Đổi mới và hoàn thiện đồng bộ hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách về phát triển giáo dục và đào tạo. Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực, ngành, nghề trọng điểm, chiến lược”.

Đây được coi là định hướng chiến lược nhằm đổi mới mạnh mẽ giáo dục và đào tạo (GD-ĐT), nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài và xây dựng xã hội học tập.

Khi bàn về giáo dục hiện đại, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã xác định rõ quan điểm giáo dục với 4 trụ cột, đó là: “Học để biết, học để làm việc, học để chung sống và học để khẳng định mình”. Gần đây, UNESCO bổ sung trụ cột thứ 5, đó là “Học để thay đổi mình và thay đổi thế giới tốt đẹp hơn”. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng khẳng định: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Đây được xem là triết lý, là phương châm giáo dục cho mọi quốc gia trong thế kỷ 21, là kim chỉ nam để Đảng ta xác định đúng đắn mục tiêu, nội dung xây dựng nền giáo dục Việt Nam hiện đại trong kỷ nguyên mới.

Ảnh minh họa: TTXVN

Để hiện thực hóa các quan điểm trên, trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận về công tác GD-ĐT. Đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD-ĐT, trong đó tiếp tục khẳng định “GD-ĐT là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc”. Trong phát biểu bế mạc Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 11, khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới là một trong các giải pháp căn cơ để khắc phục nguy cơ tụt hậu.

Thực tiễn cũng cho thấy, hằng năm, Việt Nam chi khoảng 20% tổng ngân sách thường niên cho công tác GD-ĐT, thuộc diện lớn nhất thế giới (Mỹ 13%, Indonesia 17,5%, Singapore 19,9%). Vì thế, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhận thức và tư duy về GD-ĐT có những đổi mới quan trọng, phù hợp với xu thế phát triển của thế giới hiện nay. Chất lượng giáo dục của Việt Nam có sự phát triển toàn diện ở tất cả các cấp học, bậc học, nhất là giáo dục đại học. Tính đến ngày 31-8-2025, Việt Nam có 16 cơ sở giáo dục đại học và 694 chương trình đào tạo được các tổ chức kiểm định giáo dục nước ngoài công nhận đạt chuẩn. Qua việc tham gia các bảng xếp hạng uy tín, giáo dục đại học Việt Nam đã hiện diện rõ nét trên bản đồ thế giới.

Bên cạnh đó, chất lượng đào tạo nguồn nhân lực của Việt Nam không ngừng được nâng lên. Hiện chúng ta có khoảng 15,2 triệu lao động đã qua đào tạo, có bằng cấp, chứng chỉ, chiếm tỷ lệ khá cao so với các nước trên thế giới. Chỉ số vốn nhân lực (HCI) và chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam không ngừng tăng qua các năm và là một trong những nước ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương có điểm cao nhất về chỉ số vốn nhân lực; nằm trong nhóm các quốc gia có chỉ số phát triển con người cao của khu vực và thế giới. Việc thu hút, trọng dụng nhân tài luôn được Đảng, Nhà nước, các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương triển khai quyết liệt và đạt nhiều kết quả tích cực. Tính đến năm 2023, có 3.128 người được tuyển dụng theo chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, trong đó có 68 tiến sĩ, 853 thạc sĩ, 1.899 người có trình độ đại học, kịp thời bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ ngày càng tốt hơn cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Những con số trên là minh chứng rõ nét nhất cho sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam, đồng thời là động lực quan trọng góp phần thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu đạt được, GD-ĐT Việt Nam còn những tồn tại, hạn chế. Những tồn tại này đã được chỉ ra toàn diện, đầy đủ, khách quan, phản ánh đúng thực tiễn trong Nghị quyết số 71-NQ/TW cũng như dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa XIII trình Đại hội XIV của Đảng.

Xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới là mô hình lấy người học làm trung tâm, chú trọng phát triển toàn diện con người cả về kiến thức, kỹ năng, thái độ, nhân cách, khuyến khích tư duy độc lập, sáng tạo, tự giải quyết vấn đề. Theo đó, GD-ĐT phải thật sự là quốc sách hàng đầu, là động lực quyết định đến sự phát triển bền vững của đất nước, trực tiếp góp phần nâng cao dân trí, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài thì mới đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ và đòi hỏi của thực tiễn trong giai đoạn hiện nay. Để tiếp tục nâng cao chất lượng GD-ĐT trong nhiệm kỳ tới, cần tập trung thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp cụ thể:

Trước hết, về xây dựng nền giáo dục hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới: Cần đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo của các đối tượng theo hướng tinh giản, tích hợp và chuyển đổi số; kết hợp chặt chẽ giữa trang bị, truyền thụ kiến thức với phát triển phẩm chất, văn hóa, sức khỏe; giữa gia đình, nhà trường và xã hội, coi người học là trung tâm, là chủ thể; nhà trường là nền tảng; nhà giáo là động lực, quyết định chất lượng đào tạo. Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng, trí tuệ nhân tạo trong quản lý, điều hành, giám sát hoạt động dạy-học; xây dựng “nhà trường số, lớp học thông minh”, “nhà giáo số”, “học sinh, sinh viên số”, đánh giá khung năng lực số. Tăng cường áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế trong hệ thống giáo dục quốc dân phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh Việt Nam; chủ động hợp tác, liên kết với các trường đại học hàng đầu khu vực và thế giới; đẩy mạnh thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp; thúc đẩy hợp tác, liên kết thành lập đơn vị đào tạo, viện nghiên cứu chung với cơ sở giáo dục Việt Nam.

Về nâng cao dân trí, chất lượng đào tạo nhân lực, phát hiện, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài: Cần sớm hoàn thiện hệ thống pháp luật, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt về thể chế, cơ chế, chính sách; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và kiến tạo phát triển GD-ĐT. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực cho đất nước, cho từng ngành, từng lĩnh vực một cách đồng bộ, trong đó tập trung cho việc đào tạo, đào tạo lại nâng cao nguồn nhân lực trong nhà trường cũng như trong quá trình sản xuất, kinh doanh, chú trọng nâng cao tính chuyên nghiệp và kỹ năng thực hành. Tiếp tục hoàn thiện chính sách đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng, đãi ngộ nhân tài. Tạo môi trường thuận lợi, điều kiện vật chất tốt để nhân tài phát triển bằng tài năng và hưởng lợi ích xứng đáng với giá trị lao động sáng tạo của mình.

Về xây dựng mô hình xã hội học tập, học tập suốt đời: Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập bằng cách quy hoạch lại mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học gắn với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội, quy hoạch phát triển nguồn nhân lực; giữa giáo dục-doanh nghiệp-địa phương trong đào tạo và sử dụng lao động. Phát triển mô hình giáo dục hướng nghiệp-đào tạo nghề-thực hành, thực tế ngay từ trung học phổ thông. Phát triển hợp lý, hiệu quả các loại hình trường ngoài công lập đối với giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học.

Đối với các nhà trường Quân đội, cần tiếp tục đột phá, đổi mới nâng cao chất lượng GD-ĐT, nghiên cứu khoa học, thực hiện có hiệu quả phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”; phấn đấu đến năm 2030 trở thành các trung tâm GD-ĐT, nghiên cứu khoa học có uy tín hàng đầu của quốc gia và khu vực về khối ngành quân sự, hậu cần, kỹ thuật, tài chính, quân y, khoa học xã hội và nhân văn quân sự; đạt tiêu chuẩn cơ bản của nhà trường thông minh, hiện đại gắn với chuyển đổi số, góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới.

Nền giáo dục hiện đại không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển con người mà còn là yếu tố quyết định đối với sự thịnh vượng và phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Vì vậy, xây dựng nền giáo dục ngang tầm khu vực và thế giới đòi hỏi phải có một chiến lược dài hạn, sáng tạo và có sự linh hoạt để thích ứng với các thay đổi toàn cầu. Với những chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước, chúng ta tin tưởng, nhiệm kỳ tới, lĩnh vực GD-ĐT sẽ có bước đột phá mạnh mẽ, tạo tiền đề vững chắc đưa đất nước phát triển giàu mạnh, xây dựng Quân đội hiện đại trong kỷ nguyên hùng cường, thịnh vượng của dân tộc.

 * Mời bạn đọc vào chuyên mục Tiến tới Đại hội XIV của Đảng xem các tin, bài liên quan.