Bồi đắp tình yêu nghệ thuật ca trù cho thế hệ trẻ

Tín hiệu mừng từ thế hệ tiếp nối

Đã 4 năm kể từ khi Hà Nội khởi động và ấn định tổ chức liên hoan ca trù định kỳ hai năm một lần. Đến nay, liên hoan ca trù đã đến kỳ thứ ba nhưng đặc biệt hơn hai kỳ liên hoan trước. Theo ông Trương Minh Tiến, Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao (VH&TT) Hà Nội, Trưởng ban tổ chức liên hoan, điều đặc biệt trong liên hoan lần này là tạo sân chơi cho lớp trẻ. Không có sự tham gia của các nghệ nhân ở các CLB mà liên hoan ca trù năm nay chỉ tập trung và vinh danh các tài năng trẻ.

Tại liên hoan, Ban tổ chức đã nhận được đăng ký của 10 CLB ca trù đại diện cho 10 quận, huyện của Thủ đô. Bên cạnh những CLB ca trù có tên tuổi như: CLB Ca trù Lỗ Khê, CLB Ca trù Thăng Long, liên hoan lần này có sự tham gia của một số CLB mới như CLB Ca trù Phú Thị. Liên hoan chia làm 2 bảng, 2 độ tuổi từ 6-15 và 16-30, với 71 tiết mục tham gia, trong đó có 62 thí sinh dự thi hát múa tập thể, 35 thí sinh dự thi đào nương và kép đàn tài năng, 10 thí sinh đăng ký dự thi đào nương và kép đàn xuất sắc nhất. Ngoài các tiết mục đã được các đào nương, nhóm hát đăng ký dự thi thì các kép đàn, đào nương trẻ tuổi còn phải bốc thăm trình diễn thêm danh mục các thể cách kinh điển và khó.

Liên hoan đã chọn ra được những ca nương, kép đàn trẻ xuất sắc. Trong đó, đáng chú ý nhất là đào nương nhí 7 tuổi Nguyễn Thục Trinh của CLB Ca trù Lỗ Khê được trao giải Tài năng trẻ tuổi nhất. Cô bé đã giành được nhiều tình cảm của các bậc tiền bối. Nghệ nhân dân gian Ngô Văn Đảm, nguyên Chủ nhiệm CLB Ca nhạc truyền thống Hà Nội, không tiếc lời khen ngợi ca nương nhí này. Ông nhận xét, ca trù là loại hình nghệ thuật khó hát và cần có thời gian để luyện tập. Nhưng tại liên hoan lần này không chỉ có Thục Trinh mà còn nhiều thí sinh nhỏ tuổi khác hát rất hay, rất tốt những câu “ậm ừ”, “nảy hạt”.

Với con số 14 CLB ca trù được duy trì trên địa bàn thành phố, ông Trương Minh Tiến nhìn nhận đây là một nỗ lực của Sở VH&TT Hà Nội cùng các quận, huyện. Nội dung của liên hoan năm nay đã bám sát với tình hình, thực trạng hoạt động của các CLB, tạo điều kiện để các tài năng trẻ thể hiện khả năng, đồng thời là nơi giao lưu học hỏi, tăng cường chuyên môn giữa các CLB nhằm đẩy mạnh hiệu quả hoạt động bảo tồn thực hành di sản văn hóa này.

Vẫn còn những nỗi lo

Nhìn vào những tín hiệu đáng mừng từ Liên hoan Tài năng trẻ Ca trù Hà Nội 2016 để thấy rằng, thế hệ trẻ không hề quay lưng với nghệ thuật truyền thống. Điều này không chỉ minh chứng ở kỳ liên hoan mà thực tế ngay tại các CLB ca trù hiện nay cũng đang thu hút được rất nhiều những học viên nhỏ tuổi tham gia. Có mặt tại một buổi sinh hoạt của Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam mới thấy được tình cảm của các bạn trẻ dành cho ca trù. Nghệ sĩ Vũ Đức Huy, Trưởng phòng biểu diễn Trung tâm Phát triển nghệ thuật âm nhạc Việt Nam, cho biết: Mỗi năm, trung tâm nói chung và CLB ca trù của trung tâm nói riêng có gần 100 bạn trẻ đăng ký theo học. 10 năm qua, trung tâm đã duy trì biểu diễn cố định 3 buổi một tuần vào các ngày thứ 6, thứ 7 và Chủ nhật tại khu phố cổ và chợ Đồng Xuân. Điều đặc biệt là, phần lớn khán giả của những đêm diễn này là các khán giả trẻ. Được trực tiếp mắt thấy, tai nghe, tiếp xúc với ca trù nên qua mỗi buổi diễn, họ lại ra phía sau cánh gà sân khấu đăng ký tham gia CLB để có cơ hội tìm hiểu sâu hơn về ca trù. Nhờ vậy mà mỗi năm, số thanh niên trẻ đến với trung tâm ngày một tăng lên. Có bạn vừa học văn hóa, vừa học ca trù. Vì thế mà các nghệ nhân phải sắp xếp thời gian lên lớp theo lịch học, thậm chí đến tận nhà để truyền dạy cho các học sinh đặc biệt này.

Còn theo nghệ nhân Nguyễn Thị Thao, thành viên CLB Ca trù Đồng Trữ, thôn Đồng Trữ, xã Phú Nghĩa, huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội, CLB này hiện có 25 thành viên nhưng đa phần là người trẻ, trong đó có em 15 tuổi. CLB thường sinh hoạt vào các buổi tối trong tuần để bảo đảm giờ học văn hóa của những thành viên trẻ. Đưa những thành viên trẻ của CLB tham gia kỳ liên hoan năm nay, Chủ tịch CLB phải đến vận động, xin phép phụ huynh và nhà trường cho các em nghỉ học. Bà Thao nhận xét, các em rất say mê và hát ca trù rất khỏe.

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu vui, việc gìn giữ và đưa ca trù thoát khỏi tình trạng bảo vệ khẩn cấp vẫn còn đó những nỗi lo. Nghệ nhân dân gian Ngô Văn Đảm năm nay đã bước sang tuổi 90 nhưng ông vẫn đau đáu, dốc sức cho ca trù. Vài chục năm nay, ông tham gia nhiều CLB, đi nhiều tỉnh, thành phố, địa phương truyền dạy miễn phí ca trù cho thế hệ trẻ. "Để thế hệ trẻ yêu ca trù thì cách hiệu quả nhất là “gây men” cho các em thấm và hiểu được giá trị của âm nhạc truyền thống. Từ đó, các em mới tò mò tìm hiểu cách gõ phách, gõ đàn và tự tin cất tiếng hát", ông Đảm chia sẻ.

Bên cạnh các kỳ liên hoan, thời gian qua, một số tỉnh, thành phố đã lồng ghép các loại hình nghệ thuật truyền thống vào trường học. Nghệ sĩ Vũ Đức Huy cho rằng, đây là việc làm đúng đắn nhưng tiếc thay chưa được đẩy mạnh và phổ cập đồng bộ đến tất cả các vùng miền. Nghệ sĩ Vũ Đức Huy đề xuất nên đưa các loại hình nghệ thuật truyền thống trở thành một môn học trong trường phổ thông. Bởi theo nghệ sĩ Vũ Đức Huy, nghệ thuật truyền thống là cội nguồn văn hóa. Muốn bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của cội nguồn văn hóa đó, bài toán hữu hiệu nhất là định hướng và giảng dạy cho thế hệ trẻ ngay từ khi các em còn là những hạt mầm.

Bài và ảnh: NGUYỄN HOÀI