Tối 18-8, tại Bảo tàng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (42 Yết Kiêu, phường Cửa Nam, TP Hà Nội), đã diễn ra lễ khai mạc triển lãm “Bản rập trong nghiên cứu và sáng tạo mỹ thuật”. Sự kiện do Khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật tổ chức, nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 100 năm thành lập Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (tiền thân là Trường Mỹ thuật Đông Dương).

PGS, TS Trang Thanh Hiền - Phó trưởng khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật phát biểu khai mạc triển lãm. 

Sự kiện trưng bày 50 bản rập được thực hiện qua nhiều năm bởi các thế hệ giảng viên, sinh viên, học viên cao học của Khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật. Các bản rập này ghi dấu văn bia, họa tiết điêu khắc trên đá, gỗ, đất nung tại các di tích từ thời Lý (thế kỷ XI) đến thời Nguyễn (thế kỷ XIX).

Triển lãm thu hút nhiều chuyên gia, giảng viên, sinh viên, người yêu nghệ thuật. 

Phát biểu tại lễ khai mạc, PGS, TS Trang Thanh Hiền - Phó trưởng khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật, khẳng định triển lãm là dịp tổng kết phương pháp nghiên cứu đã đồng hành với truyền thống đào tạo của Khoa, đồng thời là cầu nối giữa lý luận và thực tiễn, giữa quá khứ và hiện tại. Theo bà, từ những bản rập cổ lưu giữ dấu ấn cha ông, người nghiên cứu và nghệ sĩ hôm nay có thể tìm thấy nguồn cảm hứng sáng tạo mới, góp phần khẳng định bản sắc văn hóa Việt trong bối cảnh hội nhập.
 Các khách mời chăm chú xem các tác phẩm mỹ thuật.

Cùng với 50 bản rập tiêu biểu, triển lãm còn giới thiệu nhiều công trình nghiên cứu khoa học và sách chuyên khảo sử dụng bản rập như: Phương pháp, công cụ phục vụ nghiên cứu mỹ thuật. Khách tham quan có dịp quan sát trực tiếp kỹ thuật in rập, một quy trình vừa bảo đảm tính nguyên bản, vừa giữ gìn hiện vật, môi trường và di tích. Điểm nhấn của triển lãm là những sản phẩm ứng dụng sáng tạo từ chất liệu bản rập cổ, như gốm sứ Bát Tràng, áo, túi…, góp phần khẳng định giá trị kế thừa và khả năng lan tỏa của di sản trong đời sống đương đại.

PGS, TS Quách Thị Ngọc An, cựu sinh viên của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam tại triển lãm. 

PGS, TS Quách Thị Ngọc An, cựu sinh viên của Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (hiện là giảng viên Khoa Mỹ thuật ứng dụng, Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương) cho biết chị tiếp cận kỹ thuật bản rập từ khi còn là sinh viên và coi đây là công cụ nghiên cứu xuyên suốt hành trình học thuật của chị, từ khóa luận tốt nghiệp đại học đến công việc hiện nay. “Kỹ thuật bản rập đã giúp tôi thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, hoàn thiện luận án tiến sĩ và những cuốn sách chuyên khảo đã xuất bản”, PGS, TS Quách Thị Ngọc An nhấn mạnh.

Lê Thị Ngọc Huyền - Sinh viên năm 4 (Khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật) bên bản rập “Tượng Phật A Di Đà”. 

Tiếp nối các thế hệ đi trước, nhiều sinh viên hôm nay cũng coi bản rập là trải nghiệm quý giá. Lê Thị Ngọc Huyền - Sinh viên năm 4 (Khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật) tự hào: “Trong các chuyến đi thực tế do nhà trường và khoa tổ chức, đặc biệt là hoạt động làm bản rập tại các di tích kiến trúc cổ, dưới sự hướng dẫn tận tình của thầy cô, chúng em được rèn luyện kỹ năng từ khâu chuẩn bị vật liệu, bồi giấy, đến kỹ thuật rập. Mỗi lần trực tiếp in rập tại di tích, em không chỉ quan sát được rõ từng đường nét hoa văn cổ mà còn cảm nhận được chiều sâu văn hóa và dấu ấn của lịch sử. Em thực sự cảm thấy tự hào và có trách nhiệm hơn với việc gìn giữ, phát huy di sản văn hóa dân tộc”.

 Đại diện khoa Lý luận, Lịch sử và Phê bình mỹ thuật tặng sách cho các khách mời. 
 Các em nhỏ hào hứng trải nghiệm làm bản rập.

Trong khuôn khổ triển lãm, Ban tổ chức sẽ mang đến nhiều hoạt động gắn kết giữa nghệ thuật hàn lâm và sáng tạo đương đại. Ngày 23-8, tọa đàm chuyên đề “Vai trò và kỹ thuật làm bản rập trong nghiên cứu và sáng tạo mỹ thuật hiện nay” sẽ diễn ra, quy tụ các chuyên gia, giảng viên để trao đổi chuyên sâu. Đồng thời, học sinh, sinh viên và công chúng yêu nghệ thuật có dịp tham gia trải nghiệm thực hành sáng tạo bản rập vào ngày 23 và 30-8. Triển lãm sẽ kéo dài đến hết ngày 30-8-2025.

Phương pháp, kỹ thuật làm bản rập là kỹ thuật khởi đầu được người Pháp đưa vào Việt Nam, với mục đích tạo ra những tiêu bản in trung thực 1:1 từ văn bia, giúp các nhà nghiên cứu sau khi điền dã, chụp ảnh và đo đạc có thể tiếp tục nghiên cứu sâu hơn tại nhà. Do vậy, trong quá trình xếp hạng di tích, Viện Viễn Đông Bác Cổ (EFEO) từng cho rập rất nhiều văn bia, để lại hệ thống tư liệu đồ sộ, đến nay vẫn là nguồn tài liệu quý giá.

Sau khi Viện Mỹ thuật thành lập năm 1962, các nhà nghiên cứu mỹ thuật Việt Nam tiếp nối kỹ thuật này để hệ thống hóa hoa văn trên đá, gốm, gỗ tại nhiều di tích. Từ năm 1978, khi Khoa Lý luận và Lịch sử mỹ thuật ra đời, bản rập trở thành một học phần quan trọng. Sinh viên thường xuyên thực tập in rập tại di tích, từ niên đại thời Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần đến Nguyễn, vừa phục vụ nghiên cứu, vừa gợi mở sáng tác.

Trải qua nhiều thế hệ, phương pháp bản rập không chỉ dừng lại ở bài học nhà trường mà còn lan tỏa rộng rãi, trở thành công cụ nghiên cứu hữu ích, đồng thời mở ra khả năng sáng tạo nghệ thuật khi những bản rập mang hồn cốt Việt được thăng hoa qua bàn tay của các nhà nghiên cứu và nghệ sĩ. 

 

Tin, ảnh: TRẦN HẢI LY

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.