Chùa Dơi có tên gọi chính là chùa Mã Tộc (hay chùa Mahatup). Đây là ngôi chùa duy nhất thờ Phật Thích Ca của cộng đồng dân tộc Khmer sinh sống trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng. “Mahatup” trong tiếng Khmer có nghĩa là trận kháng cự lớn. Được biết, nơi đây từng diễn ra một trận đánh ác liệt của phong trào nông dân nổi dậy chống bọn cường hào ác bá thời phong kiến xưa. Sau trận đánh đó, dân chúng tản cư trở về sinh sống và xây chùa thờ Phật vì cho rằng nơi đây là vùng đất lành.
Chùa Mã Tộc được khởi công xây dựng từ năm 1569. Trải qua thời gian, chùa đã được trùng tu nhiều lần. Năm 2008, chùa bị cháy ngôi chính điện và hiện đã được phục dựng lại. Chùa Mã Tộc được xây dựng theo lối kiến trúc Khmer cổ, chính điện có bốn đầu mái cong vút chạm trổ hình rắn Naga, trên đỉnh mái có một ngọn tháp nhọn. Bao quanh chính điện là các hàng cột đỡ, mỗi cột có một tượng tiên nữ Kemnar chắp hai tay trước ngực. Bên trong chính điện của chùa có pho tượng Phật Thích Ca bằng đá nguyên khối đặt trên một tòa sen cao khoảng 2m và một pho tượng miêu tả Đức Phật cưỡi trên rắn thần Muchalinda. Khắp trên các bức tường là những bức tranh miêu tả cuộc đời Đức Phật, từ lúc ra đời cho tới khi được khai minh rồi nhập niết bàn. Đặc biệt, trong chùa còn lưu giữ các bộ kinh ghi trên lá cây thốt nốt và những hiện vật quý hiếm mang giá trị đặc sắc về văn hóa tín ngưỡng của vùng đất Nam Bộ.
    |
 |
|
Kiến trúc độc đáo của chùa Dơi. |
Sở dĩ chùa Mã Tộc được gọi bằng cái tên dân dã chùa Dơi vì khuôn viên chùa là nơi sinh sống của một đàn dơi lớn. Có thời điểm bầy dơi đông đúc lên tới hàng ngàn con, sải cánh rợp kín một khoảng trời. Chị Lê Thị Ánh Thướt (TP Sóc Trăng) cho biết: “Dơi trong chùa Mã Tộc thuộc loại dơi quạ to con, trọng lượng từ 1 đến 1,5kg với sải cánh rộng đến 1,5m. Tuy là loài động vật ăn hoa quả nhưng đàn dơi này không bao giờ ăn quả chín trong vườn chùa mà thường bay đi xa để kiếm ăn, ngôi chùa chỉ là nơi trú ngụ của chúng. Dù ở Sóc Trăng cũng có nhiều ngôi chùa thanh tịnh khác với vườn cây bóng mát, nhưng việc bầy dơi này chỉ chọn chùa Mã Tộc làm nơi cư trú là điều dường như vẫn còn bí ẩn. Ban ngày, đàn dơi treo mình lủng lẳng trên các cành cây như những chùm trái chín. Khoảng 6 giờ chiều, chúng bay đi kiếm ăn và quay về chùa vào khoảng 5 giờ sáng hôm sau”.
Nếp sinh hoạt và thói quen kỳ lạ của loài dơi tại chùa Mã Tộc khiến nhiều người có cách giải thích đượm màu sắc tâm linh, huyền bí. Với những nét độc đáo và kỳ bí đó, chùa Dơi là ngôi chùa đầu tiên tại Sóc Trăng được xếp hạng Di tích Danh thắng cấp Quốc gia. Đây vừa là trung tâm sinh hoạt giáo dục và tổ chức các lễ hội tôn giáo truyền thống của đồng bào Khmer, vừa là tụ điểm sinh hoạt văn hoá của cộng đồng cư dân địa phương. Những năm qua, chùa Dơi trở thành điểm du lịch tâm linh thu hút đông đảo khách thập phương.
Bài và ảnh: HOÀI PHƯƠNG