Sách văn học thiếu nhi có vai trò quan trọng bồi đắp trí tuệ, tình cảm, tư tưởng và đạo đức cho các độc giả nhỏ tuổi, nhưng trên thực tế, thể loại sách này chưa nhận được nhiều sự quan tâm từ phía các nhà xuất bản. Báo Quân đội nhân dân đã trao đổi với PGS, TS Nguyễn Văn Tùng, Phó tổng biên tập Nhà xuất bản Giáo dục (NXBGD) Việt Nam về những vấn đề này.
Phóng viên (PV): NXBGD Việt Nam vừa ra mắt Tủ sách văn học trẻ dành cho thiếu nhi và thanh thiếu niên. Tủ sách này có gì đặc biệt so với các tủ sách của nhiều đơn vị khác, thưa ông?
PGS, TS Nguyễn Văn Tùng: Tủ sách văn học trẻ của NXBGD Việt Nam tập trung giới thiệu các đầu sách văn học dành cho đối tượng độc giả ở lứa tuổi học sinh. Theo quan sát và tìm hiểu của chúng tôi thì sách văn học thiếu nhi trong những năm qua chưa thực sự được quan tâm, trong khi sách văn học có vai trò quan trọng bởi văn học giúp hình thành nhân cách, trí tuệ, giúp các em thiếu nhi hướng tới chân-thiện-mỹ.
PV: Xem ra, Tủ sách văn học trẻ ra đời chính từ những trăn trở của người làm sách cho thiếu nhi ở NXBGD Việt Nam cũng như các quan điểm về thị trường sách văn học dành cho lứa tuổi thiếu nhi hiện nay?
PGS, TS Nguyễn Văn Tùng: Là những người làm trong ngành giáo dục, xuất bản sách dành cho học sinh, chúng tôi thường xuyên tiếp xúc với các em và hiểu được các em cần gì, muốn gì. Ngoài việc trang bị cho mình kiến thức nền tảng, các em còn cần trau dồi hiểu biết về những lĩnh vực khác trong cuộc sống, cùng với đó là rèn luyện và phát triển trí tuệ, cảm xúc để có thể học tập, làm việc hiệu quả, sống hạnh phúc và thành công trong tương lai. Theo chúng tôi, văn học góp phần không nhỏ giúp các em đạt mục tiêu đó.
Hiện nay, chưa nhiều tác phẩm văn học thiếu nhi có chất lượng được xuất bản. Đối với độc giả nhỏ tuổi, NXBGD Việt Nam là người bạn đồng hành thân thiết trên một chặng đường rất dài, cùng các em đi qua những giai đoạn phát triển quan trọng nhất trong cuộc đời. Bởi thế, ngoài cung cấp tri thức, chúng tôi cũng mong muốn mang đến cho các em những tác phẩm văn học có giá trị nhân văn sâu sắc, giúp các em hình thành và hoàn thiện nhân cách, hướng đến những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
    |
 |
| Ba tác phẩm của nhà văn Chile Roberto Fuentes mới được NXB Giáo dục Việt Nam ra mắt bạn đọc.Ảnh: MINH DUY. |
PV: Thực tế chúng ta không thể phủ nhận vai trò của sách văn học thiếu nhi trong việc bồi đắp trí tuệ, tình cảm, tư tưởng và đạo đức cho các độc giả nhỏ tuổi, nhưng thể loại sách này chưa nhận được nhiều sự quan tâm từ phía các nhà xuất bản cũng như phụ huynh. Ông đánh giá thế nào về nhận định này?
PGS, TS Nguyễn Văn Tùng: Với sự phát triển của xã hội hiện đại, của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, những thể loại giải trí cần sự tĩnh lặng như văn học có phần ít ỏi, thưa vắng. Dù các bậc phụ huynh đã quan tâm nhiều hơn đến việc nuôi dưỡng tình yêu sách cho con mình, khuyến khích con đọc để học hỏi, tích lũy kiến thức cũng như phát triển kỹ năng, nhưng các bậc cha mẹ thường có xu hướng lựa chọn sách tri thức, sách khoa học, sách dạy học toán, sách kỹ năng... hơn là sách văn học.
Còn đối với hoạt động xuất bản, vào thời kỳ trước đổi mới, với nguồn tài trợ từ ngân sách nhà nước, các tác phẩm văn học thiếu nhi được quan tâm, nhiều tác phẩm được in với số lượng vài chục nghìn bản trở lên. Chúng ta đã có một thế hệ vàng các nhà văn viết cho thiếu nhi, như: Nguyễn Huy Tưởng, Tô Hoài, Phạm Hổ, Định Hải, Đoàn Giỏi...
Những năm sau này, các NXB phải tự bươn chải, tìm đến những đầu sách đáp ứng đúng thị hiếu để tồn tại được trên thị trường. Văn học hướng nhiều hơn đến những đề tài ăn khách, như chuyện tình cảm lãng mạn, những mặt trái xã hội... để thu hút người đọc. Văn học cho lứa tuổi nhỏ ít được quan tâm hơn. Một cách tự nhiên, nó trở nên khó phát triển và dần thưa vắng. Bởi thế, văn học thiếu nhi chưa có vị thế xứng đáng trong bối cảnh hiện nay và chưa được chú ý nhiều. Trong các nhà văn thiếu nhi hiện nay, chỉ có Nguyễn Nhật Ánh và một vài cây bút thu hút độc giả trẻ tuổi.
PV: Trước thực trạng trên, NXBGD Việt Nam có hướng đi nào cho việc xuất bản sách văn học dành cho thiếu nhi và thanh thiếu niên, thưa ông?
PGS, TS Nguyễn Văn Tùng: Từ năm 2000 trở lại đây, NXBGD Việt Nam đã tổ chức một số cuộc thi về văn học viết cho thiếu nhi và triển khai rộng rãi ở các trường học trên cả nước, đã thu về nhiều kết quả tích cực. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc thi viết như vậy nhằm thực hiện hai mục tiêu chính. Thứ nhất, kích thích văn hóa đọc cho thiếu nhi, giúp cho văn học thiếu nhi nói riêng và văn học Việt Nam nói chung phát triển hơn. Thứ hai, chúng tôi cũng sẽ sử dụng chính những tác phẩm đó để biên soạn sách giáo khoa cho chương trình giáo dục phổ thông mới, đặc biệt là môn tiếng Việt và Ngữ văn.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
THU GIANG (thực hiện)