Nhiều doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội

Vi phạm ngày càng gia tăng

Là một trong những công nhân đình công do phía Công ty TNHH Astro chuyên sản xuất ba lô, túi xách tại TP Vĩnh Long không thực hiện đúng việc đóng BHXH cho công nhân vào tháng 4 vừa qua, bà Lê Thị Mỹ Lệ cho biết: “Làm việc vất vả lương tháng không bao nhiêu, chỉ mong đến khi nghỉ sẽ có được ít vốn từ tiền BHXH, nhưng phía công ty không hề đóng BHXH theo đúng hợp đồng ban đầu đã thỏa thuận. Không phải riêng tôi mà rất nhiều chị em trong công ty cũng không được đóng BHXH, trong khi đó mỗi tháng chúng tôi vẫn bị trừ mấy trăm nghìn tiền lương”. Cũng theo bà Lệ, bà và nhiều công nhân khác đã gắn bó với công ty gần 3 năm nay, thế nhưng mãi đến đầu năm 2016 bà mới được tham gia BHXH.

Trao đổi với chúng tôi về vấn đề này, ông Phan Văn Thành-Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Vĩnh Long cho biết: “Sau khi công nhân đình công chúng tôi đã đến gặp ban lãnh đạo công ty và một số công nhân để tìm hiểu nguyên nhân. Những vấn đề mà công nhân phản ảnh là do phía công ty làm chưa đúng. Tổng số tiền mà công ty nợ BHXH là hơn 200 triệu đồng. Phía công ty cho biết là do công nhân quá đông nên sơ suất trong việc đóng BHXH, đồng thời công ty cũng đã cam kết sẽ đóng đầy đủ tiền BHXH đã nợ”.

Cũng trên địa bàn TP Vĩnh Long, tính đến hết tháng 3, Công ty Cổ phần Nhựa Sao Việt nợ tiền BHXH hơn 1,2 tỷ đồng và kéo dài trong nhiều tháng. Theo báo cáo của BHXH tỉnh Vĩnh Long tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh có hơn 200 đơn vị, doanh nghiệp nợ BHXH từ 3 tháng trở lên với số tiền lên đến hàng tỷ đồng.

Không riêng tỉnh Vĩnh Long mà một số địa phương khác tình trạng nợ đọng BHXH cũng rất phổ biến. Tại TP Cần Thơ, tính đến cuối tháng 6 năm 2016, tổng số doanh nghiệp nợ đóng BHXH từ 6 tháng trở lên có 271 doanh nghiệp với số tiền hơn 92 tỷ đồng; doanh nghiệp không còn hoạt động là 176, số tiền nợ BHXH hơn 20 tỷ đồng. Còn thống kê từ BHXH tỉnh Hậu Giang, số đơn vị có số nợ BHXH từ 3 tháng trở lên là 139 đơn vị, với tổng số tiền trên 18 tỷ đồng, chiếm 1,9%. Theo Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh Hậu Giang, trong tháng 6 vừa qua, tỉnh đã tiến hành thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về an toàn lao động, vệ sinh lao động, BHXH tại 6 doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, kết quả cả 6 doanh nghiệp đều vi phạm các quy định như: Nội dung các bản hợp đồng lao động đã ký với người lao động chưa ghi cụ thể quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động; chưa giao kết hợp đồng lao động cho người lao động; chưa  bố trí cho người lao động nghỉ đủ ít nhất 4 ngày trong tháng; trả lương làm thêm giờ cho người lao động chưa đúng quy định của pháp luật; 3/6 doanh nghiệp chưa đóng BHXH cho 44 lao động thuộc đối tượng  phải tham gia BHXH; 1/6 doanh nghiệp chưa trả khoản tiền người sử dụng lao động phải đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) vào lương cho lao động không thuộc đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN bắt buộc. Hiện trên địa bàn tỉnh có hơn 10 doanh nghiệp nợ BHXH kéo dài và đã mất tích.

Những con số trên cho thấy, xu hướng nợ đọng và trốn đóng BHXH ngày càng gia tăng gây ảnh hưởng trực tiếp đến quỹ BHXH, BHYT. Theo đánh giá của nhiều cán bộ BHXH, nguyên nhân của tình trạng nợ đọng nói trên là do một số doanh nghiệp không có khả năng đóng bảo hiểm vì khó khăn trong sản xuất kinh doanh, làm ăn thua lỗ nên khó thực hiện được ngay, đúng theo quy định của Luật BHXH đối với người lao động. Bên cạnh đó là hiện tượng có doanh nghiệp đã thu của người lao động, nhưng lại cố tình không đóng vì quyền lợi riêng của mình, họ lấy quỹ bảo hiểm đã thu dùng vào việc kinh doanh để giảm vốn vay ngân hàng nhằm trục lợi.

Cần mạnh tay hơn trong xử lý

Tình trạng nợ đọng, dây dưa kéo dài việc đóng BHXH đã và đang được các doanh nghiệp bào chữa bằng nhiều lý do, song theo nhận định của các cán bộ chuyên môn thì nhiều doanh nghiệp đang lách luật do chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe. Ngành BHXH là cơ quan trực tiếp, tiếp cận với việc thu, chi nên có thể phát hiện những sai phạm nhưng lại không chủ động can thiệp được do không có chức năng thanh tra.

Ông Nguyễn Bá Thanh-Phó giám đốc BHXH tỉnh Vĩnh Long cho biết: BHXH dành cho người lao động nhằm mục đích phòng các rủi ro và bảo đảm lợi ích của người lao động, là chính sách an sinh rất cần thiết, nhưng nếu doanh nghiệp cố tình chây ỳ, trốn tránh đóng bảo hiểm cho họ thì đó là một hình thức bóc lột người lao động.

Hiện tại, chưa có quy định trách nhiệm của cơ quan đầu tư khi cấp phép thành lập doanh nghiệp phải cung cấp thông tin của doanh nghiệp về địa điểm trụ sở hoạt động, ngày bắt đầu hoạt động, lao động đăng ký để cơ quan BHXH tiếp cận yêu cầu doanh nghiệp đăng ký tham gia BHXH, BHYT và BHTN; ý thức chấp hành pháp luật của một số chủ sử dụng lao động chưa nghiêm. Về phía luật pháp, có một thực tế là ngay cả Luật BHXH cũng không có quy định chi tiết nào để giải quyết hỗ trợ cho người lao động khi thuộc doanh nghiệp nợ BHXH vì lý do phá sản, bỏ trốn hoặc không có khả năng thi hành án.

Cũng theo ông Thanh “cần có biện pháp chế tài xử phạt đủ mạnh, nâng mức xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi chậm đóng BHXH, nhằm răn đe việc doanh nghiệp chiếm dụng quỹ BHXH thay vì đi vay ngân hàng. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa cơ quan BHXH với các cơ quan quản lý nhà nước về BHXH, BHYT trong kiểm tra việc thực hiện quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp”.

Theo bà Quách Thị Bích Phượng-Phó giám đốc BHXH tỉnh Hậu Giang cho biết: Thời gian qua, khởi kiện được coi là một biện pháp mạnh để xử lý đối với những doanh nghiệp có số nợ BHXH lớn và kéo dài, nhưng trên thực tế, việc khởi kiện và thi hành án đối với những doanh nghiệp này đang gặp rất nhiều khó khăn. Nhiều chủ doanh nghiệp bỏ trốn hoặc âm thầm chuyển nhượng lại doanh nghiệp cùng số nợ; doanh nghiệp nợ BHXH khi bị khởi kiện ra tòa thì không có nguồn tài sản hoặc tài sản chủ yếu là đi thuê dẫn đến kéo dài thời gian thi hành án và việc thu hồi số tiền nợ sau khi khởi kiện cần có thời gian dài mới đạt hiệu quả. Tình trạng truy thu cũng gặp khó khăn, phức tạp do người lao động đã nghỉ việc, đơn vị không lưu giữ hồ sơ tuyển dụng nên khó trong quản lý thu nộp.

“Trước tình hình đó, BHXH tỉnh đã đề ra nhiều biện pháp để quản lý chặt chẽ công tác quản lý thu, xử lý thu hồi nợ BHXH, BHYT, BHTN như: Phân công cán bộ chuyên quản thu thường xuyên kiểm tra, đối chiếu, đôn đốc đơn vị, doanh nghiệp trích nộp đầy đủ, kịp thời theo quy định của Luật BHXH; tham mưu cho UBND tỉnh thành lập đoàn thanh tra liên ngành thu nợ BHXH; phối hợp với Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tiến hành xử phạt hành chính, phong tỏa tài khoản, khởi kiện ra tòa các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT”.

Bài và ảnh: THÚY AN