Nguy cơ tái bùng phát

Tháng 8 vừa qua, Trung tâm Bệnh nhiệt đới đã tiếp nhận một bệnh nhân nữ mắc whitmore khá hy hữu, với trình trạng vi khuẩn whitmore ăn cánh mũi. Trước khi đến đây, bệnh nhân được chẩn đoán bị nhiễm trùng huyết do tụ cầu nhưng tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, cấy máu và mủ ở vết thương cho kết quả dương tính với vi khuẩn whitmore. “Khi đó, chúng tôi phải thay đổi hoàn toàn phác đồ điều trị, nếu không bệnh nhân sẽ nguy hiểm tính mạng”, PGS, TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới cho biết.

Với bệnh nhân nữ này, trong giai đoạn bệnh tấn công, các bác sĩ điều trị bằng phác đồ đặc hiệu với kháng sinh phối hợp. Sau khi tình trạng toàn thân ổn định, bệnh nhân tiếp tục được điều trị kháng sinh kéo dài kết hợp với các liệu pháp điều trị của chuyên khoa tai mũi họng: Rửa vết thương, kiểm soát và xử lý các tổn thương tại mũi, họng. “Rất may bệnh nhân chỉ tổn thương da, phần mềm ở cánh mũi, chưa tổn thương đến xương. Sau hai tuần điều trị, vết thương đã hết mủ và đang ăn da non. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tiếp tục giai đoạn duy trì bằng thuốc và điều trị trung bình ít nhất ba tháng, được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm, nếu không bệnh sẽ có khả năng tái phát, khi đó tỷ lệ tử vong rất cao”, PGS, TS Đỗ Duy Cường cho hay.

Không thể chủ quan

Cũng theo PGS, TS Đỗ Duy Cường, nếu như trước đây, 5-10 năm mới có 20 ca mắc whitmore, thì từ đầu năm 2019 đến nay, tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới đã ghi nhận tới 20 ca mắc căn bệnh nguy hiểm này, trong đó riêng tháng 8 ghi nhận 12 ca whitmore nặng được chuyển đến chủ yếu từ các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ. Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng, phức tạp, bệnh nhân được nhập viện từ chuyên khoa khác nhau như hô hấp, cơ-xương-khớp, nội tiết, da liễu, ngoại khoa... Do bệnh cảnh lâm sàng đa dạng nên bệnh nhân thường bị chẩn đoán nhầm với các bệnh khác như viêm phổi, lao phổi, áp xe cơ, nhiễm trùng huyết do các vi khuẩn khác như tụ cầu, liên cầu… Tuy nhiên, ngay cả khi được khẳng định chẩn đoán bệnh whitmore, việc điều trị cũng hết sức khó khăn vì phải dùng kháng sinh (thường là nhóm ceftazidime hoặc carbapenem, cotrimoxazole) tấn công liều cao (6-8g ceftazidim/ngày truyền tĩnh mạch) kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng hai tuần, sau đó dùng kháng sinh duy trì từ 3 đến 6 tháng nữa. Nếu không được điều trị đúng liều, đúng phác đồ và theo dõi sát sao, bệnh dễ tái phát, sức khỏe suy kiệt dần và vẫn có thể tử vong dù đã được chẩn đoán đúng. Việc theo dõi, điều trị bệnh kéo dài, lại tốn kém nên không ít bệnh nhân đã bỏ cuộc. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong điều trị và tỷ lệ tử vong do whitmore còn cao, lên tới 50-60%.

Theo các chuyên gia dịch tễ, whitmore là bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do vi khuẩn burkholderia pseudomallei gây nên. Vi khuẩn này có trong đất, bùn và đường lây nhiễm chủ yếu do vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn hoặc hít phải các hạt bụi đất chứa vi khuẩn này. Bệnh được phát hiện ở Việt Nam từ những năm 50 của thế kỷ trước và lưu hành lẻ tẻ tại một số tỉnh phía Nam. Bệnh này được xếp vào bệnh truyền nhiễm nguy hiểm bị “lãng quên”. Gần đây, các ca bệnh được báo cáo có xu hướng gia tăng, cao điểm của các ca bệnh thường xảy ra vào mùa mưa, tập trung từ tháng 7 đến tháng 11. Do đó, những người làm việc tiếp xúc nhiều môi trường đất và nước phải có phương tiện bảo hộ lao động, nếu có trầy xước ngoài da cần điều trị sớm và triệt để. Người bệnh tiểu đường, bệnh phổi và bệnh thận mạn tính có nguy cơ dễ mắc bệnh này với các biểu hiện lâm sàng đa dạng: Sốt cao, đau cơ, có các ổ nhiễm khuẩn trên da, áp xe cơ, áp xe gan lách, viêm phổi... Bệnh có thể gây tử vong nhanh nếu không được chẩn đoán đúng và điều trị kịp thời.

Điều khó khăn hiện nay là bệnh whitmore có triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp, bệnh nhân có thể nhập viện ở nhiều chuyên khoa khác nhau, do đó có thể khiến bác sĩ chẩn đoán nhầm whitmore với các bệnh khác. Hiện tại, bệnh whitmore chưa có vắc-xin phòng bệnh nên những người nghiện rượu, mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, suy thận, suy gan cần thận trọng, đặc biệt với những người làm nghề sông nước, hoặc nghề nghiệp phải tiếp xúc với đất nhiều như nghề nông. Khi có những biểu hiện viêm nhiễm ở bất cứ bộ phận nào mà chưa có chẩn đoán xác định thì người bệnh cần phải nghĩ đến vi khuẩn whitmore và đến cơ sở y tế gần nhất để có biện pháp điều trị thích hợp.

DIỆP CHÂU