QĐND - Từ ngày 3 đến 6-3-2015, Báo Quân đội nhân dân đăng vệt bài chuyên luận “Thực hiện Chỉ thị 41-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội”. Sau khi vệt bài được đăng tải, nhiều bạn đọc, nhất là các chuyên gia, các nhà quản lý tiếp tục có thêm nhiều ý kiến về vấn đề công tác quản lý và tổ chức lễ hội ở nước ta hiện nay.

Đề cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ quản lý di sản văn hóa

Trong chỉ thị của Ban Bí thư đã đề cập đến các vấn đề như: Tăng cường công tác quản lý, lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền đối với lễ hội; Cán bộ các cấp phải gương mẫu trong việc tham gia lễ hội... Trong đó, vấn đề cán bộ, đảng viên tham gia vào công tác quản lý và tổ chức lễ hội được GS Ngô Đức Thịnh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa dân gian, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam rất quan tâm. Ông cho rằng: Mặc dù đây không phải là lần đầu tiên Đảng và Chính phủ có các chỉ thị, công điện về công tác tổ chức, quản lý lễ hội, song Chỉ thị 41-CT/TW của Ban Bí thư thêm một lần khẳng định lại sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với công tác tổ chức, quản lý lễ hội trong thời điểm hiện nay. Thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) đã có những cố gắng nhất định nhằm thực hiện tốt chỉ thị của Ban Bí thư và công điện của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức và quản lý lễ hội. Tuy nhiên, muốn chỉ thị đi vào cuộc sống, cần phải có đội ngũ cán bộ văn hóa đủ mạnh để hướng dẫn, tổ chức người dân hiểu đúng, có thái độ ứng xử đúng khi tham gia các hoạt động trong lễ hội. Tôi cho rằng, việc tiến hành đánh giá các Ban quản lý di tích, ban tổ chức lễ hội trong mùa lễ hội của Bộ VHTT&DL là một việc làm đáng hoan nghênh. Nhưng trên thực tế bộ phận nào đứng ra đánh giá, ai theo dõi, ai chấm điểm, có khách quan không thì cũng cần phải hết sức chú ý mới có thể làm tốt được.

Nét văn hóa truyền thống trong lễ hội đền Đa Hòa, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên. Ảnh: MINH DƯƠNG

Cùng quan điểm đó, ông Phan Đình Tân, Chánh văn phòng, Người phát ngôn Bộ VHTT&DL nhấn mạnh: Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và Bộ VHTT&DL đã ra chỉ thị, công điện, các công văn về tăng cường công tác quản lý, tổ chức lễ hội. Tuy nhiên, cách làm của các địa phương vẫn chưa thực sự triệt để. Để hoạt động văn hóa tinh thần đầu xuân ở một vài địa phương trở thành không hay, không đẹp với cộng đồng thì cơ quan quản lý cấp địa phương phải chịu trách nhiệm đầu tiên. Nếu không quản lý được thì phải kỷ luật, thậm chí là cấm hoạt động nếu để tình trạng hỗn loạn tái diễn trong lễ hội. Ở đây vai trò của ban tổ chức lễ hội là rất lớn. Phải quản lý sao cho không để một số du khách quá khích có hành vi phản cảm trong lễ hội. Việc tuyển chọn người tham gia các nghi lễ cũng phải kỹ lưỡng, chỉn chu cả về nhân thân, phẩm chất đạo đức, chứ không phải dựa vào quan hệ hay lựa chọn cho đủ. Chủ thể của lễ hội, người của ban tổ chức mà có hành vi không văn hóa thì làm sao đòi hỏi người tham gia phải văn hóa được. Bộ VHTT&DL đang tổ chức các đoàn đi kiểm tra đột xuất tình hình tổ chức lễ hội ở địa phương. Ngoài ra, sau mùa lễ hội này, bộ sẽ đánh giá tổng kết, từ đó đưa ra những đề xuất xử lý đối với những lễ hội có nhiều sai phạm. Với những địa phương đã có nhắc nhở bằng văn bản, khuyến cáo về những bất cập, sai phạm, nhưng vẫn cố chấp, không chấn chỉnh, bộ sẽ tham mưu với cấp trên, với Chính phủ yêu cầu dừng việc tổ chức một số lễ hội không chỉ tác động xấu đến văn hóa cộng đồng, mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh quốc gia.

Bà Trịnh Thị Thủy, Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở-cơ quan tham mưu cho Bộ VHTT&DL về công tác quản lý lễ hội trong cả nước, cho rằng: Để thực hiện nền nếp, văn minh trong lễ hội thì điều quan trọng đầu tiên là các địa phương cần có kế hoạch, lộ trình cụ thể. Thực tế, trong những năm vừa qua, có những địa phương quản lý rất tốt khi sử dụng tiền công đức để tôn tạo, trùng tu di tích, tổ chức lễ hội… theo đúng tinh thần chỉ đạo của bộ, điển hình là Khu di tích đền Hùng (Phú Thọ); đền Cửa Ông (Quảng Ninh); Tây Thiên (Vĩnh Phúc); Bái Đính (Ninh Bình)…; nhưng không ít địa phương vẫn chưa tìm ra phương án để làm thế nào quản lý tiền công đức hợp lý, khiến dư luận bức xúc. Bộ cũng đã yêu cầu các địa phương có những hướng dẫn cụ thể cho nhân dân trong việc đặt tiền lễ đúng mục đích sử dụng, thực hiện nếp sống văn minh, bởi thời gian qua rất nhiều người dân còn mơ hồ khi đến di tích, chưa biết cách đặt tiền giọt dầu như thế nào cho đúng nơi quy định. Bộ cũng yêu cầu các địa phương trong việc triển khai Chỉ thị 41 của Ban Bí thư và Công điện của Thủ tướng Chính phủ phối hợp với các cơ quan thông tấn, báo chí vào cuộc quyết liệt, kịp thời phản ánh những bất cập, biến tướng trong các lễ hội; đồng thời cũng mong các các cơ quan thông tấn, báo chí tuyên truyền, quảng bá sâu rộng những giá trị, truyền thống tốt đẹp của lễ hội.

Tăng cường vai trò quản lý lễ hội của cấp ủy, chính quyền địa phương

Trong những năm qua, lễ hội đền Trần, tỉnh Nam Định được dư luận đặc biệt quan tâm bởi sức hút của lễ hội đối với đông đảo người dân và du khách. Trên cương vị là Phó chủ tịch UBND thành phố Nam Định, Trưởng ban tổ chức Lễ hội đền Trần, bà Cao Thị Tính khi trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về việc thực hiện Chỉ thị 41-CT/TW của Ban Bí thư, đã khẳng định: Địa phương đã tổ chức quán triệt tốt chỉ thị của Ban Bí thư và công điện của Thủ tướng Chính phủ trong tổ chức và quản lý lễ hội. Đồng thời, địa phương cũng đã tăng cường vai trò của cấp ủy, chính quyền trong việc tổ chức lễ hội năm nay. Trong đó, mỗi cấp, mỗi ngành đã xây dựng kế hoạch cụ thể, phù hợp với tình hình lễ hội. Bên cạnh đó, trước khi lễ hội diễn ra, ban tổ chức đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền sở tại bàn bạc, phân công nhiệm vụ cụ thể đến từng bộ phận. Trong quá trình diễn ra lễ hội, chúng tôi đã tăng cường kiểm tra và kịp thời chấn chỉnh, xử lý các vi phạm.

TS Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Lào Cai, cho rằng: Để các địa phương có thể tổ chức thành công lễ hội truyền thống thì sự vào cuộc đồng bộ của cấp ủy, chính quyền địa phương là rất cần thiết. Ở tỉnh Lào Cai, chính quyền sở tại đã trực tiếp đứng ra cùng nhân dân tổ chức, hỗ trợ kinh phí, bảo đảm an ninh trật tự để lễ hội diễn ra an toàn, lành mạnh và đúng với thuần phong mỹ tục của dân tộc. Cùng với đó phải làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho người dân để họ có thái độ, hành vi ứng xử văn minh khi tham gia lễ hội.

Cùng suy nghĩ trên, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, Phó trưởng ban chỉ đạo Lễ hội Lim, cho rằng: Để làm tốt công tác quản lý, tổ chức lễ hội cần có sự chung tay góp sức của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể và sự ủng hộ, đồng thuận của nhân dân địa phương. Bên cạnh đó, việc hoàn thiện các thể chế, quy định trong tổ chức lễ hội cũng góp phần bảo đảm cho lễ hội đi vào nền nếp, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh.

DUY VĂN - CHÂU XUYÊN (tổng hợp)

Bài 1: Giá trị lịch sử, truyền thống, văn hóa của lễ hội

Bài 2: Lễ hội trong xã hội hiện đại, những tích cực và bất cập

Bài 3: Đưa lễ hội vào nền nếp, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh

Bài 4: Đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên