Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà Nho có truyền thống yêu nước, ông nội tham gia phong trào Văn thân chống Pháp ở căn cứ Ba Đình, huyện Nga Sơn (Thanh Hóa); cha là một nhà Nho yêu nước tiến bộ, đồng chí Lê Quang Trường đã nhanh chóng tiếp thu tư tưởng cách mạng, lãnh đạo phong trào ở tổng Ngọc Chuế và trở thành Chủ tịch chính quyền đầu tiên của huyện Hoằng Hóa. Ngày 20-8-1945, tại phủ lỵ, trước hàng vạn đồng bào, đồng chí Lê Quang Trường trịnh trọng đọc lời chào mừng Cách mạng Tháng Tám thành công, biểu dương thành tích to lớn của quân và dân trong huyện, tuyên bố thành lập chính quyền dân chủ nhân dân, xóa bỏ chế độ thực dân nửa phong kiến trên quê hương Hoằng Hóa.

Đồng chí Lê Quang Trường và vợ. Ảnh tư liệu.

Là người được ông Lê Quang Trường giác ngộ, rèn luyện, bà Chu Thị Vượn (sinh năm 1924), nguyên tổ viên Tổ tự vệ và giao thông liên lạc của tổng Ngọc Chuế, nhớ lại: “Khi các đồng chí Tố Hữu, Lê Tất Đắc, Đinh Trương Lân, Lê Thế Sơn …về gây dựng cơ sở cách mạng tại nhà ông Trường, tôi được giao nhiệm vụ liên lạc và lo cơm nước cho các đồng chí lãnh đạo. Chính đồng chí Trường đã vận động chúng tôi và các thành viên trong gia đình, xây dựng nhà mình thành địa điểm liên lạc, nuôi giấu cán bộ”.

Nhà của đồng chí Lê Quang Trường còn là một trong những cơ sở in báo Đuổi giặc nước và phân phát báo chí, tài liệu của Đảng, đồng thời là một trong những nơi cung cấp một phần tài chính cho hoạt động của Đảng thời bấy giờ. Cuối năm 1944, có cơ sở cách mạng trong tỉnh Thanh Hóa bị lộ, ông Trường bị địch bắt. Các đồng chí: Tố Hữu, Đinh Trương Lân kịp thời chuyển đi nơi khác. Cơ quan in báo Đuổi giặc nước cũng ngừng hoạt động. Địch tra tấn ông Trường bằng nhiều hình thức, nhưng không khai thác được gì. Trước Tết Nguyên đán Ất Dậu 1945, đồng chí Lê Quang Trường được ra tù và tiếp tục bắt nối liên lạc, hoạt động cách mạng.

Đồng chí Trần Hữu Cường, Bí thư Đảng ủy xã Hoằng Tiến cho biết thêm: “Với tất cả tấm lòng dành cho Đảng, cho cách mạng, khi vết thương bởi những đòn thù của kẻ địch chưa lành, đồng chí Lê Quang Trường lại tích cực bắt nối, gây dựng cơ sở đảng, chuẩn bị cho khởi nghĩa. Những cống hiến của đồng chí và gia đình đã góp phần quan trọng làm nên cuộc khởi nghĩa giành chính quyền thành công của huyện Hoằng Hóa ngày 24-7-1945, là địa phương giành chính quyền về tay nhân dân sớm nhất của tỉnh Thanh Hóa”.

Ghi nhận những đóng góp, cống hiến của đồng chí Lê Quang Trường, Đảng và Nhà nước đã tặng gia đình đồng chí bằng “Gia đình có công với cách mạng’’; tháng 11-2000, UBND tỉnh Thanh Hóa quyết định công nhận ngôi nhà của đồng chí Lê Quang Trường là di tích lịch sử cách mạng.

DUY THÀNH