Sau gần một năm dàn dựng, vở nhạc kịch ô-pê-ra nổi tiếng ”Cây sáo thần” của thiên tài người Áo W.A.Mô-da sẽ ra mắt công chúng Việt Nam từ 16 đến 20-9-2006 tại Nhà hát Lớn, Hà Nội. Đây là một trong những hoạt động hợp tác văn hóa giữa Bộ Văn hóa-Thông tin Việt Nam và Bộ Văn hóa-Giáo dục Áo, Nhạc viện Hà Nội nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh của Mô-da, đồng thời kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Nhạc viện Hà Nội.

Từ những cái nhất...

"Cây sáo thần"-chuyện cổ tích âm nhạc triết lý, ô-pê-ra huyền ảo, phát triển trên cơ sở hài kịch Đức, xoay quanh những mặt đối lập và thống nhất giữa cái thiện và cái ác, giữa ngày và đêm, giữa đàn ông và đàn bà, giữa đam mê và ý chí. Vở nhạc kịch không xây dựng những con người tốt hay xấu, mà các nhân vật trong đó đều có tính cách giao thoa giữa các mặt đối lập và thống nhất. "Cây sáo thần" là vở nhạc kịch cuối cùng viết năm 1791, được Mô-da yêu mến nhất và do chính tác giả chỉ huy hai tháng trước khi ông từ biệt cõi đời. Vở diễn đã được các nhà hát nhạc kịch lớn trên thế giới như La Xca-la (Ý), Bôn-xôi (Mát-xcơ-va)... dàn dựng và biểu diễn.

Có thể coi đây là vở nhạc kịch quy mô nhất và chuyên nghiệp nhất được dàn dựng trên sân khấu Việt Nam từ trước đến nay. Với diễn xuất của 120 nghệ sĩ, diễn viên Việt Nam (bao gồm 25 người đơn ca, 51 người hợp xướng và 43 người trong dàn nhạc), ngoài ra chưa kể đến đội ngũ cán bộ kỹ thuật và hậu đài, dưới sự chỉ đạo nghệ thuật của các chuyên gia người Áo. Để giữ được tính nguyên bản cũng như giá trị âm nhạc của “Cây sáo thần”, các diễn viên tham gia vở diễn phải tập luyện hát từ đầu đến cuối bằng nguyên bản tiếng Đức, không qua mi-crô. Nhằm giúp công chúng dễ hiểu, những đoạn dẫn dắt của vở nhạc kịch sẽ được giới thiệu bằng tiếng Việt. Nhạc viện Hà Nội đã huy động những giảng viên, học sinh xuất sắc nhất như: nghệ sĩ Đăng Dương trong vai Hoàng tử Ta-mi-nô, nghệ sĩ Bích Thủy trong vai Nữ hoàng đêm tối, ca sĩ Việt Dung trong vai Pa-mi-na, con gái Nữ hoàng... và một số cộng tác viên (đội múa gồm 16 diễn viên của Nhà hát Nhạc-Vũ kịch Việt Nam). Dưới sự hướng dẫn trực tiếp của PGS-NSND Trung Kiên và nhạc trưởng người Áo-ông Vôn-phgang Gro (Wolfgang Groehs), tập thể diễn viên đã hoàn thành vở nhạc kịch với 2 màn, 16 cảnh và được trình diễn trong vòng 3 tiếng đồng hồ.

“Cây sáo thần” được đánh giá là vở diễn được đầu tư với số tiền cao nhất từ trước đến nay, Bộ Văn hóa-Giáo dục Áo tài trợ 80 nghìn ơ-rô, còn Bộ Văn hóa-Thông tin Việt Nam tài trợ 70 nghìn USD.

... đến những hy vọng

“Mang đến cho khán giả yêu mến âm nhạc Việt Nam một sản phẩm nghệ thuật đích thực, có chất lượng”-đó là một hy vọng mà GS-TS-NSND Trần Thu Hà, Giám đốc Nhạc viện Hà Nội phát biểu trong buổi họp báo tại Hà Nội.

Với nhạc trưởng Vôn-phgang Gro đánh giá về những nỗ lực của các nghệ sĩ, diễn viên tham gia vở diễn: Vở diễn được dàn dựng thành công không chỉ để giới thiệu nghệ thuật nhạc kịch của Áo, mà còn cho thấy các nghệ sĩ Việt Nam có thể hát tuyệt vời như thế nào. Mặc dù thời gian qua, nhạc kịch chưa được quan tâm nhiều ở Việt Nam nhưng trình độ các nghệ sĩ Việt Nam tương đối cao, và điều quan trọng hơn, họ có lòng nhiệt tình và sự trân trọng đối với nghệ thuật. Ông cũng bày tỏ sự khâm phục đối với các nghệ sĩ Việt Nam, những người sẽ hát bằng tiếng Đức, thứ tiếng hoàn toàn xa lạ với họ, "Việc này cũng thách thức như bắt tôi phải hát chèo bằng tiếng Việt vậy" - ông nói. Ông hy vọng, những nghệ sĩ trẻ này sẽ là những gương mặt làm rạng rỡ cho nhạc kịch của Việt Nam trong tương lai.

Còn đạo diễn nghệ thuật-ông Man-phrết Va-ba (Manfred Waba), thì đây là lần thứ ba ông dàn dựng vở "Cây sáo thần", rất ngạc nhiên về lòng nhiệt tình và trình độ của các nghệ sĩ Việt Nam, ông nói: Đây là vở diễn được dàn dựng với chất lượng cao, sân khấu được thiết kế hoành tráng với kỹ xảo ánh sáng đẹp mắt, vì thế sẽ gây rất nhiều khó khăn cho người diễn. Nhưng tất cả họ đã thực hiện tốt được những yêu cầu của vở nhạc kịch và làm hài lòng những yêu cầu mà chuyên gia nghệ thuật khó tính như tôi đặt ra.

Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, một vở nhạc kịch được đầu tư công sức và tiền của nhiều như vậy, nhưng lại chỉ diễn trong 5 buổi thì thật đáng tiếc. Đáp lại ý kiến này, NSND Trung Kiên cho rằng, không chỉ sau 5 buổi, mà ông hy vọng vở nhạc kịch sẽ được các nhà tài trợ quan tâm, đóng góp để có thể tới đông đảo người dân hơn. Hơn nữa, về giá trị tư tưởng thì "Cây sáo thần" là một câu chuyện tình yêu rất gần gũi với Việt Nam, nói lên nhiều giá trị tốt đẹp của cuộc sống và những bài học triết lý mà công chúng Việt Nam sẽ hiểu được. Vì thế, "Cây sáo thần" sẽ là một bài học rất đáng giá cho sự phát triển thanh nhạc và biết đâu sẽ là một viên gạch đầu tiên đặt nền móng, để một sân khấu ô-pê-ra thể nghiệm của Nhạc viện hình thành, đó là tính chuyên nghiệp và tính phổ cập dễ hiểu của vở nhạc kịch nổi tiếng này và đánh giá cao tài năng của các nghệ sĩ Việt Nam.

Đại sứ nước Cộng hòa Áo tại Việt Nam, Pê-téc-lích (Peterlik) cho biết, sẽ thu xếp để có thể đưa các nghệ sĩ Việt Nam sang trình diễn vở nhạc kịch này tại Áo. Nhân sự kiện ra mắt "Cây sáo thần" tại Việt Nam, một đài truyền hình và một số tờ báo của Áo cũng có mặt để đưa tin, ông Pê-téc-lích nói: "Qua sự kiện này, hình ảnh Việt Nam sẽ được giới thiệu rất tích cực ở Áo”.