Sốt xuất huyết có quanh năm

Bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, những năm gần đây dịch sốt xuất huyết (SXH) tại Việt Nam diễn biến phức tạp, trải khắp 3 miền, trong đó miền Nam nhiều năm liền là tâm dịch cả nước. Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, gần 23.000 ca SXH đã được ghi nhận trên toàn quốc, trong đó có 5 ca tử vong.

Theo PGS, TS Phạm Quang Thái, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm (Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương), trước năm 2017, dịch thường có những "khoảng lặng", tức sau một năm bùng phát là một năm lắng xuống. Tuy nhiên, khoảng 7-8 năm trở lại đây, đặc biệt từ năm 2017, xu hướng này đã thay đổi. Năm 2017 ghi nhận đỉnh dịch với số ca mắc cao kỷ lục. Sau đó, dù có dấu hiệu giảm nhẹ trong năm 2018, số ca lại tăng mạnh từ nửa cuối 2019 và duy trì ở mức cao các năm 2020, 2022 và 2023.

PGS, TS Phạm Quang Thái cho biết, năm 2024 vẫn ghi nhận khoảng 140.000 ca mắc, chỉ giảm nhẹ so với năm đỉnh dịch. Điều này cho thấy SXH đang xuất hiện quanh năm, diễn biến phức tạp, không còn tuân theo quy luật cũ. Theo ông, cần triển khai đồng bộ các giải pháp như giám sát chủ động, cảnh báo sớm, kiểm soát muỗi truyền bệnh và đẩy mạnh tiêm chủng.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp SXH vào nhóm 10 mối đe dọa y tế toàn cầu hàng đầu, với khoảng 3,9 tỷ người sống trong vùng nguy cơ. Mỗi năm, khoảng 500.000 ca bệnh phải nhập viện và 25.000 ca tử vong. Mục tiêu toàn cầu là không còn ca tử vong do SXH vào năm 2030, thông qua chiến lược tích hợp gồm phát hiện sớm, quản lý véc-tơ bền vững, huy động cộng đồng và triển khai tiêm chủng hiệu quả.

Cán bộ y tế phường Việt Hưng, quận Long Biên (Hà Nội) tuyên truyền cho người dân các biện pháp phòng, chống sốt xuất huyết. Ảnh: THU TRANG

Những con số này không chỉ phản ánh mức độ nghiêm trọng của dịch mà còn cho thấy, đặc điểm dịch tễ đã thay đổi: SXH không còn tuân theo chu kỳ cũ, cũng không còn giới hạn ở địa bàn truyền thống. Dịch có thể bùng phát bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. Và càng nguy hiểm hơn khi nó chồng lên những làn sóng dịch khác như tay chân miệng hay Covid-19 vốn đang âm thầm tăng trở lại ở nhiều địa phương.

Còn tâm lý chủ quan trong phòng SXH

Mặc dù ngành Y tế và chính quyền địa phương đã liên tục tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân phòng chống SXH, nhưng trên thực tế, tâm lý chủ quan, lơ là vẫn diễn ra ở nhiều nơi.

PGS, TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: Nhiều người dân vẫn chủ quan, nghĩ rằng SXH Dengue chỉ nguy hiểm khi sốt cao hoặc xuất huyết, từ đó trì hoãn việc kiểm tra, điều trị tại bệnh viện. Thế nhưng trên thực tế, tiểu cầu hạ rất thấp mới xuất huyết. Có những trường hợp không có triệu chứng rõ ràng, đến viện muộn khi đã sốc, suy đa tạng - giai đoạn có thể dẫn đến tử vong. Trong khi, nếu được phát hiện và điều trị sớm, bệnh hoàn toàn có thể cứu chữa. Đã có trường hợp nam sinh viên 19 tuổi tại Hà Nội tử vong do SXH vì chủ quan, sốt cao nhiều ngày nhưng không đến viện kịp thời.

PGS, TS Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai chăm sóc bệnh nhân mắc sốt xuất huyết. Ảnh: Bệnh viện cung cấp 

"SXH có thể cứu chữa nếu được phát hiện, điều trị sớm. Là bác sĩ từng mắc bệnh, tôi hiểu rõ gánh nặng và biến chứng mà bệnh gây ra. Hiện nay, tiêm chủng là giải phòng bệnh chủ động", PGS, TS Đỗ Duy Cường nhấn mạnh.

Bác sĩ Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh cũng cho rằng, trong phòng chống SXH, không một lực lượng nào có thể đơn độc giải quyết mà cần có sự phối hợp đồng bộ. Cụ thể là Nhà nước điều phối, hoạch định chính sách; cộng đồng là tuyến đầu phát hiện và xử lý ổ dịch nhỏ; doanh nghiệp cung cấp giải pháp y tế và truyền thông; báo chí truyền tải thông tin chính xác, kịp thời. “Chỉ khi tất cả lực lượng cùng hành động đồng bộ, bền bỉ, chiến lược kiểm soát dịch mới thực sự phát huy hiệu quả lâu dài, hướng tới mục tiêu không còn ca tử vong do SXH vào năm 2030 theo mục tiêu WHO”, bác sĩ Võ Hải Sơn nhấn mạnh.

Được biết, hiện nay vaccine phòng SXH của hãng Takeda (Nhật Bản) đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị sử dụng tại các quốc gia có gánh nặng bệnh cao, trong đó có Việt Nam. Loại vaccine này đã được phê duyệt tại hơn 40 quốc gia, với hơn 15 triệu liều đã được phân phối. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy, vaccine có khả năng giảm đáng kể nguy cơ mắc SXH nặng và tử vong, kể cả đối với những người chưa từng nhiễm virus Dengue.

DIỆP CHÂU

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Y tế xem các tin, bài liên quan.