Ngẫm học đường: Tự khẳng định

Tự tin, tự khẳng định mình là một phẩm tính thiết yếu trong một xã hội phát triển năng động, sáng tạo với mọi thể chế ưu việt tiến bộ. Bởi vì, chỉ khi anh/chị có thực lực, có tài và một lối sống trung thực, lành mạnh, khi đó anh/chị mới có sự tự tin. Chính sự tự tin, tự khẳng định tạo ra khả năng quyết đoán, dám nghĩ, dám làm, liên tục đổi mới sáng tạo, sẵn sàng chấp nhận thành công và thất bại, tinh thần học hỏi, khát vọng đoạt chiếm vinh quang...

Người có phẩm chất tự tin, tự khẳng định bao giờ cũng được đa số người vị nể, đặc biệt đối với người trẻ thì tính tự tin, tự khẳng định là một phẩm chất tối quan trọng khi họ bắt đầu con đường lập nghiệp đầy thử thách chông gai trước đằng đẵng cuộc đời. Vì thế mà đa số người lớn ủng hộ, khuyến khích người trẻ từng bước chắc chắn, đĩnh đạc khẳng định mình. Và trong thực tế, hầu hết người trẻ có khát vọng sống chân chính đều tìm kiếm cơ hội ở mọi chỗ, mọi nơi được khẳng định mình một cách ngay thẳng, minh bạch.

Tôi đã biết một bạn trẻ bố là liệt sĩ, mẹ đi lấy chồng. Em sống với bà nội già yếu và em gái còn nhỏ; nhưng em không gục ngã, dựa dẫm đầu hàng mà trái lại, dũng cảm đứng lên vừa đi học, vừa nhận làm công nhân cho một nhà máy sứ gần nhà lấy tiền nuôi bà, nuôi em. Hiện nay, em là chuyên gia phần mềm vi tính giỏi ở một trung tâm tin học lớn. Có tài thì có tiền, bằng khả năng và ý chí tự lập, em mua được nhà, lại mua một căn hộ nhỏ khác cho bà và em gái lên sống ở Hà Nội. Em nói với tôi: “Ngày trước, có lúc cùng quẫn, cháu đã định bỏ học; nhưng rồi nghĩ lại, chỉ có học mới giúp anh em cháu thoát khỏi nghèo khó. Cháu là người chịu khó, ba năm cấp ba đều là học sinh giỏi, vào đại học cháu tốt nghiệp loại giỏi. Người có chí thì sự nghiệp không tồi, đúng không ạ!...”. Tôi thích tính cách này, một sự tự tin, tự khẳng định như mình có, khâm phục! Một bạn trẻ khác sinh ra trong một gia đình quan chức có thế lực, đã chuẩn bị mọi điều kiện để em sang Mỹ du học. Nhưng không phải mọi ý muốn của bậc làm cha, làm mẹ nào cũng được con cái chấp nhận. Em kiên quyết từ chối đi du học và tình nguyện gia nhập quân đội. Hết nghĩa vụ, em thi đỗ đại học Bách Khoa. Và hiện nay mới vừa tròn 30 tuổi, em đã là giám đốc một công ty trách nhiệm hữu hạn chuyên làm xây dựng và bưu chính-viễn thông, có số vốn điều lệ hơn 30 tỷ đồng. Em khẳng định: “Vài năm tới, công ty sẽ trở thành tập đoàn kinh doanh đa ngành nghề, ước mơ không chỉ chiếm lĩnh thị trường trong nước mà cả ngoài nước”. Đúng là một tính cách mạnh đầy tiềm năng và tự tin... Có lẽ trong cuộc sống, chúng ta mỗi người đều từng gặp, từng chứng kiến nhiều bạn trẻ tài năng, tự tin đã gặt hái thành công mỹ mãn. Đa số họ là những người thầm lặng, bình tĩnh, không ưa ồn ào, màu mè hình thức. Họ là những người có ý chí, nghị lực, có sức chịu đựng và sẵn sàng chấp nhận thử thách, chịu đựng khó khăn, tự mình bươn trải vươn lên. Không dựa dẫm, ỉ lại, không cơ hội chộp giật, không luồn lách tinh quái dẻo mồm, ngọt mỏ trống rỗng. Họ là người trung thực, ngay thẳng, có cá tính. Chúng ta trân trọng những cá tính riêng biệt, đáng quý ấy. Sự đóng góp của họ cho xã hội là có thật, hiệu quả thật, lợi ích có thể sờ thấy, được cả xã hội thừa nhận...

Nhưng ở một góc nhìn khác, trong nhiều lĩnh vực ngành nghề khác, đặc biệt là các ngành phi vật thể, sự nhập nhằng thật giả rất dễ mập mờ đánh lận con đen. Ví như một nhà báo trẻ, chuyên môn chập chững, tay nghề chập chững nhưng lại háo danh, ngày ngày cóp bài trên mạng, trên tạp chí, trong các báo cáo tham luận cắt tỉa, son phết, bôi trơn rồi gửi đăng báo loạn khắp nơi... Nhưng viết mãi không ai để ý tên tuổi (vì viết báo như thế thì suốt đời chỉ là người viết báo vặt, không có cá tính, phong cách gì!). Thế là để nổi danh, bạn trẻ ấy tạt qua làm thơ sex, trần ra giữa thiên hạ, mọi người trố mắt đổ xô đến xem, vì nó kỳ kỳ, nhí nhố, hề hề. Bạn thành người tai tiếng, thật thảm hại. Lại một người trẻ khác vội vã, hung hăng múa máy tuyên ngôn. Cứ như thiên hạ mình anh ta là nghệ sĩ lớn; tác phẩm viết đăng rào rào trên mạng, bản pho-to rải hang cùng ngõ hẻm, và còn được nhiều đàn anh tung hứng. Nhưng thời gian bạn đọc cứ xa dần. Đến giờ, tên tuổi anh mất hút, biệt tích ở xứ nào không ai hay. Cái chốn thiêng này mà sống sượng, vội ăn thì họa đã ở ngay trước mặt...

Ngẫm ra, tự tin, tự khẳng định cũng nhiều hình, nhiều vẻ. Người ta rất dễ nhầm lẫn về ý nghĩa nghiêm túc, đứng đắn, không vụ lợi của cụm từ này với thói vô lối, hiếu thắng, hoắng huýt nhưng trống rỗng. Người tự tin, tự trọng, tự khẳng định thường là người thực tài, hành sự chính trực, chính xác đúng đạo nghĩa. Đó là phẩm chất tuyệt vời hay. Người tự huyễn hoặc, tự ngộ nhận, thường hoắng huýt, càn rỡ, làm liều ngang ngược, bất chấp luân thường đạo lý, bất tín, bất trung. Loại người này thường hay phản trắc, coi người như cỏ rác... Đáng ngại thay! Người trẻ bao giờ cũng là trung tâm của sự phát triển, trên con đường lập thân ghềnh thác mà nhầm lẫn giữa tính tự tin, tự trọng, tự khẳng định với sự tự ngộ nhận, tự huyễn hoặc, hoắng huýt làm liều thì rất dễ “sai một li đi một dặm”, có khi hỏng cả cuộc đời, sai lầm vô phương cứu chữa chứ không đùa!