Hỏi-Đáp về Covid-19: Thuốc sử dụng trong điều trị Covid-19

Hỏi - Đáp về Covid-19: Những loại thuốc nào đang được sử dụng trong điều trị Covid-19?

Theo Hướng dẫn mới đây của Bộ Y tế, một số thuốc kháng virus đường uống, đường tiêm, thuốc kháng thể đơn dòng và thuốc ức chế Interleukin-6 đã được bổ sung sử dụng trong điều trị bệnh nhân nhiễm Covid-19.

Cùng với các nỗ lực của các y bác sĩ, trang thiết bị y tế hiện đại, việc đưa thuốc vào điều trị đã và đang góp phần cứu sống nhiều ca bệnh Covid-19.

Cụ thể, thuốc kháng virus đường uống được chỉ định được dùng cho tất cả những trường hợp xác định nhiễm virus SARS-CoV-2 giai đoạn sớm. Với thuốc kháng virus đường tiêm, truyền thường được dùng cho bệnh nhân nội trú. Một số thuốc kháng virus đang được sử dụng hiện nay bao gồm Remdesivir, Favipiravir, Molnupiravir...

Thuốc Remdesivir được chỉ định sử dụng đối với các bệnh nhân Covid-19 nặng. (Ảnh minh họa).

Cụ thể, thuốc Remdesivir chỉ định sử dụng đối với bệnh nhân nội trú khởi phát bệnh chưa quá 10 ngày có suy hô hấp phải thở oxy, thở oxy lưu lượng dòng cao (HFNC), hoặc thở máy không xâm nhập; sử dụng phối hợp với corticoid (ưu tiên dexamethason); ưu tiên sử dụng cho nhóm nguy cơ cao: Người bệnh trên 65 tuổi, người có bệnh nền, người bệnh béo phì (BMI > 25).

Tuy nhiên, loại thuốc này được khuyến cáo không nên bắt đầu sử dụng cho người bệnh Covid-19 cần thở máy xâm nhập, chạy ECMO. Với các trường hợp đã được điều trị bằng Remdesivir trước khi thở máy xâm nhập hoặc ECMO thì có thể tiếp tục dùng Remdesivir cho đủ liệu trình. Không nên sử dụng Remdesivir cho phụ nữ có thai trong trường hợp cho chỉ định khác.

Remdesivir chống chỉ định đối với các bệnh nhân có tiền sử quá mẫn với bất kỳ thành phần nào trong công thức thuốc, suy giảm chức năng thận (mức lọc cầu thận ước tính eGFR < 30mL/phút), có chỉ số men gan ALT > 5 lần giá trị giới hạn trên của khoảng giá trị bình thường.

Khác với Remdesivir đang được dùng cho các ca bệnh Covid-19 nặng, thuốc Favipiravir 200m và Molnupiravir 400mg chỉ định dùng cho bệnh nhân nhẹ. Riêng thuốc Molnupiravir 400mg liều dùng theo thuyết minh đề cương thử nghiệm lâm sàng đã được phê duyệt. Favipiravir 200mg chống chỉ định dùng cho phụ nữ có thai, phụ nữ đang có kế hoạch có thai, người < 18 tuổi, bệnh nhân suy gan nặng, suy thận nặng và phụ nữ cho con bú. Molnupiravir 400mg cũng chống chỉ định đối với phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu và phụ nữ đang có kế hoạch có thai.

Bên cạnh thuốc kháng virus, các loại kháng thể đơn dòng cũng đang được sử dụng trong điều trị bệnh nhân nhiễm Covid-19. Kháng thể đơn dòng là kháng thể (một loại protein) được thiết kế để nhận biết và gắn vào một cấu trúc cụ thể (được gọi là kháng nguyên). Hiện tại có 4 kháng thể đơn dòng là Casirivimab, Imdevimab, Bamlanivimab và Etesevimab đang được sử dụng trong điều trị bệnh nhân Covid-19.

Các kháng thể này được thiết kế để gắn vào protein đột biến của SARS-CoV-2 tại các vị trí khác nhau. Khi chúng gắn vào các protein đột biến, virus không thể xâm nhập vào các tế bào của cơ thể. Các kháng thể đang sử dụng kết hợp (Casirivimab + Imdevimab, Bamlanivimab + Etesevimab) vì nó có tác dụng lớn hơn so với khi sử dụng một mình.

Theo đó, kháng thể kết hợp Casirivimab + Imdevimab và Bamlanivimab + Etesevimab chỉ định dùng cho các bệnh nhân khởi phát bệnh dưới 10 ngày với mức độ bệnh nhẹ đến trung bình, người có có nguy cơ tiến triển lên mức độ nặng như người cao tuổi, béo phì, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, bệnh phổi mạn tính, đái tháo đường type 1 và type 2, bệnh thận mạn tính. Thuốc chống chỉ định dùng cho bệnh nhân < 12 tuổi với cân nặng < 40kg và dùng một liều duy nhất. Đối với kháng thể kết hợp Casirivimab + Imdevimab, thuốc được truyền tĩnh mạch trong 30 phút và cũng có thể tiêm dưới da ¼ liều trên trong trường hợp không truyền được tĩnh mạch.

Tương tự, kháng thể đơn dòng Sotrovimab đang được sử dụng cũng được chỉ định dùng cho bệnh nhân >12 tuổi với cân nặng >40kg và khởi phát bệnh dưới 10 ngày với mức độ bệnh nhẹ đến trung bình và có nguy cơ tiến triển nặng phải nhập viện.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng bổ sung sử dụng đối với Tocilizumab, một loại thuốc ức chế Interleukin-6. Theo đó, Tocilizumab giúp ngăn chặn Interleukin-6 (IL-6), loại protein liên quan đến các phản ứng miễn dịch tự nhiên của con người. IL-6 là một cytokine (hoạt chất protein được các tế bào miễn dịch tạo ra và đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt hoạt động của các tế bào miễn dịch) cảnh báo các tế bào khác để kích hoạt hệ thống miễn dịch. Tuy nhiên, nếu kích hoạt quá nhiều có thể gây ra cơn bão cytokine, có khả năng gây tử vong trong các ca Covid-19 nặng. Bằng cách ngăn chặn IL-6, Tocilizumab giúp làm dịu hệ thống miễn dịch và giúp khống chế cơn bão cytokine.

Thuốc Tocilizumab được chỉ định sử dụng cho bệnh nhân Covid-19 điều trị nội trú nhập viện trong vòng 3 ngày, có suy hô hấp phải thở oxy, thở oxy dòng cao HFNC, hoặc thở máy không xâm nhập và có CRP (Protein phản ứng C) ≥ 75 mg/L, bệnh nhân Covid-19 điều trị nội trú nhập viện trong vòng 24 giờ cần thở máy xâm nhập.

Hướng dẫn của Bộ Y tế nêu rõ, đối với thuốc chưa được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo sử dụng, chưa được cấp phép lưu hành, chưa được cấp phép sử dụng khẩn cấp tại bất kỳ nước nào trên thế giới, việc sử dụng phải tuân thủ các quy định về thử nghiệm lâm sàng của Bộ Y tế.

Những loại thuốc đã được Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo sử dụng hoặc được cấp phép lưu hành, hoặc được cấp phép sử dụng khẩn cấp tại ít nhất 1 nước trên thế giới thì có thể được chỉ định điều trị theo diễn biến bệnh lý của người bệnh.

LINH AN (tổng hợp)