PGS, TS Trần Đắc Phu. Ảnh: laodong.com.vn 

Phóng viên (PV): Ông có thể cho biết, đến thời điểm này Việt Nam đã tiếp nhận số lượng vaccine như thế nào? Đến hết năm nay, Việt Nam có đạt được mục tiêu miễn dịch cộng đồng hay không? 

PGS, TS Trần Đắc Phu: Tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam hiện đã tiếp nhận được hơn 34 triệu liều vaccine phòng Covid-19 từ các nguồn khác nhau, trong đó có từ Cơ chế COVAX, viện trợ song phương giữa Chính phủ các nước và nguồn mua qua VNVC. Đến ngày 11-9, Việt Nam đã tiêm được hơn 27 triệu liều vaccine, trong đó mũi 1 đã tiêm được gần 22 triệu liều và mũi 2 gần 2,5 triệu liều. Như vậy, tỷ lệ người dân được tiêm vaccine phòng Covid-19 vẫn còn thấp so với mục tiêu đạt miễn dịch cộng đồng.

Theo dự kiến của Bộ Y tế, đến cuối năm nay Việt Nam sẽ có khoảng 90 triệu liều vaccine (không tính nguồn COVAX - đã có cam kết nhưng do khan hiếm vaccine nên chưa có kế hoạch cụ thể). Trong đó, vaccine sẽ về nhiều trong tháng 9, dự kiến 20 triệu liều và các tháng còn lại trong năm. Bộ Y tế đang đề nghị các địa phương triển khai cao điểm tiêm vaccine trong các tháng tới, tiến độ tiêm phải đạt một triệu mũi 1 ngày mới hoàn thành kế hoạch.

Nếu lượng vaccine về Việt Nam như dự kiến trên thì có thể đầu năm sau chúng ta sẽ đạt được mục tiêu miễn dịch cộng đồng khi có 70% dân số được tiêm 2 mũi vaccine phòng Covid-19. 

PV: Với những người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine hoặc đã khỏi bệnh ở vùng giãn cách, chúng ta có nên nới lỏng đi lại cho họ hay không? Việc nới lỏng này theo ông nên làm thí điểm ở địa phương nào thưa ông?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Hiện nay, Việt Nam có tỷ lệ tiêm chủng rất thấp, đặc biệt nhiều tỉnh, thành phố có tỷ lệ tiêm chủng còn quá thấp, trong khi nguy cơ dịch rất cao. Vì vậy cần phải có quy định cho những người tiêm chủng 2 mũi để người dân đi lại làm ăn, đạt được mục tiêu kép. Đây cũng là quyền lợi của người tiêm chủng và khuyến khích người khác đi tiêm.

Vì tỷ lệ tiêm 2 mũi vaccine của Việt Nam chưa đạt được như các nước vì vậy trong thời gian tới chúng ta chỉ nên thí điểm nới lỏng ở một số khu vực như: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Long An… nơi có tỷ lệ tiêm chủng cao. Cần quy định riêng cho từng vùng có tỷ lệ tiêm chủng cao và coi như một “quốc gia thu nhỏ” để có nới lỏng như: Quy định người đã được tiêm chủng đi lại trong vùng này thì như thế nào, khi họ đi tới những vùng được tiêm chủng thấp thì làm sao để tránh nguy cơ lây lan cho người già, người bệnh nền cũng như tránh làm lây lan bùng phát dịch tại các nơi này. Vì người đã tiêm chủng 2 mũi nguy cơ giảm lây nhiễm là có nhưng không phải triệt để, họ cũng có thể nhiễm Covid-19 nhưng nhiễm bệnh nhẹ, có thể không phải đi viện, không phải tử vong - đây là ưu việt nhất của vaccine này. 

Hiện nay Bộ Y tế đang chỉ đạo xây dựng cho những người đã tiêm chủng đầy đủ 2 mũi được đi lại và được tham gia các hoạt động để vừa phát triển kinh tế, vừa phòng, chống dịch tốt.

Xét nghiệm sàng lọc Covid-19 cộng đồng tại Hồ Ba Mẫu, Hà Nội. Ảnh: Vũ Phượng

PV: Ông đánh giá như thế nào về triển vọng của vaccine trong nước hiện nay?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Việt Nam có kinh nghiệm sản xuất vaccine trong nước, hiện có 2 vaccine rất triển vọng, trong đó có Nanocovax của Công ty Nanongen, đang thử nghiệm giai đoạn 3b, trong quý 4 năm nay có thể hoàn thành.

Thứ hai là vaccine Covivac của IVAC đang thử nghiệm giai đoạn 2, dự kiến tháng 12 năm nay thử nghiệm giai đoạn 3. Đặc biệt IVAC phát triển vaccine Covid-19 trên nền của vaccine cúm. IVAC là một cơ sở sản xuất vaccine, đã sản xuất được vaccine cúm mùa, các vaccine tiêm chủng cho trẻ em... Tuy nhiên, sản xuất vaccine đòi hỏi phải an toàn và hiệu quả, phải có thời gian bảo đảm cho sản xuất, thử nghiệm nên sẽ kéo dài. Theo dự báo, dịch Covd-19 còn lâu dài, có thể sẽ như bệnh cúm, chúng ta phải tiêm hằng năm nên việc có vaccine “Made in Vietnam” là rất quan trọng để chúng ta chủ động trong phòng, chống dịch và bảo đảm an ninh vaccine trong nước.

PV: Vaccine là chìa khóa để khôi phục phát triển kinh tế, nhưng hiện nay nguồn cung ứng vaccine còn thiếu hụt, đặc biệt là COVAX hiện chưa có kế hoạch cung ứng cụ thể cho Việt Nam. Vậy làm thế nào để nhanh chóng có vaccine tiêm chủng cho người dân đạt miễn dịch cộng đồng?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Chính phủ rất tích cực và chỉ đạo quyết liệt trong việc tìm kiếm các nguồn vaccine, đặc biệt là ngoại giao vaccine, bằng việc thành lập tổ công tác của Chính phủ về ngoại giao vaccine do Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn làm Tổ trưởng để xúc tiến, vận động viện trợ vaccine, thuốc điều trị và vật phẩm y tế cho phòng, chống dịch Covid-19; chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine và thuốc từ các đối tác song phương và đa phương. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đang có chuyến thăm và làm việc tại một số nước châu Âu, qua đó đã có nhiều tin vui về vaccine. Trong tháng tới, vaccine sẽ về nhiều hơn. Vaccine trong nước cũng có triển vọng, bên cạnh đó sẽ có vaccine để tiêm chủng đạt tỷ lệ cao. Để công tác tiêm an toàn và đạt hiệu quả, các địa phương phải có kế hoạch, chuẩn bị sẵn khi có vaccine về thì tiêm chủng được ngay, đạt được hiệu quả như mong muốn.

PV: Đến nay, Việt Nam đã trải qua hơn 4 tháng của đợt dịch thứ 4, số ca mắc và số ca tử vong của Việt Nam vẫn cao. Để sớm khống chế dịch, giảm ca mắc và giảm tử vong, ông có khuyến cáo gì cho các địa phương và người dân lúc này?

PGS, TS Trần Đắc Phu: Tùy từng địa phương vì dịch bệnh Covid-19 ở Việt Nam không giống nhau giữa các vùng, các tỉnh, thành phố, nguy cơ đến đâu chúng ta sẽ đáp ứng đến đó. Mỗi địa phương không chỉ căn cứ vào tình hình dịch mà còn căn cứ vào đời sống, phát triển kinh tế, an sinh xã hội của người dân để đáp ứng sao cho phù hợp, từ giãn cách, phong tỏa, điều trị, hạn chế thấp nhất tử vong, nhưng phòng, chống dịch vẫn là ưu tiên trên hết.

Trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, việc tiêm vaccine và xét nghiệm phải bảo đảm an toàn. Tất cả vaccine được cấp phép và lưu hành ở Việt Nam đều bảo đảm an toàn và hiệu quả, đã được sử dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới. Trước tình hình dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, người dân nên tiêm khi có vaccine, bởi "vaccine tốt nhất là vaccine được tiêm sớm nhất". Tiêm vaccine để bảo vệ sức khỏe cho chính mình, cho người thân trong gia đình và đây cũng là trách nhiệm cộng đồng.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

HẰNG THÚY (thực hiện)