Bài Đoàn ca ra đời như thế nào?

Mỗi một tác phẩm văn học nghệ thuật ra đời thường kèm theo một câu chuyện. Với "Hành khúc thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh", nhạc sĩ Văn Dung nhớ lại: "Sau ngày Bác Hồ qua đời, nhiều nhạc sĩ viết về Người bằng những tác phẩm ghi được dấu ấn sâu đậm. Tôi cũng ấp ủ viết một bài hát nói về tình cảm của Bác dành cho đồng bào và chiến sĩ ta ở cả hai miền Nam Bắc. Sau một thời gian suy nghĩ, tôi thấy cần phải viết một tác phẩm nói về tình cảm của Người đối với tuổi trẻ. Suốt cuộc đời, Bác Hồ hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc. Bác đã dành những tình cảm ưu ái nhất cho thanh thiếu niên. Chính vì thế mà trong Di chúc, sau phần nói về Đảng, Bác dành những dòng tâm huyết để nói về "Đoàn viên và thanh niên". Bác luôn chăm lo đến sự tiến bộ và tương lai của thanh niên nước nhà. Bác Hồ mong muốn tuổi trẻ Việt Nam phải phấn đấu hơn nữa cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Trong Di chúc trước lúc đi xa, Bác viết về thanh niên: Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng CNXH vừa "hồng" vừa "chuyên". Sau nhiều ngày suy nghĩ, tôi quyết định viết theo thể hành khúc. Năm 1970, tác phẩm "Hành khúc thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh" ra đời. Ngay sau đó, tác phẩm đã nhận được tấm lòng ưu ái của công chúng yêu nhạc, đặc biệt là đông đảo đoàn viên thanh niên trong cả nước. Niềm hạnh phúc lớn đến với tôi là ca khúc đã được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chọn làm bài hát truyền thống của Đoàn".

Nhạc sĩ Văn Dung sáng tác "Hành khúc thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh" khi ông mới ngoài 30 tuổi. Nhiều năm làm công tác biên tập âm nhạc ở đài Tiếng nói Việt Nam, ông có điều kiện để chuyên tâm cho việc sáng tạo nghệ thuật. Tuy sáng tác không nhiều nhưng những tác phẩm của ông lại có sức sống lâu bền trong công chúng suốt mấy chục năm qua. "Hành khúc thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh" sau này gọi là "Hành khúc thanh niên Cộng sản" có nhịp đi sôi nổi, tự hào. Giai điệu của tác phẩm khỏe khoắn, lạc quan, sôi nổi phù hợp với tuổi trẻ. Khi hát lên "Hành khúc thanh niên Cộng sản" ta nghe như giục giã, "Vững bước đi lên quê hương đang vẫy gọi. Xứng đáng thanh niên thế hệ Hồ Chí Minh". Lại nghe như lời nhắn nhủ tuổi trẻ "Dù ngàn gian khó, dù nguyện hy sinh, chiến đấu suốt đời dưới cờ Đảng quang vinh". Và kêu gọi "Đi lên thanh niên! Lời Bác dạy ta nhớ khắc ghi sâu đây Đoàn ta luôn tiên phong", đem sức thanh xuân học tập, rèn luyện, trau dồi đạo đức để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thân yêu.

Gần 40 năm qua, giai điệu khỏe khoắn, tha thiết và tự hào ấy vang lên trước mỗi buổi phát thanh Thanh niên trên đài Tiếng nói Việt Nam. Ca khúc đã thực sự như một bài "Đoàn ca" giục giã tuổi trẻ Việt Nam tiếp tục phấn đấu trong sự nghiệp CNH-HĐH đất nước.