Phóng viên (PV): Đồng chí đánh giá như thế nào về tầm quan trọng của Đường Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc: Đường Trường Sơn, hay còn gọi là Đường Hồ Chí Minh, là kỳ tích quân sự và biểu tượng của ý chí quật cường trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân ta. Từ khi ra đời cho đến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 toàn thắng, Đường Hồ Chí Minh không ngừng được mở rộng, kéo dài, ngày càng phát triển, vươn sâu tới các chiến trường, các hướng chiến lược, chiến dịch.

Hệ thống Đường Hồ Chí Minh vượt Trường Sơn ngày càng hoàn chỉnh, sức người, sức của đưa vào chiến trường miền Nam ngày càng tăng. Cùng với vận chuyển hàng quân sự, trong toàn bộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, tuyến giao thông vận tải Trường Sơn đã bảo đảm cho hơn 1,1 triệu lượt cán bộ, chiến sĩ vào chiến trường miền Nam và các hướng mặt trận lớn, đưa hơn 650.000 lượt cán bộ, chiến sĩ từ các chiến trường ra hậu phương miền Bắc, trong đó có gần 310.000 thương binh, bệnh binh. Không chỉ là tuyến vận chuyển sức người và hàng hóa từ hậu phương ra tiền tuyến, Trường Sơn còn có một vị trí chiến lược quan trọng như là “xương sống” ở bán đảo Đông Dương, là nơi “đứng chân” của các sư đoàn chủ lực và các đơn vị binh chủng, kỹ thuật; là vùng hậu phương trực tiếp của các chiến trường, là bàn đạp xuất kích đã được chuẩn bị sẵn cho các binh đoàn chủ lực tiến công ra các hướng chiến dịch, chiến trường quan trọng.

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc, Tư lệnh Binh đoàn 12. Ảnh: NVCC 

PV: Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đóng vai trò ra sao trong việc xây dựng, bảo vệ và vận hành tuyến Đường Trường Sơn?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc: Với sự chỉ huy tài tình và ý chí kiên cường, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã huy động hàng chục nghìn cán bộ, chiến sĩ ngày đêm mở đường, xây dựng hệ thống cầu cống, đường giao liên và các kho hậu cần dưới bom đạn ác liệt của kẻ thù. Để bảo đảm hiệu quả vận hành và bảo vệ tuyến đường, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã tổ chức phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng. Bộ đội công binh chịu trách nhiệm mở đường và sửa chữa các tuyến bị phá hoại; lực lượng thanh niên xung phong và dân công hỗ trợ vận chuyển, bảo đảm lương thực, đạn dược đến chiến trường; trong khi đó, lực lượng hậu cần xây dựng các trạm trung chuyển kho hàng an toàn dưới sự che chở của những cánh rừng già. Chính nhờ sự hiệp đồng nhịp nhàng giữa các lực lượng và tinh thần “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, tuyến Đường Trường Sơn đã trở thành biểu tượng bất tử của sự đoàn kết và ý chí chiến thắng của dân tộc Việt Nam.

PV: Trong điều kiện địa hình hiểm trở và sự càn quét liên tục của kẻ thù, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã ứng dụng kỹ thuật, sáng tạo như thế nào để hoàn thành tuyến đường chiến lược này?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc: Trong điều kiện địa hình hiểm trở, rừng núi trùng điệp và sự càn quét khốc liệt của kẻ thù, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã phát huy sức sáng tạo và ứng dụng các kỹ thuật vượt trội để xây dựng và bảo vệ tuyến Đường Trường Sơn. Để vượt qua thách thức địa hình phức tạp, lực lượng công binh đã xây dựng hệ thống đường giao thông đa dạng với các tuyến chính, đường phụ, đường cơ động và cả các "đường kín" được ngụy trang dưới tán rừng già nhằm tránh sự phát hiện của máy bay địch. Trên những đoạn đồi núi dốc đứng, các tuyến đường được thiết kế theo kiểu zích zắc để bảo đảm xe cơ giới và đoàn quân di chuyển an toàn.

Đối với sông suối, mưa lũ thường xuyên gây cản trở, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã sáng tạo ra các loại cầu tạm, cầu phao và cầu treo dây cáp, đồng thời linh hoạt thay đổi các tuyến vượt sông để giảm thiệt hại từ các đợt oanh tạc của không quân Mỹ. Công tác ngụy trang được triển khai chặt chẽ, từ việc che phủ đường sá bằng lá cây, lưới ngụy trang đến việc xây dựng kho hàng, trạm nghỉ chìm dưới lòng đất. Đặc biệt, hệ thống đường ống dẫn dầu dài hàng nghìn ki-lô-mét được triển khai bí mật, bảo đảm nhiên liệu liên tục cho chiến trường miền Nam.

PV: Những kinh nghiệm nào từ việc xây dựng Đường Trường Sơn có thể áp dụng cho các dự án quốc gia ngày nay, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc: Việc xây dựng Đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ đã để lại nhiều bài học quý báu có thể áp dụng vào các dự án quốc gia ngày nay. Trước tiên, bài học về tinh thần đoàn kết và tổ chức thực hiện hiệu quả là một yếu tố quan trọng. Trong điều kiện khắc nghiệt, khi xây dựng Đường Trường Sơn, Đoàn 559 - Bộ tư lệnh Trường Sơn đã huy động và phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng: Bộ đội công binh, dân công, hậu cần, bảo đảm tiến độ thi công bất chấp bom đạn và địa hình hiểm trở. Đối với các dự án lớn hiện nay, cần thiết lập cơ chế phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, từ chính quyền địa phương, nhà thầu đến các tổ chức xã hội để tối ưu hóa nguồn lực và bảo đảm tiến độ dự án.

Đặc biệt, tầm nhìn dài hạn và sự kiên trì trong quy hoạch là bài học quan trọng. Đường Trường Sơn không chỉ là tuyến vận tải chiến lược trong chiến tranh mà còn đặt nền tảng cho giao thông kết nối các vùng miền sau này. Điều này nhấn mạnh rằng các dự án quốc gia ngày nay không chỉ phục vụ mục tiêu ngắn hạn mà còn hướng đến phát triển bền vững, góp phần thúc đẩy kinh tế và cải thiện đời sống người dân.

PV: Đồng chí đánh giá như thế nào vai trò của Đường Trường Sơn đối với hai nước Việt Nam - Lào trong quá khứ, hiện tại và tương lai?

Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc: Đường Trường Sơn không chỉ là huyết mạch chiến lược trong kháng chiến chống Mỹ mà còn là biểu tượng sống động của tình đoàn kết đặc biệt giữa hai nước Việt Nam và Lào. Trong kháng chiến, tuyến đường này đã thể hiện vai trò to lớn trong việc củng cố mối quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai nước, vốn được hun đúc trong gian lao của các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Sự phối hợp chặt chẽ giữa Quân đội nhân dân Việt Nam và Quân đội Pathet Lào trong việc vận chuyển hàng hóa, tiếp tế hậu cần và bảo vệ tuyến đường chính là minh chứng rõ nét cho tinh thần đoàn kết, "hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa" trong những năm tháng chiến tranh gian khổ.

Hiện nay, tuyến Đường Trường Sơn được mở rộng, nâng cấp thành Đường Hồ Chí Minh, tiếp tục khẳng định vai trò kết nối giao thông giữa hai nước. Không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương hàng hóa, tuyến đường còn thúc đẩy hợp tác kinh tế, văn hóa và du lịch, đặc biệt ở các khu vực biên giới miền Trung Việt Nam - Lào.

Trong tương lai, Đường Trường Sơn không chỉ là di sản lịch sử mà còn là nền tảng cho mối quan hệ hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào. Việc phát triển cơ sở hạ tầng giao thông dọc theo tuyến đường này có thể mở ra những cơ hội mới cho cả hai quốc gia trong việc kết nối với các hành lang kinh tế khu vực, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế...

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

QUỲNH TRANG (thực hiện)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.