Ấp, xóm, phum, sóc văn hóa là thuật ngữ mới xuất hiện trong cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư".
Sóc Trăng có 364.153 người Khơ-me sinh sống (với hơn 68.000 hộ), chiếm 29,5% dân số toàn tỉnh. Bà con Khơ-me sống chủ yếu ở nông thôn sâu, vùng đất giồng, ven biển, quanh 92 ngôi chùa Khơ-me ở các phum, sóc, có 54 xã đặc biệt khó khăn thuộc Chương trình 135 của Chính phủ. Chùa là trung tâm văn hóa-xã hội của phum, sóc, xóm, ấp, ngoài sinh hoạt tôn giáo chùa còn là nơi tổ chức các văn hóa gắn liền với tập tục mang tính xã hội, các hoạt động văn nghệ quần chúng, người Khơ-me Nam Bộ nói chung và Sóc Trăng nói riêng. Việc chú trọng tới chùa như một cơ sở để xây dựng đời sống văn hóa, nâng cao dân trí, không chỉ tạo tiền đề tốt mà còn khơi dậy được những tiềm năng, sắc thái văn hóa riêng biệt độc đáo, tạo nên sự đa dạng phong phú của một nền văn hóa giàu bản sắc dân tộc.
Sau tám năm, phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", xây dựng gia đình văn hóa, xóm, ấp, phum, sóc, làng, xã văn hóa theo Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đã đi sâu vào cuộc sống của cộng đồng người Khơ-me Sóc Trăng. Tại nhiều phum, sóc, đời sống vật chất, tinh thần của bà con được nâng lên rõ nét, kinh tế phát triển, thuần phong mỹ tục của dân tộc được giữ gìn và phát huy. Lễ hội truyền thống như Mừng năm mới (Tết Chôn-chnăm-thmây); lễ Đôn-tan, lễ cúng trăng (Oóc Oom Bóc), có hội đua ghe ngo, trò chơi dân gian thả đèn gió, đèn nước, biểu diễn văn nghệ hát Dù-kê, Rô-băm, chơi cờ ốc..., những nét văn hóa đặc sắc của người Khơ-me Nam Bộ đều là những sinh hoạt gắn liền với ngôi chùa trong vùng, nên có kế hoạch tổ chức "Ngày hội văn hóa Khơ-me" trên cơ sở các lễ hội truyền thống kết hợp nhuần nhuyễn truyền thống bản sắc và hiện đại, nhân đó khai thác tiềm năng xây dựng hoạt động từng phum, sóc, từng ngôi chùa, từng gia đình, từng cá nhân.
Đến nay tỉnh Sóc Trăng đã có 46.577 hộ Khơ-me được công nhận "Gia đình văn hóa", tỉnh cũng đã xây dựng 11 tụ điểm văn hóa ở các xã và 100% các chùa Khơ-me đều được tu sửa, xây dựng khang trang, phục vụ sinh hoạt văn hóa ở phum, sóc, cùng với 46 điểm bưu điện-văn hóa xã. Trong đó có 52 tụ điểm văn hóa của chùa Khơ-me đang hoạt động thường xuyên có hiệu quả như tụ điểm văn hóa chùa Tập Rèn (xã Thới An-Kế Sách); chùa Tắc Rồng (Tham Đôn-Mỹ Xuyên); chùa Sà Lôn (Đại Tâm-Mỹ Xuyên); chùa Cham Pa (Phú Tân-Mỹ Tú); chùa Xẻo Me (Vĩnh Phước-Vĩnh Châu); chùa Sóc Vồ (phường 7-thị xã Sóc Trăng)... Các chùa được trang bị hoạt động tương đối đầy đủ: Dàn âm thanh, máy cát-xét, ti-vi, dàn nhạc ngũ âm, tủ sách, đội văn nghệ, đội ghe ngo... Trong sinh hoạt định kỳ sau khi hành lễ tôn giáo, các cán bộ văn hóa đã lồng vào tuyên truyền chủ trương, pháp luật, chính sách của Đảng, Nhà nước, các phong trào của địa phương... Từ đó triển khai được nhiều chương trình, nhiều cuộc vận động như xây dựng "Nếp sống văn minh, gia đình văn hóa" cùng các phong trào mang chủ đề: "Ông bà, cha mẹ, con cháu hiếu thảo"; "Đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn"; "Xóa đói giảm nghèo"...
PHƯƠNG NGHI