Tờ báo Xuân đầu tiên ra đời ở Sài Gòn là Ðông Pháp Thời báo, ra số Xuân Mậu Thìn - 1928. Ðông Pháp thời báo (Le Courrier Indochinois) xuất bản ba kỳ/tuần (thứ hai, thứ tư, thứ sáu), có từ 4 đến 8 trang, in khổ lớn 65cm x 40cm. Ðông Pháp Thời báo ra số đầu tiên vào ngày 2-5-1923, số cuối 809 ra ngày 22-12-1928.
Những trang đầu số báo Xuân 1928, nội dung của Ðông Pháp Thời báo có nhiều bài, hình ảnh, phụ trương về phụ nữ, trẻ em và thể thao. Trong đó, sự xuất hiện của nhà thơ Tản Ðà - Nguyễn Khắc Hiếu, với bài thơ Chơi Xuân dù lời văn mộc mạc, nhưng đây là bài thơ Xuân đầy cảm xúc của ông khi mới vào sống tại vùng đất Sài thành:
... “Thơ với rượu cùng xuân, ta vẫn thế
Ngoài trăm tuổi vắng ta trần thế,
Xuân nhớ ta chưa dễ biết đâu tìm!
Cùng nhau nay hãy uống thêm!”
Hay, bài thơ Cảm Xuân, nhà thơ Tản Đà lại viết:
“Pháo đốt vui xuân rộn phố phường
Xuân về riêng cảm khách văn chương
Hồng phơi lóa mắt chùm hoa giấy
Trắng nhuộm phơ đầu mái tóc sương
Cành liễu đông tây cơn gió thổi
Con tằm sống thác sợi tơ vương
Xuân này biết có hơn xuân trước
Hay nữa xuân tàn hạ lại sang?”
Ðể ra được tờ Ðông Pháp Thời báo, ông Diệp Văn Kỳ là người có công thuyết phục các nhà báo, nhân sĩ thời bấy giờ. Ban đầu, tờ báo này do Nguyễn Kim Ðính làm chủ bút, sau vì thua lỗ nên phải bán lại cho hai ông Diệp Văn Kỳ và Nguyễn Văn Bá (từ số 635). Sau khi báo được xuất bản, những năm đầu có đông độc giả, chính ông Diệp Văn Kỳ đã mời nhà thơ Tản Ðà và Ngô Tất Tố vào Nam, tăng cường cho ban biên tập tờ báo. Ông đã mời chủ bút là nhà sử học Trần Huy Liệu (bút danh Nam Kiều), rồi sau đó là Bùi Thế Mỹ (bút danh Lan Ðình) và Nguyễn Văn Bá. Bên cạnh Tản Ðà, Trần Huy Liệu, Ðông Pháp Thời báo còn thu hút được các cây viết như: Phan Khôi, Ngô Tất Tố, Ðào Trịnh Nhất, Trương Vĩnh Tống... để tồn tại trong điều kiện tờ báo thể hiện lập trường của giai cấp tư sản dân tộc Việt Nam, có xu hướng cấp tiến. Sau khi ra số 809, báo tạm đình bản do những khó khăn về tài chính và nhân sự.
    |
 |
|
Báo Phụ nữ Tân Văn, số Xuân 1933. |
Tiếp đó, tờ Phụ Nữ Tân Văn (1929-1933) là tuần báo tại Sài Gòn, do ông Nguyễn Đức Nhuận, sáng lập và làm chủ bút. Tuần báo này cũng là tuần báo có nhiều số báo Tết, như số báo Tết năm 1930 có nội dung tương đối đầy đủ. Trang đầu tờ báo ghi rõ “Số báo mùa xuân 1930”, khá hấp dẫn. Tên tờ báo đặt trên nền mai vàng ẩn hiện và bài thơ bốn câu man mác: “Nghe nói xuân vừa đến/ Tìm xuân chẳng thấy xuân/ Đầu nhành mai chiếng trổ/ Xuân đã vẹn mười phân”. Bài và hình ảnh bên trong có màu sắc báo xuân khá đậm nét, như bài Nam Âm thi thoại của Chương Dân (tức Phan Khôi), người có nhiều sáng tác lúc đó; các bài thơ xuân của Tú Xương, hay truyện vui xuân mới, trang nhi đồng, trang phong tục xuân...
|
|
 |
|
Báo Ngày mới, số Xuân 1935. |
Kể đến, các tờ Thần Chung Xuân Canh Ngọ 1930, Phụ nữ Tân Văn Xuân Canh Ngọ 1930, Công Luận Xuân Tân Mùi 1931, Trung Lập Xuân Ất Hợi 1933, Ðuốc Nhà Nam Xuân Ất Hợi 1935... Theo nhiều nhà sử học, trong các tờ báo Xuân đậm chất Xuân thời bấy giờ thì Phụ nữ Tân Văn xuân Canh Ngọ 1930, là tờ báo có nhiều bài hay, đầy ấn tượng với mùa xuân. Tờ báo đã đưa bài thơ cùng chữ Xuân thật đậm ra ngoài bìa:
“Vui xuân vui khắp xa gần
Lòng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng.
Ðốt hương nguyện với xuân hoàng;
Sao cho nước cũ ngày càng thêm xuân”…
Mỗi mùa Xuân đến, báo chí ở Sài Gòn xưa luôn thể hiện ước vọng cao đẹp và lời “Chúc xuân mới quốc dân mau tiến bộ” mang lại hạnh phúc, ấm no cho dân tộc Việt Nam.
Bài và ảnh: PHẠM BÁ NHIỄU