Đó có thể là một ốc đảo xanh tươi hoặc một hồ nước mênh mông, trong mát. Nếu không có kinh nghiệm, họ rất dễ bị gục ngã, thậm chí bỏ mạng bởi chính hình ảnh sai lệch ấy. Đến với Bàu Trắng thuộc xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận, có lẽ nhiều du khách cũng chung cảm giác này. Tuy nhiên, nếu ảo ảnh sa mạc chỉ khiến lữ khách quay cuồng trong thế giới không có thật thì ở đây, tất cả đều chân thực và đẹp một cách huyền ảo khiến lữ khách ngỡ đó chỉ là ảo ảnh.
Cách trung tâm thành phố Phan Thiết khoảng 60km về hướng Đông Bắc, Bàu Trắng là điểm đến không thể bỏ qua khi đến Bình Thuận. Trong tiếng địa phương, bàu nghĩa là hồ, do nằm giữa những đồi cát trắng nên được gọi là Bàu Trắng. Nguyễn Thông, danh sĩ Việt Nam thời nhà Nguyễn, một lần kinh lý ngang qua Bàu Trắng bị mê hoặc bởi vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên mộng mơ, kỳ ảo đã thốt lên những lời thơ diễm tuyệt: “Mong tàn cổ quý dạo quanh hồ/ Nước biếc lòng mây yêu xiết bao/ Đêm tối gương nga soi lấp lánh/ Thuyền trôi sáo vút dậy trăng sao...”.
Bàu Trắng xưa kia vốn là một hồ lớn nhưng sau này người dân đã đắp một đập cát để đi ngang qua nên đã bị chia cắt làm đôi thành hai hồ gọi là Bàu Bà và Bàu Ông. Bàu Bà có diện tích lớn hơn Bàu Ông, khoảng 70ha, nơi rộng nhất khoảng 500m, mực nước sâu nhất gần 5m. Nằm đơn độc giữa những đồi cát trắng khô cằn nhưng quanh năm nước ở Bàu Trắng lúc nào cũng đầy ắp, trong vắt. Vào mùa hè, sen trong hồ bung nở, Bàu Trắng tựa lọ nước hoa khổng lồ tỏa hương ngào ngạt. Tại sao nước hồ không bao giờ vơi cạn và dòng nước ấy đến từ đâu khi chẳng có dòng sông nào chảy về đây? Tại sao những đồi cát ven hồ thường xuyên biến đổi, dịch chuyển theo gió mà hồ chẳng hề bị bồi lấp bởi những đổi thay của tự nhiên trong hàng ngàn năm qua? Đó là những điều bí ẩn khiến cho hành trình khám phá của du khách càng thêm ý nghĩa.
Ngày nay, để tới Bàu Trắng, khách có thể xuất phát từ thành phố Phan Thiết hoặc xuôi theo Quốc lộ 1A đến thị trấn Lương Sơn, huyện Bắc Bình rẽ phải vào tuyến đường ven biển mới mở. Dù xuất phát từ hướng nào thì suốt hành trình, du khách sẽ được chiêm ngưỡng một “tiểu sa mạc” giữa miền nhiệt đới. Đó là những đồi cát mênh mông, trùng điệp, nằm phơi phới bên bờ biển quanh năm sóng vỗ dạt dào. Khi gần kết thúc hành trình, một ốc đảo xanh tươi sẽ hiện ra trước mắt với hồ nước cùng những ngôi nhà, khu vườn xanh mướt, thanh bình. Tại đây, khách có thể đi dạo ngắm cảnh, ghi lại từng khoảnh khắc tuyệt đẹp hoặc tham gia những trò chơi lý thú như chèo thuyền, lái xe địa hình băng qua đồi cát, tổ chức cắm trại và thưởng thức vô số đặc sản địa phương.
Bàu Trắng còn là nơi lưu giữ di sản văn hóa độc đáo của vương quốc Chăm Pa cổ, đó là đền thờ nữ thần Thiên Y A Na, bà mẹ xứ sở, được người Chăm tin rằng đã mang tới nguồn nước vô tận cho người và vạn vật ở đây. Cách không xa Bàu Trắng về phía hai đầu Nam-Bắc là tháp Chăm Pôsanư và đền Pô Klong Mơnai, nơi lưu giữ kho báu vô giá của hoàng tộc Chăm. Vẻ đẹp hoang sơ, kỳ ảo của bức tranh thiên nhiên cùng di sản văn hóa độc đáo khiến Bàu Trắng đích thực là “viên kim cương” của du lịch Bình Thuận và là điểm đến thú vị của du khách.
Bài và ảnh: VŨ ĐÌNH ĐÔNG