QĐND - “Chúng ta đang phát huy tốt các giá trị văn hóa của ông cha để lại, song cũng có nghĩa vụ phát triển giá trị đó cho các thế hệ mai sau. Đây là điều trăn trở không chỉ đối với ngành văn hóa mà với tất cả những người quan tâm đến việc giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc”-Đó là ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Vũ Đức Đam tại Hội nghị trực tuyến triển khai công tác năm 2014 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch.

10 năm… không thay đổi

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam thẳng thắn chỉ ra rằng, đã đến lúc chúng ta phải nghiêm túc nhìn lại tương quan văn hóa, nghệ thuật với khu vực và thế giới. Trong vài năm trở lại đây, nhờ có các đơn vị xã hội hóa, các "Mạnh Thường Quân", những chương trình âm nhạc cổ điển của các dàn nhạc nổi tiếng thế giới đã tới Việt Nam. Những nhà quản lý, hoạch định chính sách văn hóa phải luôn tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích các hoạt động xã hội hóa thì nghệ thuật của Việt Nam mới tiếp cận văn minh của nhân loại. 10 năm nay, chúng ta đưa nghệ thuật đi biểu diễn phục vụ quan hệ ngoại giao với các nước trên thế giới, các chương trình, tiết mục không khác nhau là mấy. Chúng ta đang hội nhập với thế giới, vậy phải có những giá trị, những dấu ấn đóng góp chung cho văn hóa nhân loại. Những năm qua, liên tục các giá trị di sản văn hóa của Việt Nam được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, nhưng đó là những giá trị lịch sử của cha ông. Vấn đề lớn nhất đặt ra là làm sao để sau một thời kỳ đổi mới nhìn lại, bên cạnh những thành tựu phát triển kinh tế, giữ ổn định xã hội, mang lại hạnh phúc cho nhân dân, chúng ta còn thực hiện nghĩa vụ với lịch sử, phải tạo dấu ấn riêng biệt cho văn hóa Việt Nam. 

Nghệ thuật Việt Nam phải có sự kế thừa và phát triển để hội nhập với quốc tế.

Quan tâm, chăm lo và chế độ chính sách hợp lý với đội ngũ văn nghệ sĩ, cũng như việc đầu tư cho các công trình, sáng tác văn hóa nghệ thuật; sự kết hợp giữa ngành văn hóa với các ngành khác, các cấp hội, đoàn cũng đã được Phó thủ tướng đề cập tại hội nghị và đề nghị ngành văn hóa thực hiện tốt. 

Liên quan tới chế độ, chính sách và quản lý hoạt động, chất lượng nghệ thuật biểu diễn, ông Nguyễn Đăng Chương, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn nêu bất cập, 20 năm nay chế độ luyện tập, biểu diễn cho nghệ sĩ, diễn viên vẫn ở mức 10 nghìn, 20 nghìn, 30 nghìn đồng/buổi. Hơn 100 đơn vị nghệ thuật công lập trong cả nước có số lượng nghệ sĩ trong diện biên chế đã hết tuổi nghề, còn các diễn viên trẻ trong độ tuổi sáng tạo cống hiến lại chỉ được hợp đồng, nếu muốn chuyển biên chế, có danh hiệu nghệ sĩ thì phải có thành tích, huy chương. Trong khi đó, không phải loại hình nghệ thuật nào cũng có thể liên tục tổ chức các cuộc thi, hội diễn. Do đó, chất lượng nghệ thuật cũng như những sáng tạo của nghệ sĩ đã bị hạn chế rất nhiều. Không ít các nghệ sĩ, diễn viên ở các đoàn nghệ thuật công lập địa phương phải bỏ nghề vì không thể sống nổi bằng nghề.

Năm qua, những hiện tượng vi phạm thuần phong mỹ tục trong hoạt động biểu diễn đã được các cấp quản lý mạnh tay xử lý. Tuy nhiên,  còn một số địa phương, đơn vị  chưa thực sự nghiêm túc, buông lỏng quản lý, nên vẫn còn không ít “hạt sạn”, gây nhức nhối trong dư luận. Điển hình là trong một số chương trình truyền hình thực tế của các đài truyền hình, việc mua bản quyền chương trình nước ngoài chưa được Việt hóa cho phù hợp với thuần phong mỹ tục của Việt Nam; hoặc một số gương mặt nghệ sĩ, diễn viên đang bị cấm hoạt động biểu diễn vẫn được các đài truyền hình mời tham gia ở những chương trình bị chính khán giả lên án. Theo Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Hồ Anh Tuấn, trước những sai phạm này, ngành quản lý văn hóa lại không có thẩm quyền phạt các chương trình truyền hình. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh, Bộ VH, TT&DL phải là một “Chính phủ” về văn hóa, ai vi phạm văn hóa, bộ có quyền phạt.

Du lịch cần tái đầu tư cho văn hóa

Năm 2013, mức tăng trưởng khách du lịch và doanh thu từ du lịch tiếp tục là điểm sáng, có ý nghĩa trong một năm nền kinh tế đất nước còn gặp khó khăn. Nhiều mục tiêu đặt ra cho năm 2015 đã đạt được từ năm 2013. Năm Du lịch quốc gia Hải Phòng và các tỉnh Đồng bằng sông Hồng được tổ chức thành công, tạo ấn tượng từ ngày đầu khai mạc và một chuỗi các sự kiện đa dạng, phong phú; nhiều sản phẩm du lịch trong vùng được hình thành và khai thác có hiệu quả. Tổng lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng 10,6%, khách du lịch nội địa tăng 7,7 %, doanh thu tăng 25% so với năm 2012 với hơn 200 nghìn tỷ đồng, được đánh giá là một trong 10 quốc gia đạt tốc độ phát triển du lịch nhanh nhất. Việt Nam đã dần hình thành các trung tâm du lịch lớn, như: Hà Nội-Quảng Ninh-Hải Phòng-Ninh Bình, con đường di sản Thanh Hóa đến Huế và các tỉnh Nam Trung Bộ, TP Hồ Chí Minh và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. 

Bên cạnh mức tăng trưởng mạnh, du lịch Việt Nam còn không ít những bất cập. Theo ông Nguyễn Văn Tuấn, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Việt Nam, việc quản lý chất lượng và điểm đến du lịch vẫn còn xảy ra tình trạng “chặt chém”, an toàn vệ sinh thực phẩm, môi trường du lịch chưa được chú trọng; xuất hiện nhiều công ty du lịch “chui”, nhất là các công ty du lịch quốc tế; công tác xúc tiến quảng bá du lịch chưa hiệu quả.

Nhiều ý kiến cho rằng, để du lịch phát triển theo định hướng là ngành kinh tế mũi nhọn, nhất thiết phải có sự tái đầu tư cho văn hóa. Để du lịch phát triển mạnh được như hiện nay, các di sản văn hóa (trong đó có các di sản đã được UNESCO công nhận) góp sức không nhỏ. Ngoài những điểm đến là khu danh lam thắng cảnh, bãi biển, thì những di sản văn hóa, những sản phẩm văn hóa như: Hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống, trình diễn trò chơi dân gian, ẩm thực… đang thu hút phần nhiều các tua, tuyến du lịch. Vì thế, lợi nhuận từ du lịch cần tái đầu tư cho văn hóa, cho các di sản.

Phát huy bền vững để hội nhập

Trong năm 2014, toàn ngành  VH-TT&DL tập trung tổ chức, chăm lo tốt đời sống tinh thần cho nhân dân trong dịp Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014. Các nhà hát nghệ thuật thuộc bộ, các đoàn nghệ thuật ở địa phương có kế hoạch cụ thể biểu diễn phục vụ nhân dân trước, trong và sau Tết Nguyên đán, đặt biệt là nhân dân vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Tập trung xây dựng du lịch Việt Nam “An toàn, thân thiện, chất lượng”. Phấn đấu đạt chỉ tiêu đón 8,3 triệu lượt khách du lịch quốc tế, phục vụ 37,5 triệu lượt khách du lịch nội địa, doanh thu du lịch đạt khoảng 250 nghìn tỷ đồng.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, trọng tâm, trọng điểm là những lĩnh vực hoạt động nhạy cảm, dễ gây bức xúc, xảy ra tình trạng vi phạm kéo dài như: Công tác tổ chức và quản lý lễ hội, hoạt động tu bổ, tôn tạo di tích, biểu diễn nghệ thuật, kinh doanh lữ hành, lưu trú du lịch...

Tăng cường công tác nghiên cứu, dự báo, chủ động tham mưu cho Trung ương Đảng, Chính phủ trong việc hoạch định chính sách phát triển các lĩnh vực hoạt động... Trước mắt là trong việc tham mưu ban hành nghị quyết mới về phát triển văn hóa trong thời kỳ mới, nhằm phát huy bền vững các giá trị văn hóa lịch sử để hội nhập với quốc tế.

CHÂU XUYÊN