QĐND Online - Tại Hội nghị Trung ương 10 (Khóa XI), Ban chấp hành Trung ương đã khẳng định sự cần thiết phải sớm ban hành và tổ chức thực hiện Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí đến năm 2025. Luật Báo chí cũng khẳng định đây là một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý nhà nước về báo chí. Trước sự bùng nổ của thông tin thông qua những trang mạng xã hội, việc quy hoạch là cần thiết để báo chí phát triển lành mạnh.

Báo chí không còn độc quyền thông tin

Hiện cả nước có 845 cơ quan báo chí với 1.118 ấn phẩm, 1 hãng thông tấn quốc gia, 67 đài phát thanh - truyền hình, số lượng các kênh chương trình phát thanh-truyền hình quảng bá là 179 kênh, 33 đơn vị cung cấp truyền hình cáp, 98 cơ quan báo chí điện tử và 1.525 trang thông tin điện tử tổng hợp; 420 mạng xã hội được phép hoạt động với lượng truy cập rất cao, ảnh hưởng ngày càng lớn về thông tin. Tuy số lượng cơ quan báo chí nhiều và đa dạng về loại hình, đáp ứng được nhu cầu thông tin nhưng còn nhiều hạn chế, bất cập và chưa khoa học dẫn đến lãng phí nguồn lực và tài chính.

Ông Hoàng Hữu Lượng, Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) nhận định: Mặc dù số lượng cơ quan báo chí nhiều nhưng với sự phát triển mạnh mẽ về thông tin trên mạng internet hiện nay, báo chí không còn độc quyền về thông tin nữa. Hiện nay mọi người đều tham gia vào thông tin. Một vụ tai nạn giao thông, người dân quay phim chụp ảnh đưa lên trang cá nhân là cả nước biết. Một sự kiện nhỏ xảy ra ở Việt Nam, thế giới đều có thể tham gia, không nên từ chối thông tin mạng mà nên tận dụng.

Đồng chí Đinh Thế Huynh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương thăm gian trưng bày Báo Quân đội nhân dân tại Hội Báo Xuân toàn quốc Ất Mùi. Ảnh: qdnd.vn.

Sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin (CNTT) trên thế giới cũng đã tạo ra những loại hình truyền thông, loại hình tin tức mới. Thứ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn cho rằng, Việt Nam không nằm ngoài xu hướng đó, thậm chí là đang đi đầu trong lĩnh vực này vì mạng xã hội và internet ở nước ta hiện nay phát triển rất mạnh. Đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức. Cơ hội để chúng ta tiếp cận thông tin nhanh nhạy và toàn diện nhất, mọi người dân đều có thể nắm bắt được mọi thông tin chính xác và nhanh nhất.

Tuy nhiên, việc phát triển CNTT và internet cũng đặt ra nhiều thách thức. Đây cũng là vấn đề ngành TT&TT đặt ra trong năm 2015, quản lý thế nào để thông tin độc hại không xâm nhập trong nhân dân. Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng đã nhấn mạnh, phải tận dụng mạng xã hội bên cạnh báo chí chính thống để đưa thông tin chính thống lên vì các mạng xã hội ngày càng chi phối, có ảnh hưởng, tác động đến mọi mặt đời sống. Trong lĩnh vực thông tin, cứ thông tin nào đi trước là thông tin đó có lợi nhất, thông tin chính thống phải đi trước thì mới ngăn chặn được thông tin xấu, độc hại.

Phát triển phải đi cùng với quản lý

Một trong những định hướng của Quy hoạch đó là thực hiện liên kết, xã hội hóa báo chí. Ông Hoàng Hữu Lượng cho rằng, mọi thành phần có thể tham gia đầu tư cho việc in ấn, phát hành, truyền dẫn, giúp tiết kiệm về nguồn lực. Xã hội hóa về nội dung cũng không bó buộc và đã thực hiện từ lâu, sản phẩm báo chí không chỉ của nhà báo mà có sự tham gia của mọi người, quan trọng là người cung cấp chịu trách nhiệm về thông tin; cơ quan báo chí thẩm định nguồn tin và thông tin trước khi đăng phát. Quy hoạch không chỉ là sắp xếp lại mà cần phải xây dựng văn hóa và đạo đức báo chí. Cơ quan báo chí phải hoạt động đúng tôn chỉ mục đích, thông tin chính xác, hữu ích và lành mạnh.

Thứ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn cho rằng, trong quy hoạch báo chí, xác định hoạt động liên kết, xã hội hóa là xu hướng chung. Hoạt động này gần đây diễn ra sôi động, đặc biệt ở phát thanh truyền hình và báo điện tử nhưng vẫn chưa có cơ sở ban hành các văn bản pháp luật để quản lý, vẫn còn nhiều vi phạm. Do đó, rất cần những phân tích kỹ cả tầm vĩ mô và vi mô, đánh giá lại thực trạng mô hình xã hội hóa báo chí nhằm đề xuất phương án tối ưu giúp cơ quan quản lý nhà nước có những chủ trương, chính sách tốt và tận dụng được nguồn lực xã hội. Quy hoạch, sắp xếp lại các cơ quan báo chí để các cơ quan báo chí hoạt động theo đúng tôn chỉ mục đích của mình. Đồng thời, xây dựng các cơ quan báo chí theo hình thức báo chí đa phương tiện; tập trung trước hết cho các cơ quan báo chí chủ lực...

 Độc giả đọc báo tại Hội báo Xuân toàn quốc Ất Mùi 2015. Ảnh: qdnd.vn.

Để báo chí phát triển lành mạnh, đúng định hướng, trong đề án quy hoạch nhấn mạnh đến sự phát triển và đi đôi là quản lý tốt. Thứ trưởng Trương Minh Tuấn lý giải: Nhiều người tưởng lầm đây là đề án sắp xếp báo chí. Đúng là có sắp xếp lại báo chí nhưng sắp xếp trên cơ sở để báo chí phát triển tốt hơn, đúng định hướng hơn để thông tin tới người dân đầy đủ hơn. Báo chí nước ta là báo chí cách mạng thì phải là cơ quan ngôn luận, là diễn đàn của nhân dân, nêu được những vấn đề người dân quan tâm, đưa được chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước đến với người dân. Vì vậy, báo chí phải khách quan, trung thực và nhanh nhạy trong thông tin, phải bắt kịp xu hướng đó, quan trọng nhất là xây dựng các cơ quan báo chí đa phương tiện.

Cũng theo Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, báo chí được sắp xếp lại theo hướng loại bỏ những thứ không cần thiết vì hiện nay có tình trạng một cơ quan báo chí ngoài ấn phẩm chính lại có nhiều ấn phẩm phụ. Trong khi ấn phẩm chính thực hiện đúng tôn chỉ mục đích thì các ấn phẩm phụ thực hiện không đúng tôn chỉ mục đích. Nhiều địa phương, nhiều bộ, ngành có quá nhiều cơ quan báo chí cho nên nội dung thông tin của báo chí bị chệch định hướng thông tin, nghĩa là không tập trung vào lĩnh vực ngành mình mà chủ yếu tuyên truyền cho những lĩnh vực khác vì sợ trùng lắp. Vì vậy, phải sắp xếp để đảm bảo nguồn lực báo chí mạnh hơn và đúng định hướng hơn.

MINH MẠNH