Mạch máu thông tin thời bình

Hiện đại hóa thông tin liên lạc (TTLL) quân sự là yêu cầu khách quan, cấp thiết đối với Quân đội ta trong điều kiện chiến tranh hiện đại, chiến tranh công nghệ cao, nhất là trước sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ và những tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay.

Bắt nguồn từ công tác giao thông cách mạng của Đảng, từ trong cao trào đấu tranh vũ trang (1941 - 1945), tại căn cứ địa Việt Bắc, những cán bộ, chiến sĩ thông tin đầu tiên được Đảng giao nhiệm vụ tổ chức bảo đảm liên lạc từ Trung ương đến các cấp lãnh đạo và truyền đạt chỉ thị, mệnh lệnh, nhiệm vụ cho cấp dưới, nhằm tuyên truyền, vận động nhân dân, xây dựng lực lượng cách mạng chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Theo đó, ngày 07-9-1945, Phòng Thông tin liên lạc quân sự ra đời. Ngày 09-9-1945, Phòng bắt đầu triển khai mạng thông tin quân sự độc lập; đến cuối tháng 9-1945, hệ thống thông tin liên lạc quân sự đã hình thành trên phạm vi toàn quốc, bảo đảm cho lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy từ Trung ương đến hầu hết các khu, tỉnh và các đơn vị giải phóng quân.

Bộ đội Thông tin liên lạc thực hiện nhiệm vụ bảo đảm liên lạc trong kháng chiến. Ảnh: Tư liệu.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, Bộ đội TTLL vừa chiến đấu, vừa xây dựng; bảo đảm thông tin liên lạc cho lãnh đạo, chỉ huy các cấp phối hợp giữa các chiến trường; xây dựng các đại đoàn chủ lực; chỉ huy tác chiến của lực lượng vũ trang ba thứ quân, nhất là các chiến dịch, đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ; đồng thời, phục vụ đấu tranh chính trị và ngoại giao,... góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.

Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Bộ đội TTLL tích cực xây dựng mạng lưới thông tin liên lạc rộng khắp, kết hợp chặt chẽ các phương thức bảo đảm thông tin: vô tuyến điện, hữu tuyến điện, quân bưu, các hình thức thông tin nhân dân,... bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt, vững chắc, phục vụ cho hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy tác chiến trên các chiến trường, cả miền Nam và miền Bắc. Chỉ tính trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, Bộ đội Thông tin liên lạc đã chuyển, nhận hàng chục ngàn bức điện, tiếp chuyển hàng triệu cuộc điện thoại, hàng trăm tấn công văn, tài liệu.

Sau ngày thống nhất đất nước, Binh chủng TTLL tiếp quản hệ thống thông tin liên lạc thu được của địch; nghiên cứu, khai thác nhiều loại khí tài thông tin, bảo đảm thông tin liên lạc Bắc - Nam. Đồng thời, nhanh chóng chuyển hướng xây dựng hệ thống thông tin phòng thủ đất nước, từng bước hiện đại hóa trang bị, khí tài thông tin ở các quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng. Trong công cuộc đổi mới, Bộ đội TTLL bằng nhiều giải pháp mang tính đột phá, đi trước đón đầu, tập trung xây dựng lực lượng, cải tạo và phát triển hệ thống thông tin liên lạc quân sự theo hướng đi thẳng vào công nghệ hiện đại, tạo sự chuyển đổi căn bản về chất, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Công tác xây dựng lực lượng Thông tin liên lạc luôn được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm chỉ đạo từ những ngày đầu thành lập. Ảnh: Tư liệu.

Là binh chủng kỹ thuật, một trong những lực lượng được ưu tiên đầu tư xây dựng tiến thẳng lên hiện đại, những năm qua, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Binh chủng TTLL thường xuyên chú trọng đổi mới, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ; phát huy sức mạnh tổng hợp, chủ động, sáng tạo xây dựng Binh chủng TTLL cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; xây dựng lực lượng TTLL quân sự ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực.

Bảo đảm thông tin liên lạc, xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ.

Theo đó, Binh chủng đã làm tốt chức năng tham mưu và giúp Bộ Quốc phòng tổ chức, quản lý, điều hành hệ thống và lực lượng TTLL trong quân đội; quản lý Nhà nước về quốc phòng trong lĩnh vực TTLL; chỉ đạo lực lượng thông tin toàn quân xây dựng, huấn luyện, đào tạo, bảo đảm trang bị và kỹ thuật thông tin; bảo đảm TTLL kịp thời, thông suốt, vững chắc, bí mật, an toàn trong mọi tình huống; thực hiện hiệu quả “3 khâu đột phá”, xây dựng đảng bộ TSVM, binh chủng VMTD, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Huấn luyện làm chủ hệ thống trang thiết bị thông tin hiện đại.

Trên cơ sở nâng cao chất lượng nghiên cứu, dự báo, đánh giá đúng tình hình nhiệm vụ và những vấn đề mới đặt ra, đặc biệt trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đối với quá trình xây dựng và thực hiện nhiệm vụ của lực lượng TTLL quân sự, Binh chủng TTLL đã triển khai nhiều chủ trương, giải pháp về hiện đại hóa trang bị khí tài, đi tắt đón đầu tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến, tạo nền tảng ban đầu vững chắc cho các bước đi kế tiếp trong xây dựng lực lượng TTLL quân sự tiến lên hiện đại.

Một trong những dấu ấn quan trọng trên con đường xây dựng hiện đại của lực lượng TTLL là xây dựng và triển khai “Chiến lược phát triển hệ thống TTLL quân sự giai đoạn 2011-2020”.

Trao đổi về việc này, Thiếu tướng Trần Minh Tâm, Chính ủy Binh chủng TTLL cho biết: Đến nay, binh chủng đã hoàn thành cơ bản các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra, nhiều nội dung hoàn thành trước thời hạn. Cụ thể, Đảng bộ binh chủng đã tham mưu với cấp trên về quy hoạch, phát triển hệ thống TTLL quân sự; tham mưu, đề xuất với bộ về việc bảo đảm TTLL cho đối ngoại quốc phòng; chỉ đạo chặt chẽ các đơn vị thông tin toàn quân duy trì tốt nền nếp khai thác TTLL; thẩm định và định hướng đúng các trang bị, công nghệ viễn thông phù hợp với quy hoạch hệ thống TTLL quân sự hiện đại. Binh chủng cũng chủ động phối hợp triển khai tốt công tác quy hoạch, củng cố, nâng cấp hệ thống thông tin; tích cực đẩy mạnh thực hiện hiệu quả các dự án, công trình thông tin, phát triển dịch vụ truyền thông, nhiều loại khí tài có công nghệ hiện đại được đưa vào hoạt động.

Hoạt động huấn luyện sẵn sàng chiến đấu và diễn tập thực địa tại các đơn vị trực thuộc binh chủng.

Nói về kết quả 10 năm xây dựng binh chủng tiến lên hiện đại, Đại tá Nguyễn Minh Huấn, Phó cục trưởng Cục Kỹ thuật, Binh chủng TTLL, khẳng định: "Hệ thống TTLL có bước phát triển vượt bậc. Đến nay, mạng tổng đài đã bảo đảm đến 100% đơn vị cấp trung đoàn và tương đương trở lên; 100% ban CHQS huyện biên giới, 100% ban CHQS tuyến biển thuộc Quân khu 9; một số tiểu đoàn, kho, trạm, tàu hải quân, cảnh sát biển, đồn biên phòng. Về cơ bản, mạng truyền dẫn cáp quang đáp ứng theo mục tiêu đề ra, đã bảo đảm đến 100% đầu mối cấp chiến lược, chiến dịch, sư đoàn đủ quân và gần 52% đơn vị cấp trung đoàn, lữ đoàn, trạm ra-đa. Mạng thông tin vệ tinh cũng cơ bản đáp ứng được chỉ tiêu của chiến lược. Thông qua hệ thống thông tin vệ tinh giúp Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng lãnh đạo, chỉ đạo công tác đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Đối với mạng truyền dẫn viba, binh chủng đã chủ động thu hồi các tuyến viba kém chất lượng, không còn phù hợp; phát triển 5 tuyến viba cho các đảo gần bờ; duy trì, củng cố chất lượng các tuyến viba đang khai thác và làm dự phòng cho các tuyến cáp quang xung yếu.

Trong quá trình xây dựng Binh chủng tiến thẳng lên hiện đại, Binh chủng xác định có hai nhân tố quan trọng hàng đầu là con người và vũ khí trang bị kỹ thuật; trong đó con người là nhân tố quyết định.

Trong xây dựng nguồn lực, Binh chủng TTLL đã điều chỉnh tổ chức biên chế theo hướng tinh, gọn, cơ động, linh hoạt đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, sát với địa bàn và khu vực tác chiến. Tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện chiến đấu, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, gắn với quy hoạch; chú trọng đào tạo cán bộ cấp chiến dịch-chiến lược; chiến thuật-chiến dịch, đào tạo sau đại học và đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài. Những năm gần đây, binh chủng đã xét, đề nghị cho hơn 1.500 lượt cán bộ đi đào tạo, bồi dưỡng, trong đó có hơn 150 lượt cán bộ đi đào tạo nước ngoài và có gần 130 cán bộ đào tạo ở nước ngoài trở về công tác tại binh chủng; cử hơn 350 lượt cán bộ đi học tập, công tác ở nước ngoài theo các dự án hiện đại hóa hệ thống TTLL quân sự, góp phần quan trọng tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho binh chủng.

Để xây dựng được nguồn lực con người đáp ứng yêu cầu xây dựng hiện đại, Binh chủng luôn coi trọng lãnh đạo nâng cao chất lượng huấn luyện, đào tạo; tập trung huấn luyện đồng bộ, chuyên sâu, theo tình huống tác chiến, sát thực tế nhiệm vụ; tăng cường tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, đặc biệt là với các loại khí tài thế hệ mới. Đẩy mạnh phong trào tự học tập trong binh chủng, xây dựng “Binh chủng học tập”, “Binh chủng điện tử”; chủ động hội nhập, tăng cường hợp tác quốc tế, nhất là trong lĩnh vực giáo dục-đào tạo. Hai nhà trường trực thuộc binh chủng được tập trung xây dựng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”; phối hợp với Chính phủ và Bộ Quốc phòng Ấn Độ xây dựng, triển khai Trung tâm Công nghệ thông tin và Ngoại ngữ thuộc Trường Sĩ quan Thông tin, với hệ thống công nghệ thông tin đồng bộ, tiên tiến.

Một buổi huấn luyện của các thành viên Đội tuyển Thông tin liên lạc Quân đội nhân dân Việt Nam tham dự Army Games 2020.

Về trang bị kỹ thuật, binh chủng tập trung phát triển hệ thống TTLL quân sự theo hướng kỹ thuật hiện đại, kết hợp chặt chẽ với tiếp thu công nghệ, trang bị kỹ thuật từ nước ngoài với tích cực chủ động nghiên cứu, cải tiến, chế thử, nhằm từng bước vươn lên tự chủ việc bảo đảm trang bị, kỹ thuật. Đẩy mạnh xây dựng hệ thống TTLL quân sự hiện đại, đồng bộ, vừa có tính độc lập, vừa có khả năng kết nối linh hoạt với mạng viễn thông khác; thực hiện có chất lượng, hiệu quả các dự án, công trình thông tin; thực hiện dự án “Đầu tư công nghệ sửa chữa và sản xuất vật tư khí tài cho trang bị thông tin quân sự thế hệ mới”.

Đội tuyển Thông tin liên lạc QĐND Việt Nam thực hiện môn thi “Làm việc với các thiết bị cấu trúc IP” tại Army Games 2020.

Binh chủng cũng đã chủ động phối hợp, xây dựng các phương án bảo đảm tốt TTLL trong mọi tình huống; đồng thời triển khai trung tâm điều hành hệ thống TTLL quân sự, làm tiền đề từng bước thực hiện tự động hóa chỉ huy; tích cực nghiên cứu, thực hiện các biện pháp bảo mật an toàn, an ninh cho hệ thống TTLL quân sự; chủ động các biện pháp phòng, chống tác chiến điện tử.

Với phương châm “chủ động, sáng tạo, phát triển”, ưu tiên cho nhiệm bảo vệ vững chắc chủ quyền Tổ quốc, công tác kỹ thuật của Binh chủng đã được đổi mới toàn diện và đồng bộ. Năng lực các trung tâm bảo đảm kỹ thuật cấp chiến lược, các cơ sở bảo đảm kỹ thuật vùng, miền, chiến dịch, chiến thuật được nâng cao; bảo đảm tự chủ về công tác kỹ thuật. Chủ động phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông trong và ngoài quân đội trao đổi hạ tầng; đào tạo, bồi dưỡng, nghiên cứu, chế thử các trang bị thông tin đầu cuối, tiến tới chủ động bảo đảm trang bị thông tin cấp chiến dịch, chiến thuật bằng việc sản xuất trong nước; xây dựng lực lượng, các tổ bảo đảm kỹ thuật chuyên sâu, tinh nhuệ.

Ngày 27-1, thay mặt đoàn đại biểu Đảng bộ Quân đội phát biểu tham luận trong phiên thảo luận tại hội trường Đại hội XIII của Đảng, Thượng tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng đã đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cần tập trung thực hiện trong nhiệm kỳ 2021 – 2026 của quân đội, trong đó chỉ rõ: Tập trung xây dựng Quân đội nhân dân cách mạng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; ưu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lượng; đến năm 2025, cơ bản hoàn thành việc điều chỉnh tổ chức biên chế theo hướng “tinh, gọn, mạnh”, đến năm 2030 xây dựng một số quân binh chủng lực lượng hiện đại, phấn đấu từ năm 2030 xây dựng Quân đội hiện đại, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ.

Trong thời kỳ mới, tư tưởng chỉ đạo của Đảng về xây dựng quân đội thể hiện tập trung trong các Nghị quyết Đại hội XI, XII, XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ IX, X, XI, sẽ tiếp tục là định hướng quan trọng để Binh chủng TTLL nỗ lực phấn đấu xây dựng lực lượng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, giữ “mạch máu” thông tin kịp thời, thông suốt, vững chắc, bí mật, an toàn trong mọi tình huống.