Mỗi năm, cứ độ từ mồng 10 đến ngày 20-8 âm lịch, khi hoa sữa bắt đầu tỏa những nốt hương đầu, người dân phường Trần Hưng Đạo (TP Hải Phòng) lại tất bật chuẩn bị cho Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc. Trong chuỗi hoạt động ấy, diễn xướng Hội quân trên sông Lục Đầu là một nghi lễ đặc biệt nhằm tái hiện khí thế oanh liệt trong 3 lần đánh thắng quân xâm lược Mông-Nguyên của quân dân nhà Trần. Với người dân địa phương, Hội quân cũng là ngày “giỗ cha” Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn.

Tái hiện cảnh chuẩn bị lực lượng trước khi ra quân. 

Năm nay, lễ diễn xướng Hội quân trên sông Lục Đầu có nhiều thay đổi. Cơn lũ lịch sử khiến lễ phải lùi lại đến ngày 22-8 âm lịch (tức 13-10 dương lịch). Ngồi trên bậc thềm nhìn ra mặt sông đang còn đục ngầu phù sa, bà Ngô Thị Lượng, Trưởng phòng Nghiệp vụ Ban Quản lý Di tích Kiếp Bạc, người nhiều năm nay viết kịch bản tổ chức lễ hội, cho biết: “Mọi năm, lực lượng biểu diễn trên bờ sẽ phối hợp cùng đoàn thuyền dưới sông, tạo nên màn hội quân rất hoành tráng, rất đẹp. Nhưng năm nay nước lũ dâng cao, chúng tôi buộc phải đưa đội hình biểu diễn lên khu vực bãi bằng phía trong đê. Thế nên toàn cảnh lễ diễn xướng không còn thuận lợi như mọi khi”.

Dù tổ chức muộn hơn mọi năm, nhưng Hội quân trên sông Lục Đầu năm nay vẫn rộn ràng. Đây là mùa hội đầu tiên được tổ chức sau khi hợp nhất tỉnh Hải Dương và TP Hải Phòng. Lang thang dọc triền đê sông Lục Đầu, thấy cờ ngũ sắc phấp phới giữa nền trời vừa hửng nắng sau những ngày mưa dài, tôi nghe tiếng trống hội dội về từ khắp hướng. Đứng trên bờ soi mình xuống dòng sông, mỗi nhịp trống dồn dập lại như đang thấy hàng chục con thuyền xưa xô bọt tung trắng mặt nước, tiếng binh hô vang làm chao đảo con thuyền. Lời hịch của Hưng Đạo Vương được bật lên ở mọi góc trong đền, vang vọng từ mặt sông đến trên đê, khiến cả đền Kiếp Bạc bừng dậy trong khí thế hội quân.

Người dân hai bên bờ đứng kín triền đê, số lượng người đổ về xem hội rất đông nhưng tuyệt nhiên không diễn ra tình trạng xô đẩy, chen lấn. Ban Quản lý di tích cho biết số lượng thuyền luôn duy trì ở mức khoảng 50 chiếc. Lực lượng trên bộ của đội võ Nhất Nam và các đội rồng lân được chuẩn hóa từ nghi thức để phối hợp hài hòa với các thuyền dưới sông, tạo nên hiệu quả thị giác đẹp mắt nhất. Các đội thuyền của ngư dân đến từ vùng sông nước Hải Phòng, Quảng Ninh cùng 400 võ sinh Nhất Nam và 100 tiêu binh phường Trần Hưng Đạo cùng hòa vào một khúc xướng hùng tráng.

Dừng lại giữa sân đền Vạn Kiếp, tôi nhìn lên hai dòng đối trên cổng đền “Vạn Kiếp hữu sơn giai kiếm khí/ Lục Đầu vô thủy bất thu thanh” mà trong lòng trào dâng sự biết ơn công lao của các vị tiền nhân đã anh dũng bảo vệ giang sơn bờ cõi trước các cuộc xâm lược của phương Bắc.

Năm nay, diễn xướng hội quân chia thành 3 chương: "Hào khí Đông A", "Hùng khí Lục Đầu" và "Ca khúc khải hoàn". Khúc “Hào khí Đông A” mở đầu bằng trống trận, tiếng hô “sát thát” vọng lên như xé gió, nối tiếp bằng điệu múa võ, múa rồng, múa lân. Những động tác mạnh mẽ mà uyển chuyển của võ sinh như được lồng vào hình ảnh của cuộc duyệt binh biểu dương lực lượng chuẩn bị kháng chiến ở Đông Bộ Đầu năm 1284 và cuộc hội 20 vạn quân ở Vạn Kiếp năm 1285.

Lễ diễn xướng Hội quân trên sông Lục Đầu nằm trong Lễ hội mùa thu Côn Sơn-Kiếp Bạc đã trở thành nghi lễ thiêng liêng tưởng nhớ Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, không chỉ là niềm tự hào của người dân TP Hải Phòng mà còn là nét đẹp trong tâm thức văn hóa Việt. Mới đây, quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, trở thành di sản thứ 9 của Việt Nam. Sự ghi nhận này càng khẳng định tầm quan trọng và giá trị to lớn của lễ hội. Bà Ngô Thị Lượng khẳng định: "Ban Quản lý di tích sẽ cố gắng duy trì lễ diễn xướng Hội quân trên sông Lục Đầu với số lượng hơn 50 thuyền mỗi năm và chuẩn bị phương án dự phòng cho mọi sự cố như mưa bão. Dù gặp khó khăn, lễ hội vẫn không bỏ nghi thức nào. UBND TP Hải Phòng cũng đang triển khai dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc nhằm gìn giữ giá trị lịch sử, phục vụ tham quan và phát triển du lịch thành phố"./.

 

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.