Tình đồng chí, đồng đội sống mãi

Năm cô gái trên trạm Hoạ Mi

QĐND Online-Trong thời chiến, họ là những người bạn, đồng đội, đồng chí cùng chia ngọt, sẻ bùi. Vào thời bình, những người lính hồn nhiên, xông xáo ngày ấy phải lo toan cho cuộc sống mới, đảm trách những trọng trách khác nhau, sướng có, khổ có nhưng “điều không thể mất” và vĩnh hằng giữa họ chính là tình đồng chí, đồng đội…

Đó là thông điệp xuyên suốt vở “Điều không thể mất” của cố tác giả Lưu Quang Vũ do dàn diễn viên Đoàn kịch Quân đội trình diễn. Trích đoạn của vở kịch này sẽ được trình diễn vào đêm 23-8 tại Nhà hát Kim Mã, Hà Nội trong khuôn khổ Liên hoan nửa thế kỷ sân khấu Việt Nam và kỷ niệm 50 năm Hội nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam. Đêm 23-8 là đêm sân khấu Lực lượng vũ trang, gồm Quân đội nhân dân và Công an nhân dân.

Năm cô gái thuộc trạm Hoạ Mi trên đỉnh Đầu Ngựa. Mỗi cô một tính nết nhưng đều sôi nổi, trẻ trung, nghịch ngợm và nhất là rất thương yêu nhau. Những cánh thư là cầu nối giữa họ và người thân ở quê nhà. Tuy nhiên, đã một năm trời, Nhâm (tiểu đội trưởng và cũng là một trong bốn nhân vật chính của vở kịch) vẫn “bặt vô âm tín” tin tức của gia đình. Chị khắc khoải đợi chờ tin thư mỗi khi trạm Hoạ Mi kết nối với trạm thông tin Suối Hoa ở dưới xuôi.

Rồi một lần, khi báo cáo tình hình hoạt động của trạm, và hỏi về thư từ, Nhâm từ tâm trạng buồn bởi chưa từng nhận được thư bỗng như vỡ oà khi biết mình có thư. Chị xúc động, đầy hồi hộp và xen lẫn tò mò ai là người gửi thư cho chị.

Người con gái xinh đẹp nhất của đội (theo nhận xét của đồng đội Nhâm) từ đó thầm yêu trộm nhớ người viết thư, ký tên là Thế Anh, thuộc trạm thông tin Suối Hoa. Chị đâu biết rằng, chủ nhân thực sự của những bức thư này lại là Minh, bạn của Thế Anh, người thường xuyên liên lạc với trạm của chị. Minh cũng đã nảy sinh tình cảm với người con gái mà anh gửi thư, dù chưa từng một lần gặp mặt.

Sự thật cuối cùng cũng đã được sáng tỏ bởi màn kịch không thể diễn mãi khi hai con người mặt đối mặt nhau. Thế Anh, chàng diễn viên tỉnh lẻ chuyên đóng vai phụ phải từ chối vai chính mà anh bạn Minh trao cho.

Tình yêu trong sáng của Minh và Nhâm đã nảy nở qua máy thông tin và qua những bức thư như thế. Nhưng chiến tranh đã chia cắt họ. Khi đất nước hoà bình, Minh đã lấy vợ, có chức, có quyền, anh vẫn chưa tìm được Nhâm dù đã nhiều lần cố gắng.

Một lần nữa, Thế Anh lại xuất hiện như một cứu thế. Nhờ anh, Nhâm, nay là phó chủ tịch xã, đã tìm lại được Minh. Nhưng sự thật thật trớ trêu. Nhâm vẫn tháng ngày chờ đợi anh Minh năm nào chị đã hiến dâng cả đời con gái của mình. Giờ đây, trước mặt chị vẫn là con người ấy bằng xương bằng thịt, nhưng anh không phải là Minh của chị ngày xưa nữa. Nhâm quyết định trở lại quê hương một mình. Ra tàu tiễn chị là hai người đồng chí, Minh và Thế Anh. Nhưng người cùng đi trên chuyến tàu với chị không phải Minh mà chính là Thế Anh. Họ-những người đồng đội, đồng chí- vẫn vui với hạnh phúc của đồng đội mình, vui vì vẫn được sẻ chia và mừng vì được gặp lại. Tình đồng chí, đồng đội giữa họ đã trở nên vĩnh hằng.

Nhâm và Minh lần đầu gặp mặt

Để thủ vai Nhâm, một cô gái với nhiều xúc cảm đan xen, không phải dễ, đặc biệt đối với diễn viên trẻ. Nhưng đạo diễn, NSƯT Kiều Loan vẫn quyết định cho nghệ sĩ Ngọc Thư thử sức. Giải thích về hai thế hệ diễn viên của đoàn tham gia vào vở kịch, NSƯT Kiều Loan cho biết, trước đây, thường diễn viên kiêm cả hai vai trẻ-già, tuy nhiên, để chứng minh rằng, lớp tre già đã có lớp măng mọc và sự tiếp nối của các thế hệ, các nghệ sĩ trẻ của đoàn sẽ cùng góp mặt trong vở diễn. Đây cũng là điều đặc biệt của trích đoạn “Điều không thể mất”.

Hai vai diễn Thế Anh và Minh đòi hỏi sự tinh tế trong lối diễn. Sự hồn nhiên của tuổi trẻ, những hồi hộp khi được gặp người mình thương nhớ nhưng lại không thể “mặt đối mặt”, rồi sự cố gắng thuyết phục anh bạn Thế Anh thủ vai chính đòi hỏi tài năng diễn xuất và sáng tạo của nghệ sĩ đóng vai Minh. Anh chàng diễn viên tỉnh lẻ Thế Anh với khuôn mặt lãng tử với đôi chút bối rối vì bị đẩy đưa vào tình thế khó xử cũng là một thử thách với nghệ sĩ trẻ Minh Quang.

Nhưng vượt lên trên hết là sự say nghề và được thử sức với những vai diễn khó, các nghệ sĩ trẻ này đã say sưa luyện tập suốt những ngày qua. Họ vừa tập, vừa sửa, vừa rút kinh nghiệm. Có hôm, các nghệ sĩ bụng đói meo, mặt “rực hồng” bởi cái nóng nực của mùa hè nhưng vẫn miệt mài trên sàn tập.

Nhìn diễn viên trẻ Ngọc Thư luyện tập, cố gắng đạt được cảm xúc mới thấy sự vất vả của các diễn viên. Vì chỉ được diễn trong một khoảng thời gian hạn hẹp, ngay chính trong những trích đoạn cũng đã có sự cắt tỉa thoại khiến cảm xúc của diễn viên khó được đẩy lên đến độ cần thiết.

Biết được thực tế khó khăn đó, NSƯT Kiều Loan và cộng sự của mình đã đóng góp ý kiến nhiệt tình, mang tính xây dựng cao và khuyến khích dàn nghệ sĩ trẻ. Nghệ sĩ Hoàng Mai hài hước ví von: nếu lửa diễn nhiệt tình quá thì như cơm thừa lửa sẽ khê, còn nếu diễn xuất “nguội” thì chắc chắn cơm sẽ sống. Các nghệ sĩ trẻ cũng hiểu rõ trách nhiệm và niềm vui được tham gia vào đêm diễn 23-8 nên ai nấy đều luyện tập hết mình.

Một điều đặc biệt của trích đoạn là sự trở lại của “khách mời”-nghệ sĩ Mạnh Cường (vai Minh-Phó giám đốc) sau một thời gian rời sàn diễn và chuyển sang công tác tại Sở Văn hoá- Thông tin Hà Nội.

Theo kế hoạch ban đầu, cùng với trích đoạn “Điều không thể mất”, Đoàn kịch Quân đội sẽ trình diễn trích đoạn “Chị Nhàn”- một nhân vật tiêu biểu cho người chiến sĩ cách mạng. Tuy nhiên, vì thời gian có hạn và đôi chút e ngại trích đoạn sẽ làm giảm đi giá trị của toàn vở kịch nên Đoàn kịch Quân đội xin gác lại trích đoạn để trình diễn toàn bộ vở vào một dịp khác. Nhưng hình ảnh chị Nhàn vẫn được chọn làm lô gô giới thiệu trong màn khai từ của đêm diễn. Đó là khẳng định của đạo diễn, NSƯT Kiều Loan, Đoàn trưởng Đoàn kịch Quân đội.

NSƯT Kiều Loan cũng cho biết, đêm 23-8 sẽ là đêm đậm tính sân khấu, nêu bật được hình ảnh người lính Bộ đội Cụ Hồ và lực lượng công an nhân dân. Do đó, dàn kèn đồng (như Ban tổ chức Liên hoan nửa thế kỷ sân khấu Việt Nam tiết lộ) có thể sẽ không góp mặt trong đêm diễn này bởi theo chị đây là đêm sân khấu, không phải đêm nghệ thuật.

Đêm 23-8 cũng chính là đêm kết thúc Liên hoan. Một cái kết hay hay dở tuỳ thuộc vào tài đạo diễn và diễn xuất của các diễn viên Đoàn chèo Tổng cục Hậu cần, Đoàn kịch Quân đội và Đoàn kịch Công an nhân dân.

Bài và ảnh: Mai Hương