Người Trung Quốc viết về cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng

Bộ sách “Ngoại thích truyện” (2 tập) là một trong 12 bộ sách trong xê-ri truyện ký nhân vật lịch sử do Nhà xuất bản Nhân dân Hà Nam (Trung Quốc) xuất bản lần đầu tháng 4 năm 1992, dày 925 trang, gồm 684 nghìn chữ Hán.

Bộ sách này do Chu Lôi chủ biên là tuyển tập gồm 66 tác phẩm viết về ngoại thích, nói chung để chỉ những gia tộc mẹ và gia tộc vợ của đế vương, hay còn gọi là “ngoại gia thích tộc”. Trong đó đáng chú ý, có bài “Danh tướng Mã Viện lập chí lấy da ngựa bọc thây” của nhà nghiên cứu Trương Viễn Quốc.

Nhân dịp “Ngày quốc tế phụ nữ” (8-3) và kỷ niệm 1967 năm cuộc Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40-2007), chúng tôi xin trích dịch bài viết trên nói về “cuộc khởi nghĩa nhân dân đại quy mô của dân tộc Bách Việt xảy ra vào năm Kiến Võ 16 (40 sau CN)” do hai nữ thủ lĩnh Trưng Trắc và Trưng Nhị lãnh đạo.

Với tiêu đề “Nam chinh Giao Chỉ”, phần 4 của bài viết trên cho hay:

“Năm Kiến Võ 16 (40 sau CN) tộc Bách Việt phân bố ở vùng Bắc Bộ Việt Nam hiện nay xảy ra một cuộc khởi nghĩa nhân dân đại quy mô. Thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nhân dân, Trưng Trắc và Trưng Nhị là con gái của Tù trưởng tộc Việt ở huyện Mê Linh (tây bắc thành phố Hà Nội hiện nay 30km) thuộc quận Giao Chỉ (thành phố Hà Nội, Việt Nam hiện nay). Trưng Trắc lấy chồng là Thi Sách, người Chu Diên (địa danh hiện nay không rõ), là người hùng dũng đa mưu lược. Thái thú Giao Chỉ tham lam tàn bạo đã giết oan Thi Sách, Trưng Trắc vô cùng phẫn nộ bất bình, bèn tụ tập dân chúng khởi binh, kêu gọi chống lại. Thế là, dân chúng các quận Cửu Chân (vùng Nghệ An, Việt Nam hiện nay), Nhật Nam (vùng Quảng Trị, Việt Nam hiện nay), Hợp Phố (huyện Hợp Phố tỉnh Quảng Tây hiện nay) đã đồng loạt đứng lên hưởng ứng. Trong thời gian mấy tháng, quân khởi nghĩa đã đánh chiếm 65 tòa thành trì. Trưng Trắc tự xưng làm Vương, đóng đô tại Mê Linh. Thứ sử Giao Châu và Thái thú các quận vô cùng sợ hãi, vì không còn sức phản kích, buộc phải đóng chặt cổng thành tự vệ cố thủ.

Năm Kiến Võ 17 (41 sau CN), phạm vi cuộc khởi nghĩa nhân dân ngày càng mở rộng, phía nam dãy nũi Ngũ Lĩnh tất cả đều thuộc sở hữu của Trưng Trắc. (Ngũ Lĩnh là năm dãy núi gồm Việt Thành Lĩnh, Đô Bàng Lĩnh, Mạnh Chư Lĩnh, Kị Điền Lĩnh và Đại Du Lĩnh, ở giữa các tỉnh Hồ Nam, Giang Tây, Quảng Tây, Quảng Đông (Trung Quốc). Phía nam dãy núi Ngũ Lĩnh, tức là vùng Quảng Đông, Quảng Tây trở xuống phía nam-ND). Chính phủ Đông Hán hạ lệnh thảo phạt. Đầu tiên nhà Đông Hán lệnh cho các quận Trường Sa, Hợp Phố, Giao Chỉ, chuẩn bị xe cộ thuyền bè, sửa sang cầu cống, mở thông đường sá, tích trữ lương thảo. Triều đình Đông Hán lại bổ nhiệm Mã Viện vừa thôi chức Thái thú Lũng Tây, được điều về kinh thành đảm nhiệm Hổ bôn Trung lang tướng, làm Phục ba tướng quân; bổ nhiệm Phù lạc hầu Lưu Long làm phó tướng; đôn đốc chỉ huy Đoạn Chí tướng quân tàu biển tiến xuống phía nam đánh Giao Chỉ. Đại quân tiến đến Hợp Phố, thì tướng Đoạn Chí ốm chết, vua Lưu Tú lại bổ nhiệm Mã Viện đồng thời chỉ huy đạo thủy quân này.

Mã Viện chỉ huy đại quân Đông Hán men theo bờ biển Trung Quốc tiến quân theo hướng Giao Chỉ. Mùa xuân năm Kiến Võ 18 (42 sau CN) thì tới Lãng Bạc đánh lớn với Trưng Trắc. Tháng giêng năm Kiến Võ 19 (43 sau CN), chị em Trưng Trắc thất bại.