Phóng viên (PV): Thưa ông, trong chuyến khảo sát tiến hành đánh giá tiến độ dự án “Không ai bị bỏ lại phía sau: Các can thiệp sáng tạo để giảm tử vong mẹ tại các khu vực dân tộc thiểu số ở Việt Nam” tại tỉnh Lai Châu vừa qua, theo quan sát của ông, đâu là những điểm mới nổi bật và có giá trị nhất của dự án lần này?

Ông Matt Jackson: Tỉnh Lai Châu và 5 địa phương (Sơn La, Bắc Kạn, Gia Lai, Kon Tum và Đắk Nông) đã nhận được sự hỗ trợ về mặt tài chính từ tổ chức Merck Sharp & Dohme (MSD) để chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ em, đặc biệt là người dân tộc thiểu số. Dự án đã được triển khai đến nay là 3 năm tại xã Mù Sang, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. 

Thông qua dự án, chúng tôi làm việc với bà con dân tộc thiểu số, với mong muốn nâng cao nhận thức của người dân về những vấn đề như dinh dưỡng và tầm quan trọng của việc thăm khám sức khỏe tại các cơ sở y tế, để bảo đảm rằng các bà mẹ nhận được sự chăm sóc sức khỏe phù hợp, cũng như các em bé sinh ra cũng được chăm sóc một cách đầy đủ.

UNFPA đang hợp tác với các đối tác để triển khai các giải pháp đổi mới, nhằm nâng cao chất lượng và khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ tại các địa bàn ưu tiên. Kết quả đã cho thấy sự gia tăng trong việc khám thai định kỳ, số ca sinh tại cơ sở y tế và sự hiện diện của nhân viên y tế tại cộng đồng, tất cả đều góp phần vào việc sinh nở an toàn và chấm dứt các trường hợp tử vong mẹ có thể phòng tránh được. 

Ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam. 

PV: Được biết là dự án đã triển khai một thời gian tại những địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số của 6 tỉnh ở Việt Nam. Qua khảo sát tại xã Mù Sang (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) mới đây, theo ông, đâu là những thách thức mà chúng ta đang gặp phải?

Ông Matt Jackson: Thách thức lớn nhất liên quan đến địa bàn, địa hình. Khoảng cách từ nhà dân đến trung tâm y tế huyện, trạm y tế xã rất xa, có nơi cách 10 đến 15km. Việc đi lại càng khó khăn hơn trong mùa mưa hoặc lũ lụt. Một vấn đề thách thức khác đó là về tập quán khi nhiều phụ nữ muốn sinh con tại nhà. Sự bất đồng ngôn ngữ cũng là một trở ngại, do đó chúng ta cần có phương thức truyền thông sinh động, sáng tạo, thật dễ hiểu, để thuyết phục được người dân tại sao nên sinh con tại các cơ sở y tế. Thực tế, những kết quả đã đạt được là rất đáng khích lệ, ví dụ chúng ta thấy tỷ lệ các bà mẹ ở địa phương đến thăm khám cũng như sinh tại cơ sở y tế đã tăng đáng kể trong những năm qua.

Ông Matt Jackson tặng quà, động viên phụ nữ dân tộc thiểu số tại xã Mù Sang, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Ảnh: TRÂM ANH 

PV: Để giảm tỷ lệ tử vong mẹ và nâng cao chất lượng sức khỏe sinh sản của phụ nữ ở khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số của Việt Nam, theo ông, chúng ta nên làm gì?

Ông Matt Jackson: Tôi có hai khuyến nghị: Thứ nhất, tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, tiếp cận người dân, đặc biệt là phụ nữ, để nâng cao nhận thức của họ là cần lưu ý thăm khám sức khỏe trước, trong và sau khi sinh. Ví dụ như có chế độ dinh dưỡng phù hợp trong thời kỳ mang thai, thăm khám thai cũng như sinh đẻ nên được thực hiện tại cơ sở y tế. Thứ hai là tăng cường truyền thông về vấn đề sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại, cũng như tạo điều kiện cho các cặp vợ chồng có quyền quyết định chủ động liên quan đến việc sinh bao nhiêu con, cũng như sinh vào thời điểm nào và như thế nào.

Liên quan đến cô đỡ thôn bản, chúng tôi rất coi trọng nguồn lực này, bởi họ là những người địa phương và thông hiểu ngôn ngữ, phong tục tập quán của địa phương. Đồng thời, họ cũng được đào tạo về những kiến thức liên quan đến sản khoa. Họ là những người có thể tư vấn cho các bà mẹ, đưa ra những lời khuyên và xác định hay nhận dạng những rủi ro có thể dẫn đến tai biến sản khoa. Họ dễ dàng tiếp cận và đưa ra lời khuyên tới các bà mẹ nên đến thăm khám và sinh con tại cơ sở y tế, giúp giảm tỷ lệ tai biến đáng kể. Chúng tôi rất mong muốn tất cả những người đã được đào tạo có thể gắn bó với công tác này, mặc dù chúng tôi hiểu rằng có những thách thức không nhỏ về mặt thời gian cũng như mức tiền hỗ trợ còn thấp.

Ngoài ra, theo tôi, các cơ sở y tế, đặc biệt là trạm y tế xã phải có đầy đủ các phương tiện y tế cần thiết. Chúng ta biết rằng người dân thường mất nhiều thời gian để đến được trạm y tế. Bởi vậy, khi họ đến được trung tâm/trạm y tế, thì các cơ sở y tế phải có những thiết bị phù hợp để cung cấp vật tư và phương tiện kế hoạch hóa gia đình mà họ cần.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Bài, ảnh: HÀ VŨ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.