Đến thăm Văn Miếu-Quốc Tử Giám những ngày này, tôi không khỏi bất ngờ trước sự tụ họp đông vui của biết bao nhiêu khách, già, trẻ, từ trong nam ngoài bắc, Việt kiều đến du khách nước ngoài thuộc đủ các châu lục.

Đoàn phu nhân, phu quân các nhà lãnh đạo kinh tế APEC tham quan Văn Miếu, trường ĐH đầu tiên của Việt Nam, do phu nhân Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết dẫn đầu. Ảnh: Tuổi trẻ

Trong những ngày bình thường, Văn Miếu đón khoảng 2000 đến 2500 lượt khách/ngày. Đây là một con số không nhỏ. Nhưng trong những ngày này, khi Hà Nội đang tưng bừng Tuần lễ cấp cao APEC (12 đến 19-11), chuẩn bị Ngày nhà giáo Việt Nam (20-11) và ngày Di sản văn hoá Việt Nam (23-11) thì lượng khách đến thăm quan nơi này tăng vọt. Khi được hỏi vì sao bạn đến tham Văn Miếu, bạn Thu Hằng (sinh viên Đại học KHXHNV Hà Nội) đã trả lời: "Các bạn em đi thăm về cứ đùa, tháng 11 phải gọi là tháng Văn Miếu mới đúng. Em hỏi vì sao thì không trả lời nên em tò mò. Em cũng đến đây nhiều lần rồi, nhưng hôm nay đi lại thì thấy lời, nhận xét ấy đúng thật!".

Lý do để Hằng và bạn bè gọi vui tháng 11 là "tháng Văn Miếu" có lẽ cũng có nhiều. Trước hết, tháng 11 này, tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám diễn ra nhiều sự kiện lớn. Để chuẩn bị cho các sự kiện đó được chu đáo, Ban quản lý Trung tâm hoạt động Văn hoá Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) và 65 cán bộ, công nhân viên đã phải làm việc tích cực, phân công ứng trực ngày đêm. Môi trường cảnh quan đã được sửa sang, trở nên thoáng đẹp, trang trọng. Toàn bộ các bồn hoa, nấm hoa ở khu vực hồ Văn và trong khu di tích đã được thay lại bằng hoa tươi với nhiều màu sắc, chủng loại phong phú. Trải theo lối đi từ cổng chính đến Khuê Văn Các đã trồng thêm những khóm hoa mẫu đơn rực rỡ, các trục đường chính trong khu di tích cũng được chỉnh trang sạch sẽ.

Từ ngày 5-11 tại đây, Hội Sinh vật cảnh Hà Nội đã trưng bày cây cảnh, đá nghệ thuật, các thảm cỏ được bổ sung thêm các cây thế, non bộ trang nhã, nhà Tiền đường dành một không gian rộng cho trưng bày nghệ thuật gỗ lũa. Ngày 16-11, Văn Miếu - Quốc Tử Giám có vinh dự là nơi diễn ra buổi giao lưu giữa các doanh nghiệp của các nền kinh tế APEC (gala- dinner) và ngày 19-11 là Lễ đón tiếp đoàn phu quân, phu nhân của các vị lãnh đạo các nền kinh tế tham dự Hội nghị APEC... Trung tâm đã chuẩn bị lực lượng hướng dẫn viên, thuyết minh được bằng 3 thứ tiếng Anh, Pháp và Trung Quốc và một món quà đặc biệt tặng các vị khách quý là những chiếc nón lá.

Hà Nội đang diễn ra nhiều sự kiện lớn là một lý do để Văn Miếu - Quốc Tử Giám đợt này trở nên đông khách hơn. Bãi đỗ xe thường ngày đã không đủ đáp ứng nhu cầu nên Ban quản lý phải mở cửa cho khách gửi xe vào khu vực bãi cỏ bên tay trái của trung tâm. Theo nhân viên bán vé của Trung tâm cho biết, mấy ngày này lượng khách tham quan tăng gấp nhiều lần ngày thường. Song hơn một nửa vẫn là khách nước ngoài.

Du khách nước ngoài nghe thuyết minh về các bia tiến sĩ

Một điều thú vị và là niềm tự hào của những người trông coi Văn Miếu - Quốc Tử Giám là hầu hết những vị khách nước ngoài (trong đó từng có cả những vị nguyên thủ và các đại biểu tham dự APEC) khi đến thăm đều ngạc nhiên và trân trọng truyền thống hiếu học lâu đời của Việt Nam. Ông Na-ka-ta (du khách Nhật) cho biết: "Ở đất nước tôi và một số quốc gia mà tôi đã từng qua như Trung Quốc cũng có Văn Miếu. Nhưng không ở đâu tôi lại thấy Văn Miếu trở thành nơi thể hiện tập trung truyền thống hiếu học đậm đà như ở đây".

Còn ông Chang (du khách Trung Quốc) lại khẳng định: "Theo lời giới thiệu của người hướng dẫn, tôi thấy tất cả những tấm bia tiến sĩ ở đây không chỉ có giá trị lịch sử vinh danh những người đã từng đỗ đạt mà còn là minh chứng cho truyền thống văn hoá, truyền thống tôn sư trọng đạo, quý trọng hiền tài của người Việt Nam".

Nhiều người sau khi được nghe giới thiệu và đã đọc tài liệu hướng dẫn trước vẫn mong muốn được sờ vào tấm bia tiến sĩ hay cái đầu rùa. Mặc dù đã có biển "Không viết, vẽ, đứng, ngồi lên bia tiến sĩ" và quy định "bảo vệ hiện vật, không xoa tay vào bia tiến sĩ, rùa đá" nhưng những tấm bia và đầu rùa vẫn cứ bóng lên. Đôi khi những người trông coi chỉ nhắc nhở thôi chứ ai nỡ phạt khi du khách cứ cố sờ vào đầu rùa để bày tỏ sự quý trọng và đức tin của mình.

PHẠM THÀNH HUYÊN