Ngay sau khi biết mình dương tính với SARS-CoV-2, chị Minh Anh (quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) đã đôn đáo nhờ mua thuốc có hoạt chất Molnupiravir để tự điều trị. Nhưng ở nhiều cửa hàng bán thuốc, dược sĩ đều yêu cầu phải có đơn thuốc của bác sĩ thì mới bán. Khi tìm trên mạng xã hội Facebook từ khóa "đơn thuốc điều trị F0", ngay lập tức hiện ra hàng chục bài đăng với nhiều đơn thuốc khác nhau cùng danh sách dài các loại thuốc. Các đơn thuốc này phần lớn được những người từng là F0 chia sẻ lại và trong đó cũng có nhiều người bán thuốc Molnupiravir nhưng giá thành rất cao. Anh Nguyễn Chung (Hà Đông, Hà Nội) cho biết: “Tôi ra hiệu thuốc để tìm mua thuốc Molnupiravir cho người nhà bị nhiễm Covid-19, nhưng không có đơn của bác sĩ nên tôi không mua được. Mà bây giờ chờ được đơn của bác sĩ thì quá lâu, thuốc lại được khuyến cáo sử dụng trong vòng 5 ngày kể từ khi khởi phát các triệu chứng hoặc có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2”.

leftcenterrightdel
 Thuốc Molnupiravir điều trị Covid-19.

 

Theo Bộ Y tế, quy định chặt chẽ bởi Molnupiravir là thuốc mới, cần tiếp tục theo dõi về chất lượng, hiệu quả, an toàn của thuốc trong quá trình lưu hành. Đến nay, thuốc đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành có điều kiện trong 3 năm và phải kiểm soát chặt chẽ sau khi cấp phép. Người dân chỉ được sử dụng thuốc điều trị Covid-19 Molnupiravir khi có đơn thuốc của bác sĩ. Việc tự ý sử dụng tiềm ẩn nhiều nguy cơ do các tác dụng không mong muốn của thuốc cũng như có thể tạo ra những chủng virus mới. Bộ Y tế cho biết, tại Anh, Mỹ, Nhật và một số nước phê duyệt Molnupiravir sử dụng khẩn cấp, thuốc này chỉ có thể được kê bởi bác sĩ, y tá đã đăng ký thực hành nâng cao, trợ lý bác sĩ đã được cấp bằng và cấp phép kê đơn theo luật. Tuy nhiên, hiện nay, số lượng bệnh nhân Covid-19 ngày càng tăng cao (chủ yếu là các ca bệnh mức độ nhẹ, trung bình, được điều trị và cách ly tại nhà). Việc mua thuốc kháng virus điều trị Covid-19 phải có đơn thuốc do bác sĩ, y sĩ kê dẫn đến tình trạng quá tải cho hệ thống và cán bộ y tế; đồng thời bệnh nhân không được tiếp cận với thuốc sớm trong khi thuốc được khuyến cáo sử dụng trong vòng 5 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng hoặc có kết quả dương tính. Để người bệnh dễ dàng tiếp cận với thuốc kháng virus điều trị Covid-19 trong bối cảnh số ca mắc tăng cao, đồng thời bảo đảm kiểm soát chặt chẽ theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Bộ Y tế đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 đề xuất, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ một số nội dung về việc cấp phát thuốc.

Áp dụng đối với thuốc kháng virus điều trị Covid-19 dùng đường uống: Cụ thể, đối với việc cấp phát thuốc điều trị miễn phí, có thể giao các địa phương, cơ sở y tế thực hiện mua sắm thuốc điều trị Covid-19 (trong đó có thuốc Molnupiravir đã được cấp phép lưu hành tại Việt Nam) theo quy định để đáp ứng kịp thời nhu cầu điều trị của đơn vị. Về quy định kê đơn cho người bệnh mắc Covid-19, Bộ Y tế nêu rõ: Người được kê đơn (tại quầy thuốc, nhà thuốc) cần có xác nhận dương tính với SARS-CoV-2, kể cả xét nghiệm PCR hoặc xét nghiệm nhanh từ cơ sở y tế (bao gồm cơ sở xét nghiệm, cơ sở khám, chữa bệnh, trạm y tế); hoặc người bệnh tự quay clip quá trình thực hiện test kháng thể tại nhà gửi cho người phụ trách chuyên môn của nhà thuốc, quầy thuốc để chứng minh kết quả test dương tính. Hướng dẫn cũng đề xuất người phụ trách chuyên môn về dược tại cơ sở bán lẻ thuốc căn cứ vào kết quả xét nghiệm, xác định được ít nhất một nguy cơ chuyển nặng của bệnh nhân. Người mua thuốc hoặc bệnh nhân phải ký một bản cam kết, trong đó có các thông tin về người bệnh, ngày test, kết quả test, việc sử dụng thuốc theo mẫu, kèm bản sao chứng minh thư của người bệnh.

Bộ Y tế cũng xây dựng tờ hướng dẫn sử dụng để người bán thuốc hướng dẫn người mua, trong đó có các thông tin: Đối tượng sử dụng, liều dùng, cách dùng, theo dõi sau khi dùng, cách xử trí khi gặp các phản ứng bất thường (không hiệu quả, tác dụng phụ...). Đồng thời, bộ cho biết sẽ áp dụng công nghệ thông tin phối hợp với Hệ thống cảnh giác dược quốc gia để nhà sản xuất, người bệnh, cán bộ y tế báo cáo các thông tin liên quan đến mức độ an toàn, hiệu quả của thuốc khi sử dụng và sau khi sử dụng để tiếp tục đánh giá tính an toàn, hiệu quả của thuốc sau khi được cấp phép lưu hành. Tuy nhiên, Bộ Y tế cho biết đề xuất này chỉ áp dụng đối với thuốc kháng virus điều trị Covid-19 dùng đường uống và tại các địa bàn có tình hình dịch tăng cao, hệ thống cơ sở y tế quá tải, không thể thực hiện hiệu quả việc kê đơn thuốc, bán thuốc theo đơn cho người bệnh theo quy định. Giám đốc sở y tế tỉnh/thành phố căn cứ vào tình hình dịch và hệ thống cơ sở y tế trên địa bàn để quyết định việc áp dụng phương án cho phép người phụ trách chuyên môn về dược tại nhà thuốc, quầy thuốc được phép kê đơn cho bệnh nhân hoặc người mua thuốc kháng virus.

Các loại thuốc kháng virus điều trị Covid-19 là thuốc mới, cần phải có sự giám sát tính an toàn, hiệu quả khi đưa ra sử dụng rộng rãi, quan trọng nhất là việc chỉ định sử dụng thuốc cho đối tượng nào, liều dùng cần có ý kiến của bác sĩ, y sĩ thông qua việc thăm khám theo quy định. Việc cho phép người phụ trách chuyên môn về dược tại nhà thuốc, quầy thuốc được phép kê đơn có thể chưa được kiểm soát chặt chẽ và thận trọng dẫn đến tình trạng lạm dụng thuốc, sử dụng thuốc không đúng mục đích gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng. Ông Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) đã khuyến cáo các F0 “hãy trở thành những F0 thông thái” bằng cách sử dụng lời khuyên, hướng dẫn của cơ sở y tế và những người có chuyên môn để sử dụng thuốc cho đúng, tránh các tác dụng phụ của thuốc. Khi nhiễm Covid-19, người dân không nên tự ý điều trị hay tin theo những đơn thuốc "thần thánh" truyền tay, truyền miệng trên mạng và từ người quen để tránh tiền mất tật mang.

Bài và ảnh: DIỆP CHÂU