leftcenterrightdel
Tiêm phòng cho trẻ tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương.

Vắc-xin là một trong những sản phẩm có độ an toàn cao nhất được trải qua quá trình nghiên cứu hàng chục năm với rất nhiều công đoạn hết sức khắt khe trước khi được cấp phép lưu hành. Vắc-xin có hiệu quả phòng bệnh trực tiếp cho từng cá nhân, nhưng chỉ khi được triển khai trên diện rộng, nó mới có tác dụng gián tiếp tạo ra hàng rào bảo vệ cho cả cộng đồng và phát huy hết hiệu quả. Trong cộng đồng nếu đạt tỷ lệ tiêm chủng cao từ 90% đến 95% thì cho dù mầm bệnh xâm nhập nhưng do có ít đối tượng cảm nhiễm nên không thể lan rộng. Khi đó, có thể thấy một số ít trường hợp chưa tiêm chủng, chưa bị mắc bệnh nhờ được những người miễn dịch xung quanh che chắn, bảo vệ. Tuy nhiên, nếu không có nền tảng miễn dịch vững chắc thì điều này sẽ không xảy ra. Năm 2013-2014 dịch sởi nghiêm trọng xảy ra với hơn 17.000 trường hợp mắc dịch, hơn 100 trẻ tử vong khiến hầu hết các bậc cha mẹ lo lắng, sợ hãi. Trong số trẻ mắc bệnh và tử vong có hơn 98% chưa tiêm chủng, tiêm chủng chưa đủ mũi, hoặc trẻ quá nhỏ chưa đến độ tuổi tiêm chủng. Đây vẫn mãi là bài học đắt giá cho hành động trì hoãn tiêm chủng, không tiêm chủng vắc-xin sởi.

Theo bác sĩ Nihal Singh, chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phụ trách lĩnh vực tiêm chủng tại Việt Nam: Năm 2018, tại Việt Nam có khoảng 87.000 trẻ em dưới một tuổi chưa được tiêm chủng đầy đủ; đa phần thuộc các hộ gia đình dân tộc thiểu số, gia đình nghèo ở nông thôn, miền núi, hoặc từ các gia đình nghèo di cư sống ở thành thị. Điều này tạo ra nguy cơ lây truyền cao cho các bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin. Tuy nhiên, GS, TS Đặng Đức Anh, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Trưởng ban Quản lý dự án tiêm chủng mở rộng Quốc gia cho biết: "Tỷ lệ tiêm chủng của Việt Nam đạt 95% ở quy mô xã, phường. Từ số liệu này cho thấy vẫn còn một phần các cháu chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chủng chưa đầy đủ. Nguyên nhân của tình trạng trên một phần do địa bàn khó khăn vùng sâu, vùng xa, cha mẹ chưa đưa con đi tiêm. Tuy nhiên, điều đáng quan tâm hơn là trào lưu "chống vắc-xin trên mạng xã hội" với nhiều quan điểm phản khoa học. Đây là điều hết sức nguy hiểm đi ngược lại với quyền lợi chung của cả cộng đồng và của chính con mình. WHO coi việc do dự với vắc-xin bao gồm từ chối hoặc không muốn tiêm chủng là một trong 10 mối đe dọa với sức khỏe toàn cầu năm 2019. Hiện nay, vẫn còn nhiều bệnh truyền nhiễm đang lưu hành ở Việt Nam chưa được khống chế hoặc thanh toán, do đó vẫn còn nguy cơ xảy ra dịch bệnh. Nếu cha mẹ từ chối tiêm chủng cho trẻ hoặc trì hoãn tiêm chủng thì nguy cơ trẻ mắc bệnh là rất cao".

Bác sĩ Nihal Singh nhận định: “Khoảng trống tiêm chủng trong bất kỳ cộng đồng nào đều sẽ là rủi ro cho những cộng đồng khác”. Điều đó có nghĩa, tỷ lệ tiêm chủng thấp, không đủ người có miễn dịch trong cộng đồng, mầm bệnh dễ dàng lan tràn. Khi đó, những người chưa có miễn dịch đều có thể mắc bệnh, bất kể những người “thuận theo tự nhiên”. Hàng rào miễn dịch bị phá vỡ, những trẻ nhỏ chưa đủ điều kiện để tiêm chủng (chưa đến tuổi tiêm chủng, trẻ đang mắc bệnh nặng, trẻ trong giai đoạn tạm hoãn tiêm chủng, trẻ chống chỉ định tiêm vắc-xin...) sẽ bị tấn công với tỷ lệ biến chứng và tử vong cao. Nếu ngừng tiêm chủng hoặc tỷ lệ tiêm chủng thấp, các thành quả khống chế, loại trừ những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong hàng chục năm qua ở nước ta sẽ bị phá vỡ.

GS, TS Đặng Đức Anh cho biết: "Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ xem xét đưa thêm vắc-xin mới trong chương trình tiêm chủng mở rộng để có thêm cơ hội phòng bệnh ở trẻ. Vắc-xin 5 trong 1 mới sẽ triển khai trên quy mô nhỏ ở 5 tỉnh tại khu vực Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên trong 3-4 tháng tới. Sau đó sẽ triển khai rộng rãi trên cả nước song song cùng vắc-xin Combe Five. Về thành phần kháng khuyên thì hoàn toàn giống với vắc-xin 5 trong 1 Combe Five hiện nay đang sử dụng, giá thành cũng tương đương. Việc có thêm một vắc-xin để chúng ta thêm chủ động về nguồn cung ứng vắc-xin cũng như bảo đảm không thiếu vắc-xin trong tiêm chủng sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Bài và ảnh: HÀ VŨ