Trong đó, Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân là một nội dung quan trọng, có giá trị như một cương lĩnh quân sự, bảo đảm cho sự ra đời, trưởng thành, lớn mạnh của QĐND Việt Nam, góp phần quan trọng vào những thắng lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh.

Ngày 22-12-1944, lãnh tụ Hồ Chí Minh ra Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Chỉ thị chỉ rõ: Ý nghĩa tên gọi của Đội; mục tiêu và lý do thành lập Đội; phương thức xây dựng lực lượng của Đội; chức năng, nhiệm vụ của Đội; phương thức tác chiến phù hợp với tình hình thực tiễn và phương hướng phát triển của Đội. Do vậy, bản chỉ thị này có vai trò như một cương lĩnh quân sự lịch sử của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Nội dung cơ bản của cương lĩnh được thể hiện:

Quân đội phải là lực lượng chính trị, được tổ chức tập trung, thống nhất, chính quy và từng bước hiện đại

Vận dụng con đường cách mạng vô sản vào điều kiện cụ thể Việt Nam, lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Tính chất thuộc địa và phong kiến của xã hội cũ Việt Nam khiến cách mạng Việt Nam phải chia làm hai bước. Bước thứ nhất là đánh đổ đế quốc, đánh đổ phong kiến, thực hiện “người cày có ruộng”, xây dựng chính trị và kinh tế dân chủ mới... Bước thứ hai là tiến lên chủ nghĩa xã hội, tức là giai đoạn đầu của chủ nghĩa cộng sản”. Như vậy, mọi hoạt động của Quân đội phải bám sát mục tiêu, nhiệm vụ chính trị của từng thời kỳ cách mạng cụ thể. Trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc, nhiệm vụ của Quân đội là cùng toàn dân tiến hành khởi nghĩa vũ trang, giành độc lập dân tộc và thiết lập chính quyền dân chủ nhân dân. Sau khi có chính quyền, nhiệm vụ của Quân đội là cùng toàn Đảng, toàn dân tiến hành chiến tranh cách mạng, xây dựng nền quốc phòng toàn dân để bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa...

Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Ảnh tư liệu 

Do vậy, Quân đội phải do Đảng tổ chức, chịu sự lãnh đạo của Đảng, phải trung thành tuyệt đối với Đảng và luôn thấm nhuần quan điểm, đường lối quân sự của Đảng. Đồng thời, Quân đội phải làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia vào các hoạt động quân sự. Lãnh tụ Hồ Chí Minh chỉ rõ: "Tên Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là đội tuyên truyền"; và để bảo đảm cho thắng lợi của cách mạng, Quân đội phải được tổ chức tập trung, thống nhất. 

Xây dựng Quân đội phải chú trọng nhân tố con người và bảo đảm vũ khí, trang bị

Hoạt động của Quân đội là hoạt động đặc biệt, liên quan trực tiếp đến xương máu, tính mạng con người. Do vậy, cần phải có những con người thực sự tiêu biểu về đạo đức cách mạng, luôn đặt lợi ích của Đảng, dân tộc, nhân dân lên trên hết, trước hết; có ý chí, quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao, kể cả phải hy sinh tính mạng. Do vậy, trong xây dựng Quân đội, trước hết cần chú trọng nhân tố con người. Trong chỉ thị, lãnh tụ Hồ Chí Minh nêu rõ: "Theo chỉ thị mới của đoàn thể, sẽ chọn lọc trong hàng ngũ những du kích Cao-Bắc-Lạng số cán bộ và đội viên kiên quyết, hăng hái nhất... để lập ra đội chủ lực". Quan điểm này của Người vừa chỉ ra phương hướng, cách thức xây dựng lực lượng ở các đơn vị trong toàn quân, vừa đặt ra chức năng, nhiệm vụ của các học viện, nhà trường và đội ngũ cán bộ các cấp trong Quân đội với công tác giáo dục-đào tạo, bồi dưỡng, phát huy vai trò nhân tố con người trong mỗi quân nhân.

Lãnh tụ Hồ Chí Minh luôn nhìn nhận vai trò nhân tố con người trong mối quan hệ không tách rời với vũ khí, trang bị. Tuy nhiên, nhân tố con người là tính thứ nhất, giữ vai trò quyết định. Trong chỉ thị, Người nhấn mạnh: “Sẽ tập trung một phần lớn vũ khí để lập ra đội chủ lực”. Như vậy, việc trang bị vũ khí cho Quân đội là yêu cầu khách quan, là trách nhiệm trước hết của Quân đội, sau đó là của Đảng, Nhà nước và toàn dân. Thực tế cho thấy, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Quân đội ta đã đi từ không đến có, từ nhỏ đến lớn, từ thô sơ đến từng bước hiện đại và hiện đại.

Quân đội thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong hoạt động quân sự và yêu cầu tuyên truyền, vận động nhân dân. Trong chỉ thị, lãnh tụ Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Vì cuộc kháng chiến của ta là cuộc kháng chiến của toàn dân, cần phải động viên toàn dân, vũ trang toàn dân”. Quan điểm này của Người đã định hướng cho Quân đội về chức năng, nhiệm vụ và yêu cầu công tác dân vận, khẳng định sự cần thiết và tầm quan trọng của việc củng cố, tăng cường mối quan hệ chặt chẽ giữa Quân đội với nhân dân.

Chăm lo xây dựng LLVT địa phương và phối hợp chặt chẽ giữa bộ đội chủ lực với bộ đội địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Không chỉ thấm nhuần truyền thống dân tộc về xây dựng LLVT với quan điểm “bách tính giai binh”, “tận dân vi binh”, “ngụ binh ư nông”, lãnh tụ Hồ Chí Minh còn vận dụng sáng tạo quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về vũ trang cho công, nông vào điều kiện cụ thể của Việt Nam. Do vậy, trong chỉ thị, Người nêu rõ: “Trong khi tập trung lực lượng để lập một đội quân đầu tiên, cần phải duy trì LLVT trong các địa phương cùng phối hợp hành động và giúp đỡ về mọi phương diện”.

Quan điểm này của lãnh tụ Hồ Chí Minh bảo đảm cho Quân đội có đủ nguồn lực, sức mạnh để chiến đấu và chiến thắng. Thực tế cho thấy, trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, bên cạnh các đơn vị chủ lực của QĐND Việt Nam, còn có hàng chục nghìn người hỗ trợ chiến đấu; hàng nghìn thanh niên xung phong được chuyển cho các đơn vị bộ đội chủ lực để bổ sung lực lượng; hàng trăm nghìn dân công với hàng triệu ngày công; hàng chục nghìn xe đạp thồ, bè mảng, ngựa... vận chuyển, cung cấp cho chiến dịch. Hay như trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, quân và dân ta đã kết hợp chặt chẽ giữa tiến công và nổi dậy; phối hợp tác chiến của ba thứ quân, lấy đòn đánh của binh đoàn chủ lực làm trung tâm... Sự phối hợp giữa tiến công quân sự với sự nổi dậy của quần chúng nhân dân Sài Gòn-Gia Định đã trở thành cao trào góp phần vào thắng lợi của chiến dịch.

Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. Ảnh tư liệu 

Quân đội phải luôn vận dụng sáng tạo và phát triển nghệ thuật tác chiến phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn

Kế thừa nghệ thuật quân sự của dân tộc, tiếp thu kinh nghiệm của các nước, lãnh tụ Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, về chiến thuật, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân phải “vận dụng lối đánh du kích, bí mật, nhanh chóng, tích cực, nay Đông mai Tây, lai vô ảnh, khứ vô tung”. Theo Người, “du kích là cách đánh giặc của dân tộc bị áp bức chống đế quốc... Biết đánh du kích thế nào cũng thắng lợi”. Quan điểm này của lãnh tụ Hồ Chí Minh đặt ra yêu cầu cao cho Quân đội trong chiến tranh cách mạng và xây dựng nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa...

Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân là nội dung quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về quân sự, không chỉ đánh dấu sự ra đời của QĐND Việt Nam, định hướng về bản chất, chức năng, nhiệm vụ, phương thức tổ chức xây dựng lực lượng, mà còn chỉ rõ vị trí, vai trò của Quân đội trong LLVT ba thứ quân. Với vai trò như một cương lĩnh quân sự, 80 năm qua, Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân vẫn còn nguyên giá trị soi đường cho các hoạt động quân sự của cách mạng Việt Nam.

Đại tá, PGS, TS NGUYỄN HỮU LẬP, Học viện Chính trị

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc phòng an ninh xem các tin, bài liên quan.