mạnh không ngừng của Quân đội nhân dân Việt Nam, 70 năm qua, ngành Quân y đã không ngừng phát triển, lớn mạnh, lập nhiều thành tích cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân làm nên những chiến thắng vĩ đại của dân tộc. Trong đó, ngành Quân y đã đạt được nhiều thành tựu về công tác đảm bảo quân y sẵn sàng chiến đấu và các tình huống đột xuất; bám sát yêu cầu, nhiệm vụ quân sự để chỉ đạo, kiện toàn cả về tổ chức, lực lượng và trang thiết bị, cơ số, phương tiện trên các tuyến quân y; kịp thời tổ chức bảo đảm quân y trong mọi tình huống. Các phân đội quân y cơ động luôn ở trạng thái sẵn sàng cao và luôn là lực lượng xung kích, có mặt đầu tiên khi xảy ra tình huống. 

Trong thời bình, ngành Quân y tham gia giúp nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cấp cứu trên biển, phòng, chống dịch bệnh nguy hiểm.

Các thầy thuốc Bệnh viện Quân y 103 thực hiện ca ghép tụy-thận đầu tiên tại Việt Nam. Ảnh: QĐND 

Nắm vững quan điểm dự phòng trong y học, ngành Quân y đã thường xuyên củng cố, xây dựng mạng lưới y tế dự phòng vững mạnh trên toàn tuyến, bao gồm Viện Vệ sinh phòng dịch quân đội, Trung tâm Y tế dự phòng phía Nam và 11 Đội Vệ sinh phòng dịch thuộc các quân khu, quân đoàn. Các đơn vị vệ sinh phòng dịch không ngừng được củng cố về tổ chức, đầu tư nâng cấp về trang bị và cơ sở hạ tầng, đã có khả năng chẩn đoán mầm bệnh bằng các kỹ thuật gen, có labô an toàn sinh học cấp III giúp chẩn đoán nhanh, chính xác, kịp thời ngăn chặn không để dịch lan tràn. Chính vì vậy, trong nhiều năm qua số vụ dịch và quy mô vụ dịch ngày càng giảm rõ rệt. Bệnh sốt rét được khống chế ở mức rất thấp: Tỷ lệ sốt rét trong kháng chiến chống Pháp chiếm 35-45% quân số, trong kháng chiến chống Mỹ là 25-30%, hiện nay chỉ còn dưới 0,02%, tử vong do sốt rét trong quân đội hiện nay là hãn hữu. Tỷ lệ quân số khỏe toàn quân luôn luôn ở mức 98,5% trở lên một cách vững chắc, kể cả ở những vùng còn có nhiều khó khăn và thiếu thốn.

Quán triệt tinh thần tự lực, tự cường, sáng tạo và cần kiệm, trong công tác bảo đảm thuốc và trang bị quân y, Ngành Quân y đã bám sát các yêu cầu chiến đấu, cung cấp kịp thời vật chất quân y phục vụ bộ đội. Trong những năm gần đây, nhiều loại thuốc và trang bị mới được nghiên cứu, sản xuất thành công đã kịp thời đưa ra tuyến trước phục vụ bộ đội như các loại thuốc bảo đảm cho các binh chủng đặc biệt, các trang thiết bị y tế dã chiến và nhiều loại thuốc thông thường khác... Năm 1987, lần đầu tiên ở nước ta Ngành Quân y nghiên cứu thành công việc việc chiết xuất Artemisinine từ cây thanh hao hoa vàng điều trị sốt rét kháng thuốc. Điều đó đã góp phần quan trọng vào việc bảo đảm tính chủ động, tính kịp thời các loại vật tư quân y trong mọi tình huống.

Để đáp ứng yêu cầu phục vụ ngày càng lớn, chất lượng đòi hỏi ngày càng cao của bộ đội, toàn ngành đã kết hợp chặt chẽ vừa phục vụ, vừa xây dựng, từng bước phát triển khoa học y học quân sự. Đã thường xuyên chăm lo đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ không ngừng lớn mạnh với đội ngũ chuyên viên đầu ngành và chuyên viên kỹ thuật đông đảo thuộc các chuyên ngành khác nhau, nhiều đồng chí là chuyên gia giỏi có uy tín khoa học trong và ngoài nước; đồng thời, đã chú trọng xây dựng và chuẩn bị đội ngũ kế tiếp có trình độ chuyên sâu trong tất cả các chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bước hiện đại trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đến nay, ngành Quân y đã có hệ thống nhà trường hoàn chỉnh đào tạo từ bậc sơ học, trung học, đại học đến sau đại học, đáp ứng được nhu cầu cơ bản về số lượng và chất lượng cán bộ, nhân viên theo yêu cầu phục vụ chiến đấu và xây dựng quân đội trong giai đoạn cách mạng mới.

Toàn ngành đã thường xuyên quan tâm đến công tác nghiên cứu khoa học, phát triển kỹ thuật của y học quân sự. Tính đến tháng 12-2015, toàn ngành đã có hơn 6000 công trình nghiên cứu khoa học. Các đề tài nghiên cứu khoa học đều hướng vào phục vụ chiến đấu, nâng cao chất lượng điều trị thương binh, bệnh binh và bảo vệ sức khỏe bộ đội, nhân dân. Trên 50% đề tài nghiên cứu đã được ứng dụng có kết quả như xử trí các loại di chứng vết thương chiến tranh, cấp cứu điều trị sốt rét và sốt rét ác tính, nghiên cứu các thuốc từ dược liệu trong nước, các phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật hiện đại trong chẩn đoán, điều trị và đặc biệt đã thành công trong kỹ thuật vi phẫu, can thiệp mạch, sinh học phân tử, ghép tạng (gần đây nhất là trường hợp ghép tim thành công đầu tiên ở Việt Nam, tháng 6-2010) và nhiều lĩnh vực khác.

Để xây dựng tiềm lực y tế quốc phòng trong thế trận phòng thủ khu vực, ngành Quân y đã kết hợp chặt chẽ với ngành Y tế nhà nước thực hiện chương trình “Kết hợp quân - dân y xây dựng quốc phòng toàn dân và bảo vệ sức khỏe nhân dân”; phối hợp với các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng và Bộ Y tế xây dựng lực lượng y tế dự bị động viên; tham gia khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa đã thực sự để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng nhân dân. Những mô hình trạm y tế kết hợp quân - dân y tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo, các đoàn kinh tế-quốc phòng và các vùng khó khăn khác, đang là những điểm sáng của y tế cơ sở. Qua đó, ngành Quân y ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò của mình trong sự nghiệp y tế của đất nước.

Trong những năm gần đây, các hoạt động hợp tác quốc tế càng được mở rộng, hiện toàn ngành đã hợp tác với quân y 30 nước, ký biên bản nghi nhớ hợp tác với quân y 9 nước trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, đào tạo, trao đổi kiến thức, ứng dụng tiến bộ trong phòng chống sốt rét, sốt xuất huyết, HIV/AIDS, phòng chống thảm họa, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong chẩn đoán và điều trị... Thông qua các kế hoạch hợp tác, hàng nghìn lượt cán bộ quân y được đi học tập, tham quan ở nhiều nước đã góp phần tích cực thúc đẩy sự phát triển của toàn ngành. Nổi bật trong các hoạt động hợp tác quốc tế là việc Quân y Việt Nam cùng Quân y Mỹ đồng tổ chức thành công Hội nghị quân y các nước châu Á - Thái Bình Dương lần thứ XV (5-2005) tại Hà Nội với sự tham gia của khoảng 650 đại biểu (hơn 300 đại biểu quốc tế) từ 29 quốc gia và 3 tổ chức y tế trên thế giới; Hội thảo Điều dưỡng Quân y châu Á - Thái Bình Dương lần thứ III (9-2009) với 14 nước tham gia, đã khẳng định khả năng tổ chức, điều hành của Cục Quân y và Ngành Quân y Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế tri thức.

Với những cống hiến to lớn, 70 năm qua, ngành Quân y đã được Nhà nước tặng thưởng: 2 tập thể được tặng thưởng Huân chương Sao Vàng; 4 tập thể được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh; 92 đơn vị và 59 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và Anh hùng Lao động; 16 cán bộ được phong tặng danh hiệu Nhà giáo nhân dân, 31 cán bộ được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, 92 cán bộ được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc nhân dân và 1.438 cán bộ được phong tặng danh hiệu Thầy thuốc ưu tú và hàng trăm tập thể, hàng nghìn cán bộ, nhân viên quân y được tặng các phần thưởng cao quý khác.

Theo Thiếu tướng, TS Vũ Quốc Bình, Cục Trưởng Cục Quân y, sự trưởng thành và phát triển của ngành Quân y 70 năm qua luôn gắn liền với sự lãnh đạo của Đảng, Bác Hồ và sự chỉ đạo của Quân ủy Trung ương (Bộ Quốc phòng), sự quản lý chỉ đạo chặt chẽ của Bộ Tổng tham mưu; sự phối hợp và chỉ đạo có hiệu quả của Tổng cục Hậu cần cũng như các cơ quan của Bộ Quốc phòng và Bộ Y tế. “Dù trong hoàn cảnh và giai đoạn nào, ngành Quân y cũng luôn ra sức khắc phục khó khăn, vượt qua gian khổ, thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ “Người thầy thuốc giỏi đồng thời phải là người mẹ hiền”, Thiếu tướng Vũ Quốc Bình nhấn mạnh.

THÁI SƠN