Thơ, nhạc rộn rã cùng tiếng trống khai trường

Với nhiều người, dẫu rằng tóc không còn xanh, nhưng cứ mỗi lần nghe tiếng trống trường rộn rã, tưng bừng mừng năm học mới là lại thêm một lần bồi hồi, xao xuyến, hoài niệm. Tiếng trống tựu trường sao thật ấn tượng khó phai! Có lẽ sẽ suốt đời in trong tâm tưởng, gắn với kỷ niệm về một thời học trò trong sáng bên thầy cô, bè bạn, nơi những ngôi trường.

Những lời thơ, ca khúc viết về nhà trường - mùa thu - mùa khai giảng, luôn được đông đảo phụ huynh, học sinh, thầy cô giáo đón nhận. Như một đề tài quen thuộc mà không mòn cũ, vẫn sống động, là chuyện muôn thuở của cuộc sống hôm qua, hôm nay. Vào đây ta như bước vào một khu vườn đa sắc, đa thanh, vẹn nguyên cảm xúc về ngày đầu đi học - những buổi mai khai giảng trời thu sáng trong, thanh khiết đến nao lòng, những kỷ niệm về trường lớp cũ… đã mang đến cho mỗi người bao cảm nhận tinh tế.

Giai điệu âm nhạc trong ca khúc Mùa thu ngày khai trường của nhạc sĩ Vũ Trọng Tường như giục giã nâng cánh cho ca từ vút lên trong trẻo, chân thành: “Tiếng trống trường rộn rã, làm tan cái nắng hè, dịu đi những tiếng ve còn vương trên vòm cây xanh lá. Mùa thu sang đẹp quá xao xuyến bao tâm hồn, vui tiếng trống tựu trường trong tiếng hát mùa thu”…

Ảnh minh họa: Dân trí

Trong lời hát nghe như có cả nhịp chân sáo tung tăng nhảy múa của tuổi thơ, sau mấy tháng hè giờ được reo vui bên bạn bè, trường lớp, cùng hoan ca với tiếng trống mừng họp mặt, giữa một thiên nhiên - không gian trời thu đẹp tươi, sáng trong, xanh biếc. Ca khúc ra đời vào năm 1980, cách đây hơn ba thập kỷ và vẫn được đông đảo giáo viên, học sinh yêu thích. Nhạc sĩ cho biết, ca khúc hình thành khi ông được mời dự lễ khai giảng tại trường Mạc Đĩnh Chi - Hà Nội. Ông vô tình ngồi cạnh chiếc trống trường. Đến khi cô hiệu trưởng đánh trống khai giảng, ông chợt giật mình. Từng tiếng trống vang lên rồi tan ra, lại nối tiếp vọng lên rồi tan ra… gợi cảm hứng cho nhạc sĩ: Ngày khai trường là khi mùa hè tan ra và mùa thu ùa đến. Vậy là từng nốt nhạc và từng lời ca cứ ào ạt tuôn chảy. Cảm hứng từ tiếng trống trường âm vang như làm tan đi cái này để mời gọi một cái khác giúp tác giả sáng tạo. Ông nói rằng từ khi “vỡ ra” được câu hát đầu tiên thì những câu còn lại được viết rất nhanh: “Mùa thu ơi mùa thu! Mùa đi xây những ước mơ. Tung bay màu khăn thắm rực rỡ trên vai em. Mùa thu ơi mùa thu! Mùa thơm trang sách mới. Tiếng hát ngày khai trường trong sáng như trời thu”.

Phải chăng nhờ vậy mà “Tiếng trống” của Vũ Trọng Tường có sức lan tỏa qua nhiều thế hệ, từng được chọn dự hội diễn toàn ngành giáo dục ở Huế. Nhạc sĩ cho biết, ông sinh vào mùa thu - mùa tựu trường của bao học trò. Ngẫu nhiên mà mùa thu, tiếng trống trường và tuổi học trò cứ gắn vào ông, hòa quyện tâm hồn, tạo chất men cho Vũ Trọng Tường viết nhiều ca khúc hay về mùa thu, mái trường, tuổi thơ. Ngoài Mùa thu ngày khai trường, còn có: Tiếng trống mùa thu, Ngây thơ tuổi hồng, Lời ru của mẹ, Chị Hằng, Hạt nắng sân trường… Trước khi công tác ở Hội nhạc sĩ Hà Nội, ông từng có nhiều năm gắn bó với ngành Sư phạm. Cùng với tình yêu tuổi thơ, môi trường sư phạm cũng là điều kiện giúp nhạc sĩ thành công trong rất nhiều ca khúc viết về mái trường, cho tuổi thơ.

Được đi học, đến trường luôn là hạnh phúc, niềm vui của trẻ em. Hoàng Minh Chính đã thể hiện niềm vui ấy qua bài thơ Đi học, được nhạc sĩ Bùi Đình Thảo phổ nhạc. Bao thế hệ đã hát vang, ngân nga, và cùng cảm nhận: Với trẻ thơ, mỗi ngày đi học của các em phải là một ngày vui, từ con đường đến trường tươi đẹp, đến cô giáo gần gũi, lớp học thân thương… Hôm qua em còn bỡ ngỡ, được mẹ dắt tay, nâng từng bước chân đi. Còn hôm nay con đường đã quen thuộc, ngôi trường không còn xa lạ, em tự tin cả trong mắt nhìn: trường be bé, cô giáo tre trẻ… cả hương rừng, dòng suối, cây cọ, cảnh vật, đồi núi…cùng theo chân em tới trường. Những vần thơ: Hôm qua em tới trường/ Mẹ dắt tay từng bước/ Hôm nay mẹ lên nương/ Một mình em tới lớp/ Hương rừng thơm đồi vắng/ Nước suối trong thầm thì/ Cọ xòe ô che nắng/ Râm mát đường em đi… thật gần gũi với tâm hồn, cách nghĩ của trẻ, được viết từ tình yêu tuổi thơ, mái trường của nhà thơ. Là một trong những bài thơ trong sách giáo khoa tiểu học đã đi qua nhiều thế hệ trong gia đình. Cha mẹ, cả ông bà đều vui, thú vị gặp lại bài thơ xưa mình từng học trong bài học của con cháu hôm nay.

Viết về cảm xúc của học sinh trong ngày khai trường còn phải nói đến bài thơ Tựu trường của Huy Cận ra đời khoảng năm 1936 trong trào lưu thơ Mới. Huy Cận mang đến cho người đọc hình ảnh những chàng trai 15 tuổi, rời quê lên tỉnh theo Tây học, hồn trong như ngọc, lòng mới nở giữa tay đời ấm áp. Cậu học sinh bước vào ngưỡng cửa trung học, ở ký túc xá nên có rương nho nhỏ, bước đầu tự lập nên có thật nhiều mơ ước trong sáng của tuổi hoa niên êm ả.

"Giờ náo nức của thời trẻ dại/ Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương/Những chàng trai mười lăm tuổi vào trường/Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc…/…Tựu trường đó; lòng tôi vừa bắt gặp / Nỗi xôn xao thầm lặng ở trong rương…/…Đêm tựu trường mùi cửa sổ mới sơn/Tủ mới đánh và lòng trai thơm ngát".

Cùng viết về mùa thu, khai trường theo bút pháp truyền thống, nhưng qua các ca khúc và một số bài thơ nêu trên đã có cách lập tứ, cách khai thác đề tài rất riêng, mang đến sự thú vị cho người nghe, người đọc, góp phần làm phong phú thêm cho các sáng tác viết về nhà trường, mùa khai giảng.

Theo vanhocquenha.vn

Bài viết có tham khảo các tài liệu sau:

1. Báo Giáo dục thời đại - số đặc biệt tháng 9/2004: Trang thơ viết về nhà trường (Lời giới thiệu của nhà văn - nhà thơ Nguyễn Bùi Vợi).

2. Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1, 2, 3.

3. Sông Lam. Bài viết về Nhạc sĩ Vũ Trọng Tường. Báo Giáo dục và thời đại chủ nhật.