Bức tranh văn hóa đa sắc
Sau Lễ tuyên thệ chiến sĩ mới năm 2019, Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 chỉ đạo các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh phong trào thi đua đột kích, hướng tới kỷ niệm 45 năm Ngày thành lập Quân đoàn (20-7-1974 / 20-7-2019). Lãnh đạo quân đoàn coi đây là đợt sinh hoạt chính trị, văn hóa sâu rộng, khơi dậy truyền thống anh hùng của quân đoàn được mệnh danh “Quả đấm thép” trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975. Các giá trị văn hóa tinh thần được xây dựng, hình thành, phát triển trong môi trường văn hóa quân nhân tiếp tục được phát huy, thẩm thấu vào đời sống bộ đội. Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sơn nói:
- Xây dựng môi trường văn hóa quân nhân là công việc thường xuyên, liên tục, toàn diện, song ở từng thời điểm nhất định phải tạo được những điểm nhấn quan trọng để đưa phong trào đi vào chiều sâu, nâng cao tính bền vững. Kỷ niệm 45 năm truyền thống Quân đoàn 4 là dấu mốc lịch sử có ý nghĩa thiêng liêng. Các giá trị văn hóa truyền thống cần được chú trọng khơi nguồn, phát huy sâu rộng.
Đại tá Nguyễn Văn Dũng, Chủ nhiệm Chính trị Quân đoàn 4 nhấn mạnh thêm:
- Những năm gần đây, các đơn vị Quân đoàn 4 tiếp nhận thanh niên nhập ngũ từ nhiều địa phương vùng Nam Bộ và một số tỉnh Tây Nguyên. Quân số đông, thanh niên đến từ các vùng, miền mang những đặc trưng văn hóa phong tục, tập quán của đồng bào các dân tộc, gồm cả thanh niên nông thôn, đô thị, miền núi, đồng bằng… Sự phong phú về văn hóa vùng, miền, địa phương có những khó khăn nhất định trong công tác quản lý, giáo dục, nhưng khi chúng ta biết phát huy các giá trị văn hóa phong tục, khơi dậy niềm tự hào, thế mạnh tập quán của quê hương, gia đình thì sẽ tạo nên bức tranh văn hóa đa dạng, phong phú, thống nhất. Đây chính là bệ đỡ của công tác giáo dục, xây dựng môi trường văn hóa quân nhân ở đơn vị cơ sở.
    |
 |
|
Chiến sĩ trẻ Sư đoàn 9 và thanh niên địa phương kết nghĩa cùng vui múa sạp. Ảnh: LÊ QUANG TƯỞNG. |
Trong thời gian huấn luyện chiến sĩ mới, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có nhiều trải nghiệm tại các đơn vị chủ lực: Sư đoàn 9, Sư đoàn 309…; có cơ hội gần gũi bộ đội ngay từ ngày đầu đặt chân đến đơn vị cho đến ngày tuyên thệ chiến sĩ mới. Kết quả khảo sát cho thấy rõ chuỗi hành trình xây dựng, hình thành văn hóa quân nhân ở Quân đoàn 4 được thực hiện rất bài bản, khoa học, tạo môi trường mở để bộ đội giao lưu, tiếp nhận văn hóa từ chính đồng đội mình. Hình thức hoạt động “Ngày hội văn hóa” là một trong những dấu ấn tiêu biểu ở các đơn vị, giúp bộ đội giao lưu, hòa nhập, hiểu biết lẫn nhau. Trong không gian “Ngày hội văn hóa”, chiến sĩ đến từ các vùng, miền vừa là chủ thể sáng tạo, phổ biến văn hóa phong tục, vừa là khách thể tiếp nhận nét đẹp văn hóa từ đồng đội. Sự hòa quyện của sắc màu văn hóa từ những điệu múa sạp của chiến sĩ vùng núi, màn múa lân, biểu diễn võ cổ truyền của chiến sĩ gốc Hoa, tiếng cồng chiêng của chiến sĩ các dân tộc ở Tây Nguyên... tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc, đa thanh trong doanh trại. Bên cạnh đó là các hoạt động từ mô hình “Công viên văn hóa quân nhân” được xây dựng ở các trung đoàn, đã kết thành sợi dây gắn bó chiến sĩ với chiến sĩ, chiến sĩ với gia đình, địa phương. Trong không gian văn hóa đó, chiến sĩ được tập các điệu múa, điệu nhảy, tập cho đồng đội hát dân ca quê mình, cách chế biến món ăn truyền thống đặc sản các vùng, miền, tổ chức sinh nhật cho nhau… Từ những hoạt động văn-thể-mỹ ấy, các đơn vị đã tổ chức cho bộ đội viết cảm nhận, sáng tác văn học nghệ thuật theo cách: Mình viết về mình, viết về đồng đội, nghe đồng đội nói về mình… Trong môi trường cởi mở ấy, từng chiến sĩ biết cách tiếp thu cái hay, cái đẹp của đồng đội, biết gạt bỏ những định kiến, cục bộ địa phương để giúp nhau hòa nhập.
Thế vững của văn hóa quân nhân
Văn hóa phong tục là nét đặc trưng của các chiến sĩ đến từ mỗi vùng, miền, mang ý nghĩa là bệ đỡ, nền tảng. Vậy, đặc trưng văn hóa của bộ đội Quân đoàn 4 là gì? Nghe chúng tôi đặt vấn đề, Đại tá Nguyễn Văn Dũng, Chủ nhiệm Chính trị Quân đoàn 4 nói:
- Các anh hình dung như thế này nhé. Thế vững văn hóa quân nhân chính là thế chân kiềng. Một là văn hóa phong tục, hai là văn hóa lịch sử truyền thống, ba là văn hóa hiện đại. Bộ đội Quân đoàn 4 còn có tên gọi truyền thống là Binh đoàn Cửu Long. Giá trị văn hóa quân nhân được xây dựng, hình thành, phát triển trên nền tảng thế vững ấy.
Nói thế hoàn toàn không là lý thuyết. Chứng kiến cái cách làm văn hóa để giáo dục, quản lý bộ đội ở các đơn vị thuộc Quân đoàn 4, chúng tôi thấy rõ điều đó. Thượng tá, Tiến sĩ Lê Khắc Huy, Phó chủ nhiệm Chính trị Sư đoàn 9 đưa chúng tôi đến dâng hương tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tại Nhà bia lưu niệm Chiến thắng căn cứ Đồng Dù, vừa được xây dựng trong khuôn viên doanh trại Sư đoàn 9. Anh Huy cho hay: Đồng Dù, nơi Sư đoàn 9 đóng quân, từng là căn cứ của Mỹ, ngụy. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, quân giải phóng phối hợp với quân dân, du kích Củ Chi đập tan căn cứ Đồng Dù, mở cánh cửa phía tây về giải phóng Sài Gòn. Hàng trăm cán bộ, chiến sĩ, du kích Củ Chi đã anh dũng hy sinh, đến nay vẫn chưa tìm được hài cốt. Sau 44 năm, các cựu chiến binh Đại đoàn Đồng Bằng phối hợp với Quân đoàn 4 mới tổ chức xây dựng được công trình tri ân, tưởng niệm này, làm "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống cho bộ đội và người dân địa phương.
Các thiết chế văn hóa là phương tiện, công cụ để đưa giá trị văn hóa truyền thống đến với chiến sĩ. Không còn là những cách làm thủ công như trước, cán bộ các cấp ở Quân đoàn 4 hiện nay đều có kỹ năng sử dụng thiết bị hiện đại, ứng dụng công nghệ thông tin vào giáo dục, tổ chức đời sống văn hóa tinh thần cho bộ đội. Dấu ấn văn hóa hiện đại theo bước tiến công nghệ 4.0 không chỉ do cán bộ, cơ quan chuyên trách đảm nhiệm, mà nó được khai thác, ứng dụng, truyền đạt ngay từ nguồn nhân lực trẻ. Những kỹ sư, cử nhân, công chức, đảng viên trẻ nhập ngũ chính là nguồn nhân lực chất lượng cao ở các phân đội. Họ là những “sứ giả” của văn hóa hiện đại, đưa các giá trị, tinh hoa văn hóa của đời sống xã hội thẩm thấu, lan tỏa vào môi trường văn hóa quân nhân…
PHAN TÙNG SƠN