Bước vào thời kỳ mới, khi đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, vấn đề xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc càng có ý nghĩa đặc biệt. Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng tiếp tục nhấn mạnh chủ trương: “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam”. Đây là định hướng lớn, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng về phát triển con người và văn hóa Việt Nam trong thời kỳ mới.

Khái niệm “văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” đã được Đảng ta xác định nhất quán từ Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII). Điểm mới, nổi bật trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV là việc nhấn mạnh phát triển văn hóa “đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam”. Đây là cách tiếp cận mới, mang tính tổng thể và hiện đại, đặt con người ở vị trí trung tâm của phát triển.

Trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng ta luôn xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu và động lực của sự phát triển bền vững. Ảnh minh họa: TTXVN

Về hệ giá trị quốc gia, có thể hiểu, đối với nước ta, đó chính là khát vọng “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Hệ giá trị văn hóa Việt Nam chính là lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, nhân ái, trung thực, nghĩa tình, cần cù, sáng tạo... Hệ giá trị gia đình Việt Nam được biểu hiện bằng tình yêu thương, trách nhiệm, hiếu nghĩa, thủy chung. Còn chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới đó chính là lòng yêu nước, sống có lý tưởng, nhân ái, trung thực, sáng tạo, cần cù, tinh thần đoàn kết, khát vọng vươn lên. Đây là sự khẳng định mạnh mẽ rằng phát triển đất nước phải dựa trên nền tảng văn hóa và con người, yếu tố tạo nên “sức mạnh nội sinh” và “nguồn lực mềm” của dân tộc.

Từ sau Đại hội XIII đến nay, cấp ủy, chính quyền các cấp đã quan tâm hơn đến lĩnh vực văn hóa. Nhiều nghị quyết, chương trình, kế hoạch được ban hành, đưa văn hóa vào trung tâm của phát triển. Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 là dấu mốc quan trọng, khơi dậy tinh thần “văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Hàng trăm di sản văn hóa vật thể, phi vật thể được UNESCO vinh danh. Không gian văn hóa làng quê, lễ hội, làng nghề truyền thống được bảo tồn và gắn với phát triển du lịch. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” lan tỏa sâu rộng, tạo chuyển biến tích cực trong cộng đồng, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Cùng với đó, văn hóa công vụ, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa trong kinh doanh được chú trọng, hình thành thương hiệu và uy tín Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Bên cạnh thành tựu nổi bật, lĩnh vực văn hóa vẫn còn những hạn chế như: Một số nơi vẫn xem nhẹ văn hóa, đầu tư còn dàn trải, thiếu chiều sâu; chưa cụ thể hóa được hệ giá trị Việt Nam; các tiêu chí, biểu hiện cụ thể chưa được thống nhất, gây khó khăn trong triển khai và đánh giá. Môi trường văn hóa còn nhiều biểu hiện xuống cấp, nhất là lối sống thực dụng, bạo lực học đường, ứng xử thiếu văn hóa trên mạng xã hội... Cùng với đó, công nghiệp văn hóa phát triển chậm: Nhiều lĩnh vực như điện ảnh, thiết kế, trò chơi điện tử, thời trang còn manh mún; thiếu cơ chế khuyến khích sáng tạo và bảo hộ bản quyền. Một số người làm công tác văn hóa chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập, thiếu năng lực sáng tạo, chưa được đãi ngộ tương xứng...

Để thực hiện chủ trương “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam” mà Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng xác định, trước hết, cần đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức về vai trò của văn hóa. Trong đó, cần quán triệt sâu sắc quan điểm văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Mọi chiến lược phát triển quốc gia đều phải lồng ghép nội dung văn hóa-con người; đưa tiêu chí văn hóa, đạo đức, lối sống vào đánh giá cán bộ, đảng viên, công chức.

Đồng thời, phải xây dựng bộ tiêu chí quốc gia về hệ giá trị và chuẩn mực con người Việt Nam thời kỳ mới; đưa vào giáo dục, truyền thông, văn học, nghệ thuật, gia đình và cộng đồng. Đẩy mạnh tuyên dương người tốt, việc tốt, nhân rộng điển hình văn hóa, đạo đức trong đời sống. Tiếp tục đẩy mạnh Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng khu dân cư, cơ quan, đơn vị văn hóa. Chú trọng phát triển văn hóa trên không gian mạng, hình thành “văn hóa số” lành mạnh; xử lý nghiêm các biểu hiện phản văn hóa, tin giả, bạo lực ngôn từ. Trong lực lượng vũ trang, cần xây dựng môi trường văn hóa quân nhân mẫu mực, chính quy, kỷ luật, nhân văn, làm nòng cốt lan tỏa giá trị tốt đẹp ra toàn xã hội.

Bên cạnh các nội dung trên, cần hoàn thiện cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực văn hóa, xây dựng chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn như điện ảnh, âm nhạc, thiết kế, quảng cáo, du lịch, thời trang, di sản số... Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong sáng tạo, lưu giữ, quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới. Đồng thời, tăng cường giáo dục lý tưởng, bản lĩnh, đạo đức và khát vọng cống hiến cho thế hệ trẻ; khơi dậy tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, khát vọng vươn lên cho mỗi công dân, coi đó là sức mạnh nội sinh lớn nhất của công cuộc phát triển đất nước. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, nhân viên hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật kết hợp có chế độ đãi ngộ, tạo điều kiện sáng tạo, tôn vinh xứng đáng những người cống hiến cho sự nghiệp văn hóa dân tộc.

Ngoài ra, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, quảng bá hình ảnh văn hóa Việt Nam; chủ động giao lưu, hợp tác, tiếp thu tinh hoa nhân loại để làm phong phú bản sắc dân tộc; phát triển ngoại giao văn hóa, quảng bá hình ảnh Việt Nam qua điện ảnh, du lịch, ẩm thực, lễ hội, nghệ thuật biểu diễn.

Chủ trương “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam” thể hiện tầm nhìn chiến lược, sâu sắc và nhân văn của Đảng ta. Đây là định hướng không chỉ dành cho ngành văn hóa mà là kim chỉ nam cho sự phát triển của toàn xã hội.

Để thực hiện hiệu quả chủ trương lớn của Đảng, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Khi văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, dân tộc Việt Nam sẽ có đủ bản lĩnh, trí tuệ và khát vọng để vươn tới mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” trong thời kỳ mới./.

 

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Tiến tới Đại hội XIV của Đảng xem các tin, bài liên quan.